0 ‘zbek3ST0n tarixi umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 8- sinfi uchun darslik

6 9
Hunarmandchilik

---

Ichki  savdo
hamyonlar  tayyorlanardi.  Bozorda  har  bir  turdagi  huttarmandchilik 
mahsulotlari  alohida-alohida  rastalarda  sotilgan.
XVI  asrdaa  boshlab  Buyuk  ipak  yo‘li  ahamiyati- 
ning  yo‘qola  borishi  bora-bora  0 ‘rta  Osiyo  dav- 
latlari  iqtisodiy  hayotiga  salbiy  ta’sir  ko‘rsatdi.
Bu  esa  Buxoroning  jahon  bozorida  faol  ishtirokohi  bo‘lishi  mum- 
kinligi  imkoniyatini  pasaytirdi.  Oqibatda,  davlat  hayotida  iste’mol 
ehtiyojlari  ishlab  chiqarishdan  ustun  bo‘lolmadi.  Bu  esa,  o‘z  nav- 
batida,  yuqori  mehnat  unumdorligini  ta’minlovchi  yirik  mashinalash- 
gan  ishlab  chiqarishdan  foydalanish  ehtiyojini  vujudga  keltirmadi. 
Natijada  oddiy  hunarmandchilik  ishlab  chiqarishi  sanoat  ishlab  chi- 
qarishi  darajasiga  ko‘tarilmadi.  Shuning  uchun  ham  ichki  bozorda 
odatdagi  hunarmandchilik  va  qishloq  xo‘jaligi  mahsulotlari  savdosi 
yetakchi  o‘rin  egalladi.
Bozorlarda  kimki  xaridor  haqiga  xiyonat  qilsa,  qattiq  jazoga  du- 
chor  etilardi.  Xususan,  bundaylar  yarimyalang‘och  holda  aravada 
bozor  ahliga  sazoyi  qilinardi  va  ovozi  boricha:  „Men  shayton  yo‘liga 
kirib,  xaridorni  aldadim“,  deb  jar  solishga  majbur  etilardi.
Bozorlar  faqatgina  xo‘jalik  vazifasini  o‘tab  qolmagan.  Ular  ayni 
paytda  o‘ziga  xos  jamoat  va  madaniyat  markazi  vazifasini  ham  o‘tagan. 
Xususan,  bozorlarda  hukmdorning  farmonlari  o‘qib  eshittirilgan.  Ayb- 
dorlar  jazolangan.  Bayram  kunlari  esa  turli  tomoshalar  namoyish  eti- 
lar  edi.
Buyuk  ipak  yo‘li  o‘z  ahamiyatini  yo‘qotgan  bo‘l- 
sa-da,  mamlakatning  tashqi  savdo  aloqalari  to’xtab 
qolgani  yo‘q.  Buxoro  Hindiston,  Afg‘oniston,  Eron,  Xitoy  bilan  savdo 
aloqalari  olib  bordi.  Bu  davlatlarga  amirlikda  ishlab  chiqarilgan  ip 
gazlamalar,  baxmal,  qog‘oz,  egar-jabduqlar,  qurollaming  ayrim  turlari, 
meva  va  boshqa  mahsulotlar  eksport  qilinardi.  Asosiy  savdo  transporti 
tuya  edi.  Ba’zi  savdo  karvonlarining  tuyalari  bir  necha  yuz  boshga 
yetardi.
Mamlakatning  Samarqand  va  Buxoro  kabi  shaharlariga  ko‘plab 
chet  ellik  savdogarlar  kelib  turishardi.  Buxoroda  hatto  hind  savdo- 
garlari  va  sudxo‘rlari  yashaydigan  alohida  mahallalar  ham  bor  edi. 
Ular  hind  gazlamalari,  bo‘yoqlari,  shifobaxsh  va  ziravor  o!tlar,  dori- 
darmonlar,  qand-shakar  bilan  savdo  qilardilar.
Buxoro  amirligining  Rossiya  bilan  savdo  aloqalari  tobora  о ‘sib