03 Turizm&Servis Kaf 10. Mintaqaviy turizm pdf

16.4. Xorazm viloyatida turizmni rivojlantirishning ustuvor yo‘nalishlari 
Xorazm  viloyati  mamlakat  turizm  bozorida  o‘ziga  xos  rivojlanish 
ko‘rsatkichlariga ega bo‘lishi bilan birga bir qator bajarilish lozim bo‘lgan ishlar ham 
mavjud. Ushbu kamchiliklarni tadqiq etib biz quyidagicha holatga ega bo‘ldik. 
Viloyatda  ekskursiya  jarayonini  olib  borish  uchun  kadrlar  bilan 
ta’minlanganligini holati. Hozirgi kunda Xorazm viloyatid
a jami 24 ta gid-tarjimon 
sayyohlarga xizmat ko‘rsatmoqda. Shundan 2 tasi oliy darajali, 6 tasi birinchi darajali 
va 16 tasi ikkinchi darajali hamroh tarjimonlardir. Viloyatda joylashgan obyektlar va 
173 
 
muzeylarda  ekskursiya olib borish huquqini beruvchi hujjatlarsiz gid-tarjimonlarning 
ekskursiya  o‘tkazishga  ruxsat  berilmaydi.  Malakali  tajribaga  va  sertifikatga  ega 
bo‘lgan  gid-tarjimonlar  2  yilda  bir  marta  7-14  kunlik  maxsus  kurslarda  malaka 
oshiradi va attestatsiyadan o‘tkaziladi.  
Hududga  tashrif  buyuradigan  xorijiy  mehmonlar  va  sayyohlarga  xizmat 
ko‘rsatiladigan transport vositasi haydovchilarini maxsus tayyorlov kurslari mavjud 
emas.  
Mehmonxonalardagi  maxsus  xizmat  mutaxassislari  (mehmonxona  ma’muri, 
ofitsiant,  barmen,  shvetsar-dasyor,  qavat  va  xonalar  bekasi,  farroshlar)  ishlarining 
sifati qoniqarli darajada yo‘lga qo‘yilgan.  Shu  bilan  birga  hududda  ekskursiya 
jarayonini  olib  borish  uchun  malakali  kadrlarni  tayyorlashda  quyidagi  takliflar 
inobatga olinsa maqsadga muvofiq bo‘lardi; 
Xorazm  mintaqaviy  bo‘limi  qoshida  tayyorlash,  tegishli  mutaxassislarni  jalb 
qilgan  holda  gid-tarjimonlar  va  ekskursovodlar  uchun  davriy  o‘quv  kurslarini 
o‘
tkazish maqsadga muvofiq;  
-  Xorazm  viloyatidagi  tarixiy  obidalar  to‘g‘risidagi  axborotlarni  Xiva 
«Ma’mun» akademiyasi va Urganch Davla
t  Universiteti  tomonidan  tayyorlanishi 
maqsadga  muvofiq.  Chunki  viloyatda  joylashgan  obyektlar  va  obidalar  bo‘yicha 
ma’lumotlar mazkur oliy o‘
quv yurtlarida etarli darajada mavjud; 
-  turistlar  diqqatini  jalb  qilish  maqsadida  mavsumga  qarab  milliy  hamda 
zamonaviy liboslarni uyg‘unlashtirib yagona uniforma tayyorlash maqsadga muvofiq; 
- hamroh-tarjimonlar  va  ekskursiya  olib  boruvchilarni  hukumat  darajasida 
yagona akkreditatsiyadan o‘tkazish masalasini hal etish zarur; 
-  Ichan-qa’lada joylashgan muzeylarda faoliyat  olib  boruvchi  xodimlarning 
aksariyati  40  yoshdan  oshganlar  tashkil  etadi.  Muzeylarda  faoliyat  olib  boruvchi 
xodimlarni  yosh  hamda  xorijiy  tillarni  biladigan  mutaxassislar  bilan  to‘ldirish 
maqsadga muvofiqdir; 
-  hududga  tashrif  buyuradigan  xorijiy  mehmonlar  va  sayyohlarga  ekskursiya 
xizmatini ko‘rsatishda malakaga ega bo‘lmagan hamroh-tarjimon va ekskursovodlar 
tomonidan xizmat ko‘rsatilishiga yo‘l quymaslik uchun Soliq idoralarini jalb qilgan 

---

@TDIU_ARM
174 
 
holda  joylarda  monitoring  o‘tkazilishi  va  aniqlangan  qonun  buzilishlar  to‘g‘risida 
tuzilgan  dalolatnomalarni  tegishli  idoralarga  taqdim  qilish  orqali  choralar  ko‘rish 
lozim; 
- hududdagi mutasaddi tashkilotlar bilan kelishilgan holda xorijiy mehmonlar 
va  sayyohlarga  xizmat  ko‘rsatiladigan  transport  vositalari  haydovchilarini  maxsus 
tayyorlov  kurslarini  tashkil  qilish,  har  kuni  marshrutga  chiqadigan  haydovchilarni 
ko‘rikdan o‘tkazish tartibini joriy qilish zarur; 
- viloyatning  turizm sohasida  mehnat  qilayotgan  xodimlar va mutaxassislarni 
chet  ellarda  va  xalqaro  tashkilotlarning  granti  orqali  o‘qitish,  tayyorlash  va 
malakasini oshirish; 
-  xodimlarning  ish  samaradorligini  oshirishlari  uchun  xorijiy  davlatlar 
tajribasini  o‘rganish  maqsadida  Toshkent  shahrida  joylashgan  mehmonxonalarga 
xizmat safarlari uyushtirish orqali malakalarini oshirish maqsadga muvofiq 
Xorazm viloyatida reklama ta’minoti va yodgorlik buyumlari mahsulotlarini 
ishlab chiqarish holati. 
Xorazm viloyatida reklama faoliyati bilan shug‘ullanadigan bir qancha tashqi 
reklama  mahsulotlarini  bosmadan  chiqaradigan  xususiy  korxonalar  mavjud.  Ularda 
asosan  turistik  firmalar,  mehmonxonalar  o‘z  turistik  mahsulotlarini  bukletlar, 
broshyuralar,  kataloglar,  xaritalar,  plakatlar,  kitoblar  va  boshqalar.  Reklama 
mahsulotlari o‘zbek, rus, ingliz, nemis, yapon, koreys va boshqa tillarda chop etilgan.  
Ishlab chiqarilayotgan reklama mahsulotlarida yagona milliy «UZBEKISTAN» 
turistik brendidan foydalanish sust olib borilmoqda.  
Xorazm  viloyatida  xalq  hunarmandchili  keng  yo‘lga  qo‘yilgan  jumladan, 
«
Hunarmand»  uyushmasi  Xorazm  viloyat  bo‘limi  tomonidan. Xorazmda 11 ta 
«USTO
-SHOGIRD» maktablari  tashkil etilib, 47 ta shogirdlar mavjud. Mahalliy 
mahsulotlardan:  gujum,  terak,  sada,  tut,  turangi    daraxtlaridan  zamonaviy  mebellar  
ishlab chiqarilmoqda. 
Ishlab  chiqariladigan  reklama  mahsulotlarining  targ‘ibot-tashuviqot  etilish 
joylari sifatida temir yo‘l poezdlari, vokzallari, aeroportlar va havo kemalari bortlari, 
175 
 
mehmonxonalar,  internet,  ko‘rgazmalar,  yarmarkalarda  amalga  oshirish  maqsadga 
muvofiqdir.   
Xorazm  viloyatida  sayyohlarga  meditsina  xizmati  ko‘rsatilishi  va 
xavfsizlikning ta’minlanishi holati.
 
Sayyohlarga  meditsina  xizmatlarini  tashkil  qilish  va  ularning  xavfsizligini 
ta’minlash eng muhim masalalardan biridir. Turistik 
obyektlarda  asosan  Xiva 
shahridagi Ichan Qal’a 
muzey qo‘riqxonasi ichida va Dishan Qal’a atrofida meditsina 
punktlarini  tashkil  etish  va  chet  tillarini  biladigan  meditsina  xodimlari  jalb  qilinsa 
maqsadga muvofiq bo‘ladi. Undan tashqari xalqaro magistral yo‘llari bo‘yida har 100 
km.da  talabga  javob  beradigan  meditsina  punktlarini  tashkil  qilish  lozim.  Turistik 
marshrutlarda sayyohlarni transport vositalarida xavfsizliklarini ta’minlash 
maqsadida  ichki  ishlar  vazirligi  bilan  kelishilgan  holda  hamkorlikda  ishlar  olib 
borilgan.  
Sayyohatchilarga  xizmat  ko‘rsatuvchi  transport  vositalarini  holati.  Viloyatda 
sayyohatchilarga  transport  vositalarida  xizmat  ko‘rsatadigan  transport  vositalari 
“Xorazm Palas” mehmonxonasi balansidagi 1 ta avtobus, 1 ta mikroavtobus va 
“Asia
-Xiva” mehmonxonasi tasarrufida 1 ta 45 o‘rinli  yevrostandartlarga  javob 
beradigan avtobus mavjud. Ushbu avtobuslar holati talablarga javob beradi.  
Sayohatchilarga  transport  xizmatlari  ko‘rsatishni  takomillashtirish  uchun 
quyidagi takliflar beriladi: 
x
  Turistik  firmalar  va  mehmonxonalarga  transport  vositalarini  sotib  olish 
uchun imtiyozli kreditlar berish va lizing xizmatlarini tashkil etish; 
x
  Mavjud  transport  vositalarini  har  bir  marshrutdan  oldin  uning  texnik 
ko‘rikdan o‘tkazish; 
x
  Haydovchilarni meditsina ko‘rigidan davomli o‘tkazib turish; 
x
  Haydovchilarni  marshrut  davomida  avtobuslarni  boshqarishini  8  soatdan 
oshmasligi qattiq nazorat qilish; 
x
  Avtomobillarni arendaga berishni tashkil qilish. 
Viloyatda  ushbu  sohani  rivojlantirishga  hukumat  tomonidan  ham  alohida 
e’tibor b
erilmoqda.  

---

@TDIU_ARM
176 
 
Xorazm viloyati unda jamlangan diqqatga sazovor joylari bilan dunyoning turli 
burchaklaridan tarixiy-madaniy turizm ishqibozlarini o‘ziga tortmoqda. Ishtiyoqmand 
sayohlar Xivada – “ochiq osmon ostidagi muzey”da bo‘lish, Ichanqal’aning qadimiy 
me’moriy inshootlariga nazar solish
,  rivoyatlarga  ko‘ra noyob “Avesto” yozma 
yodgorligi  –  otashparastlarning  muqaddas  kitobi  yaratilgan  zaminga  oyoq  bosish 
uchun bu yerga keladilar. 
Ma’lumki, turistik mavsumlarning qizg‘
in 
paytlarida 
sifatli 
mehmonxonalarning  yetishmasligi  chet  ellik  turistlarning  kelishi  ko‘payishini 
to‘suvchi omildir. Shu munosabat bilan joriy yilda Urganchning asosiy shohko‘chasi 
–
  Al  Xorazmiy  ko‘chasida  to‘rtta  mehmonxona  qurilishi  rejalashtirilgan.  Maxsus 
mavzuviy uslubda bezatilgan mo‘jaz mehmonxonalar turistlarning shinam bilan dam 
olishlarini ta’minlaydi.
 
Urganch shahrida turistik infratuzilmani rivojlantirish bo‘yicha keng miqyosli 
ishlar rejalashtirilgan. Bu yerda asosiy ko‘chalar rekonstruksiya qilinadi, 12 umumiy 
ovqatlanish  shahobchasi,  4  minibank,  12  savdo  shahobchasi,  gipermarket,  2  milliy 
kiyimlar  do‘koni  va  boshqa  obyektlar quriladi. Xivada ham, xususan “Ichanqal’a” 
majmuasi atrofida turistik infratuzilma rivojlantiriladi. 
Dasturning  ko‘pgina  bandlari  o‘zbek xalqining an’ana va urf–odatlari,  uning 
o‘
ziga xos madaniyatini namoyish qilishga yo‘naltirilgan ko‘ngil ochish tadbirlarini 
tashkil etishga qaratilgan.