O’rta tolali paxta chigitining kritik tezligi
Navi
Momiqligi, %
Namligi, %
v
kr,
m/sek
1
9,0
8,0
7,8
2
9,52
7,9
6,8
3
9,60
8,1
6,3
4
9,81
8,0
6,0
Moyli urug’larning aerodinamik xususiyatlari ularning kimyoviy tarkibi va
namligiga bog’liq.
3-jadval
Moyli urug’larning aerodinamik xususiyatlari
Xom ashyo
Kritik
tezligi,
m/sek
Elkanlik
koeffitsienti,
m
-1
Xom ashyo
Kritik
tezligi,
m/sek
Elkanlik
koeffitsienti,
m
-1
Zig’ir
3,3…6,0
0,41
Gorchisa
3,9…7,2
0,27
Kungaboqar
3,2…8,9
0,24
Ko’knor
2,5…4,3
0,53…1,63
Kanakunjut
0,6…10,2
0,09
Raps
8,2
0,15
Kanop
3,2…7,8
0,24
Eryong’oq
12,5…15,0
0,04…0,06
Paxta
chigiti
(ingichka tolali)
5,0…9,8
0,14
Soya
9,5…12,5
0,06…0,24
19
Mingta urug’ning massasi
. Urug’larning o’lchamlari, xususan qalinligi,
ularning massasi bilan bog’liq bo’ladi. Urug’lar massasini tavsiflash uchun “absolyut
massa” - 1000 ta urug’ massasi tushuncha kiritilgan. U urug’larning amaldagi
namlikda aniqlanadi va quruq moddalarga hisoblanadi:
100
/
)
100
(
c
b
a
A
−
=
, g (1.3)
bu yerda
a
– 1000 ta urug’ning amaldagi massasi, g;
b
c
-
urug’larning namligi, %.
Absolyut massa qiymatiga ko’ra urug’lar og’ir, o’rta va yengil turlarga
bo’linadi.
4-jadval
Yog’li o’simliklar 1000 ta urug’i massasi
O’simlik
A, g
Og’ir
Yeryong’oq
1000...1200
Soya
140...200
Kanakunjit
160...350
Chigit
110...165
Kungaboqar
45...100
O’rta
Maxsar
20...50
Zig’ir
3...15
Nasha
12...26
Yengil
Oq xantal
3,5...6,0
Qora xantal
1,6....2,2
Raps
1,9...5,6
Rijik
0,7...1,6
Kunjit
2,0...5,0
Ko’knor
0,25...0,7
Nisbiy zichlik
. Bu ko’rsatkich urug’lar turli tuqimalarining kimyoviy tarkibi,
namligi va nisbiy zichligi bilan bog’langan. Urug’lar nisbiy zichligi qiymati urug’
tuqimalaridagi havo miqdoriga ham bog’liq bo’ladi. Masalan, kungaboqar urug’ida
havoli tuqimalar 20-35% hajmni egallaydi.
Ko’pchilik yog’li o’simliklar urug’larining nisbiy zichligi 1 (suvning
zichligi)dan kichik. Ularda zichligi 0,92 g/sm
3
bo’lgan lipidlar ko’pchilikni tashkil
qiladi. Lipidlarning zichligidan tashqari urug’larning nisbiy zichligi anatomik
tuzilishining xususiyatlari, tuqimalarning zichligi, qoplovchi va asosiy tuqimalar
orasida havo bo’shligining mavjudligiga ham bog’lik bo’ladi.
20
Moyli urug’lar
Nisbiy zichligi, g/sm
3
Kungaboqar
0,65-0,84
Nasha
0,87-0,92
Kanakunjut
0,91
Kunjut
1,08
Kuknori
1,14
Zig’ir
1,16
Xantal
1,22
Soya
1,15-1,35
Agar quruq urug’larning nisbiy zichligi 1 dan kichik bo’lsa u urug’larni namlash
vaqtida ortadi; agar 1 dan katta bo’lsa, urug’larni namlash vaqtida nisbiy zichlik
kamayadi.
Urug’larning fizik xossalari (absolyut massa, nisbiy zichlik, geometrik
o’lchamlar) kimyoviy tarkibiga bog’liq bo’ladi (5-jadval). Jadvaldan ko’rinib
turibdiki, urug’larning yirikligi va yog’liligi orasida teskari bog’liqlik, nisbiy zichlik,
absolyut massa va urug’larning yog’liligi o’rtasida to’g’ri bog’liqlik, bu
ko’rsatkichlar va luzga miqdori o’rtasida teskari bog’liqlik mavjud.
Do'stlaringiz bilan baham: |