01. Shikastlangan tayanch-xarakat apparati faolyatini tiklashda

III Bob. Olingan natijalar va ular tahlili. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 
3.1. 
Skolioz kasalligini davolash uchun taxminiy davolash gimnastikasi 
mashqlari asosida olingan natijalar tahlili. 
3.2. Skoliozni davolashda davolash gimnastikasining samaradorligini o’rganish 
uchun o’tkazilgan tajriba natijalari. 
3.3. Yassi oyoqlilikni davolashda taxminiy davolash gimnastikasi. 
3.4. Yassi oyoqlikni davolashda davolash gimnastikasining samaradorligini 
o’rganish uchun o’tkazilgan tajriba natijalari. 
Xulosa. . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 
Taklif va tavsiyalar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 
Foydalanilgan adabiyotlar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .44 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

3 
Kirish. 
Mavzuning dolzarbligi. Mamlakatning qudratini belgilaydigan omillar ko’p. Biroq 
ularning eng asosiylaridan biri shu yurtda voyaga etayotgan yuksak ma’naviyatli, 
jismonan sog’lom, har tomonlama barkamol avloddir. Zero, el-yurtning kelajagi 
bugun kamolga etayotgan yoshlar qo’lida. “Vatanimizning kelajagi, halqimizning 
ertangi kuni, mamlakatimizning jahon hamjamiyatidagi obro’-e’tibori avvalombor 
farzandlarimizning unib-o’sib, ulg’ayib, qanday inson bo’lib hayotga kirib 
borishga bog’liqdir”, deb takidlaydi prezidentimiz I.Karimov “Yuksak ma’naviyat 
– engilmas kuch” kitobida. 
 Mamlakatimizni rivojlantirish, yangilash va modernizatsiya qilish 
bo’yicha tanlangan strategiyamizni va inqrozga qarshi qabul qilingan dasturimizni 
amalga oshirish natijasida yurtimiz dunyodagi sanoqli davlatlar qatorida iqtisodiy 
va ijtimoiy rivojlanishning barqaror suratlarini ta’minlash, aholimizning moddiy 
farovonligini yuksaltirishga erishgani barchamizga katta ma’mnuniyat va iftihor 
bag’ishlaydi.
Barkamol avlod tarbiyasiga yurtimizda kuchli e’tibor berilayotganligini 
prezidentimizning quyidagi gaplari orqali ko’rishimiz mumkin: «Vatanimiz 
kelajagi, halqimizning ertangi kuni, mamlakatimizning jahon hamjamiyatidagi 
obro’-e’tibori avvalambor farzandlarimizning unib o’sib, ulg’ayib, qanday inson 
bo’lib hayotga kirib borishiga bog’liqdir».(1) 
O’zbekistonda sportga Respublikamiz hukumati hamda shaxsan 
prezidentimiz I.A.Karimov tomonidan alohida e’tibor berilmoqda. Respublikamiz 
mustaqillikka erishishi bilan bugungi kunda olib borilayotgan chuqur 
islohotlarning eng asosiysi o’sib kelayotgan yosh avlodni har tomonlama-aqliy, 
axloqiy va jismoniy jihatdan rivojlantirish bo’lib, bunda jismoniy tarbiya va sport 
muhim ahamiyat kasb etadi.
Shuningdek, mamlakatimizda ta’lim tizimini takomillashtirishda vatan 
ravnaqini ta’minlaydigan yosh avlodni tarbiyalab voyaga etkazish, bolalar sportini 
rivojlantirish hamda o’sib kelayotgan yosh avlod salomatligini mustahkamlash 
borasida hukumatimiz tomonidan barcha shart - sharoitlar yaratilmoqda.
“Sog’lom tanda-sog’ aql” deganlaridek tanani sog’lom bo’lishi uchun 
organizmning tayanch-xarakat apparati normal tuzilgan bo’lishi va shu bilan birga 
normal rivojlanishi ham muhimdir. Shu sababli ham prezidentimiz I.A.Karimov 
bolalar sportini rivojlantirishga katta e’tibor qaratmoqdalar. Chunki, tayanch-
xarakat apparatining noto’g’ri shakllanishi bolalikdan boshlanib turli xil 
kasalliklarga sabab bo’ladi. Ya’ni, ichki organlarning noto’g’ri joylashuvi 
kuzatiladi. Agar har bir organ o’z joyida normal holda joylashmas ekan u o’ziga 
tegishli vazifani to’la bajara olmaydi.  
Tayanch-harakat sistemasi apparatining bolalarda noto’g’ri rivojlanishi tufayli 
skolioz kasalligi hozirgi kunda juda ko’plab uchraydi. Skoliozning to’rt hil darajasi
mavjud bo`lib uning bu darajalari umurtka pog`onasi suyaklari o`z o`qi 
atrofida buralish natijasida sodir bo`ladi; 
1-darajasi: bu bo`rilish 10 gradusdan ortmaydi,

---

4 
2-darajasi: 30-gradusgacha,
3-darajada: 30-60 gradusgacha, 
4-darajasida: 60 gradus va undan oshish mumkin. 
Skoliozni 1-2 darajalarini maxsus davolovchi mashqlar orqali davolash 
mumkin, ammo 3-4 –darajalarini davolab bo`lmaydi, chunki bunda kuchli 
potalogik o`zgarishlar sodir bo`ladi. Skoliozni vaqtida oldini olinmasligi jarrohlik 
yo’li bilan davolash darajasigacha olib kelishi mumkin. Jarrohlik yo’li bilan shifo 
topgan organizmning ham o’zini mutloq tiklab olishi uchun ham juda uzoq vaqt 
talab qilinadi. Shuning uchun avvalombor skoliozning oldini olish yoki vaqtida uni 
aniqlab davolash muhim ahamiyatga ega. 
Yassi oyoqlik ham skoliozga o’xshab bolalikdan oldini olishga muhtoj 
tayanch-xarakat apparatining o’zgarishi hisoblanadi. Yassi oyoqlik tug’ma va 
hayot davomida orttirilgan bo’ladi. Asosan hayot davomida orttirilgani ko’proq 
uchraydi. Bola tovonining shakli bolaning gavdasi bilan bog’liqdir. Yassi oyoqqa 
ega deyarli barcha bolalarda qomatning noto’g’ri shakllanishi kuzatiladi. Umuman 
olib qaraganda oyoq va qomatning bir biriga bog’liqlik tarafini ko’rmaysiz. Lekin 
ayni paytda kuzatilib kelingan yassi oyoqlikligi bor 60-70% bolalarda umurtqaning 
qiyshayishi va gavdaning jiddiy muammolari mavjudligi aniqlangan. Tovonning 
oz bo’lsada noto’g’ri shakllanishi mavjud bo’lsa ham u bolaning jismoniy rivojiga 
jiddiy ta’sirini o’tkazishi mumkin. 
Hozirgi kunda davolashning eng arzon, qulay va havfsiz usuli davolash 
gimnastikasidan foydalanish hisoblanmoqda.
Yuqorida keltirilganlarni hisobga olib, bolalarda skoliozning va yassi 
oyoqlikning kelib chiqishini oldini olish, ularni davolashda davolash 
gimnastikasining samaradorligini o’rganishni taqozo qiladi.