022 oriental renaissance: innovative, educational, natural and social sciences scientific journal volume 2, issue issn 2181-1784 Impact Factor: 947 asi factor = 7

Oriental Renaissance: Innovative, 
educational, natural and social sciences 
 
VOLUME 2 | ISSUE 5 
ISSN 2181-1784 
Scientific Journal Impact Factor
 
 SJIF 2022: 5.947 
Advanced Sciences Index Factor 
 ASI Factor = 1.7 
210 
w
www.oriens.uz
May
2022
 
яна бир
нишонаси шуки одамларни ўзи ва Худо ўртасида ҳижоб бўлишига йўл 
қўймайди, уларни ўзидан четлашитради, гўёки, улар дунёда йўқдай, улардан 
на
фойда кўзлайди ва на зиён. Уларнинг (одамларнинг –
Ж.Х.) на яшашга ва на 
ўлишга ихтиёрлари бор, на тирилишга. Шунингдек, нафсидан ҳам парҳез қилади, 
гўёки одамлар орасида унсиз яшайди. Ориф йўлни икки қадамда босади, 
биринчи қадами билан нафсидан, иккинчи қадами билан халқдан ўтади, деган 
гапнинг маъноси шудир. Ориф ўз замонасининг фарзандидир, дейдилар: 
لا
هتقو نبا فراع
[6:340-341] 
“Ибн ул
-
вақт” унвонини кўпроқ сўфийга нисбат берадилар. Зеро сўфий 
киши бугунги ишни эртага қолдирмайди, ҳар бир ишни ўз вақтида бажаради. 
Сўфий ва ориф ўртасида анча тафовут мавжуд Ҳар бир ориф сўфий ҳамдир, 
аммо ҳар қандай
сўфий
ҳам ориф бўлолмайди. Зеро сўфий Тариқат расму 
русумига боғланган, дунёқараши ва билим доираси анча чекланган шахсдир. 
Аммо ориф Шариъат, Тариқат ва Маърифат босқичларини ўтиб бўлган, 
Ҳақиқатни
кўзлаган мутафаккир шахсдир. Орифнинг ягона бойлиги унинг 
покиза ва мусаффо қалбидир.
У дунёни калб кўзи билан мушоҳада этади, ғайб 
овозони қалб қулоғи билан эшитади ва қалб тили билан сўзлашади. Муаллифи 
номаълум бўлган “Бустон ул
-
ъорифин ва туҳфат
-
ул
-
муридин” номли асарда 
келтирилишича, ориф қалбининг
Аршу Курси ва
Еру Осмоннинг етти қаватидан 
ҳам
кенгроқ (буюкроқ) эканлиги сабабини унинг Ҳақ томонидан юклатилган 
омонатга манзил бўла олганлигидадир: “Пайғамбар Ҳазқил алайҳиссалом 
дуо қилиб деди: –
Бор Худоё! Менга Ернинг етти қаватини кўрсат. Унга 
кўрсатди. Ҳайратга
тушиб деди: –
Илоҳо, бундан ва биҳиштдан ташқари 
кенгроқ ва буюкроқ яна бирор нарса яратганмисан? Жабраил келди ва деди: 
–
Яратганман, деди.
–
Илоҳо, у нима?
Деди: –
Ориф қалби.
Деди: –
Нега?
Деди: –
Зероки, омонатни Еру Кўкларга ва тоғларга юклатдик:
َّنِإ
ِلاآبِجْلاآو ِضْرآ ْلْاآو ِتاآواآمَّسلا ىآلآع آةآناآمآ ْلْا اآنْضآرآع ا
аммо улар қабул қилолмадилар, бу юкни кўтаришга тоб
-
тоқатлари етмади. 
Фақат ориф қалби омонатни қабул қилди, унинг қалби етти қавватдан
ҳам 
кенгроқдир”.[1:152]

---