011 adabiyot 1-qism djvu

82finashq. Uyga topshiriq. 0‘zingiz yoqtirgan badiiy asardan gapning ifoda maqsadiga ko‘ra turlarining har biriga 2 tadan misol yozing.

11. 
    dars. DARAK GAP
    

1. 
   topshiriq. Oromgohda ko‘rganlaringiz haqida hikoya qilib bering. Qanday gaplardan foydalanganingizni ayting.
   
2. 
   topshiriq. Maktab direktori nomiga ariza yozing. Qanday gaplardan foydalanganingizni ayting.
   

K	t	• i	n
« 1	0	m	b
b	b	m	a
• 1	1	a	• l

Savol va topshiriqlar

7 1. Qanday gaplarga darak gap deyiladi?

* 2. Darak gaplar oxiriga qanday tinish belgisi qo‘yiladi?

86. 
    mashq. Uyga topshiriq. Quyidagi so‘zIardan foydalanib darak gaplar tuzing. Gapda so‘zlarning bog‘lanishiga diqqat qiling.
    

1. 
   Go‘zallik, husn, emas, mehnat. 2. Mehnat, mehnat, tag, rohat.
   

3. 
   Mehnat, kel, boylik, turmush, bo‘l, chiroyli. 4. Daryo, suv, bahor, tosh, odam, qadr, mehnat, osh. 5. Hurmat, savlat, mehnat, davlat.
   

11. 
    d a r s. SO‘ROQ GAP
    

1. 
   topshiriq. Kim, nima, qachon so‘roq bildiruvchi so‘zlar ishtirokida gap tuzing. Gaplaming farqini ayting.
   
2. 
   topshiriq. Quyida berilgan gaplaming qanday javob talab qilishiga ko‘ra farqini ayting. 1. Siz qaysi yozuvchilarni sevasiz? 2. Abdulla Qodiriyning «0‘tkan kunlar» romanini o'qiganmisiz?
   

f ? So‘roq ma’nosini bildirgan gaplar so‘roq gaplar hisoblanadi.

ESI"’ So‘roq gaplar so‘roq olmoshlari (kim?, nima?, qayer?, qancha? kabi), so‘roq yuklamalari (-mi, -chi, -a (-ya) yoki so‘roq ohangi yordamida ifodalanadi. Masalan: -Tunda yo‘lga chiqamiz. - Tunda?

Yozuvda so‘roq gap oxiriga so‘roq (?) belgisi qo‘yiladi.

86. 
    mashq.| Darak gaplarni so‘roq gaplarga aylantirib, daftaringizga ko‘chiring.
    

Bepoyon sahro. Quyosh olov seli purkaydi. Ufq qadar yastangan sarhadsiz qumlikda qilt etgan tirik jon ko‘rinmaydi. Ahyon-ahyonda ko‘hna sardobalar uchraydi.

(X. Sultonov)

*88-mashq. So‘roq gaplarni hosil qiluvchi vositalarga diqqat qiling. Savollarga og‘zaki javob bering.

Mustaqil yurt deganda nimani tushunasiz? Bo‘sh paytingizda onangizga yordam berasizmi? Ogohlik nima degani? Bolalar qanday sifatlarga ega bo‘lishi kerak? Jaloliddin Manguberdi kim bo‘lgan? Qanday xalq ertaklarini o‘qigansiz? Kelajakda kim bo‘lmoqchisiz?

28

• 
  89-mashq. Nuqtalar o‘rniga so‘roq olmoshlari yoki so‘roq yuklama- laridan birini qo‘yib gaplarni daftaringizga ko‘chiring.
  

tishlaysan?-dedi Til duduqlana-duduqlana Tishga.

-Uchingdan ozginasini uzib tashlamoqchi edim-da!-javob qildi Tish.

• 
  Gunohim ...?
  

-Shuni ham bilmaysan..., ko‘ringanga zahar sochasan, hamma sendan bezor. Sal qisqartirib qo‘ysam, shirinroq bo‘lar ...ding?

Qissadan hissa: Tilning zahari - jonning azobi.

Savol va topshiriqlar

1. Qanday gaplar so‘roq gap hisoblanadi?

• 
  2. So‘roq gaplar qanday vositalar yordamida ifodalanadi?
  

3. 
   So‘roq gap oxiriga qanday tinish belgisi qo‘yiladi?
   

90. 
    mashq. Uyga topshiriq. 0‘qiyotgan badiiy asaringizdan so‘roq gaplarga misollar yozing.
    

11.