0 ‘zbek3ST0n tarixi umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 8- sinfi uchun darslik

118
Xonlik  Shohrnxbiy 
vorislari  davrida
Endi  minglar  sulolasi  oldida  sulola  hokimi- 
yatiga  qonuniy  tus  berish  muammosi  ham 
turar  edi.  Chunki  Farg‘ona  vodiysida  katta

---

nufuzga  ega  bo‘lgan  qipchoqlar  qabilasi  minglar  hokimiyatini  tan 
olmadi.  Shohruxbiy  vafot  etganidan  so‘ng  taxtga  o‘tirgan  o‘g‘li  Ab- 
durahimbiy  otasi  davrida  boshlangan  Qo‘qon  shahrini  obod  qilish  va 
keng  ko‘lamli  obodonlashtirish  ishlarini  davom  etdirdi  va  uni  xonlik 
poytaxtiga  aylantirdi.  Shuningdek,  davlatning  hududini  kengaytirish 
maqsadida  Buxoro  xonligi  tasarrufida  bo'lgan  Xo‘jand.  0 ‘ratepa  vilo- 
yatlarini  qo‘shib  oldi.  Afsuski,  u  fitna  qurboni  bo‘ldi.  Taxtni  ukasi 
Xo‘jand  hokimi  Abdulkarimbiy  egalladi  (1733-1750).  U  akasining 
Qo‘qon  shahrini  obodonlashtirish  borasida  olib  borgan  ishini  davom 
ettirdi.  Shuningdek,  shahar  atrofmi  devor  bilan  o ‘ratdi.
1740-yilda  Farg‘ona  vodiysiga  jung‘orlar  hujum  qildi.  Hujiun  juda 
qiyinchilik  bilan  qaytarildi.  Jung‘orlarga  qarshi  kurashda  minglarga 
qipchoqlar  yordam  berishdi.  1745-yilda  jung‘orlar  yana  hujum  qildi. 
Dahshatli  dushmanga  qarshi  minglar,  yuzlar,  qipchoqlar  va  qirg‘izlar 
birgalikda  kurashdilar.  Ularga  o!ratepaliklar  ham  yordam  berishdi. 
Garchand  xonlikning  mustaqilligi  saqlab  qolingan  bo‘lsa-da,  bu  hujum 
xonlikning  iqtisodiy  va  siyosiy  ahvolini  juda  mushkul  holatga  solib 
qo‘ydi.  Ayni  paytda,  jung‘orlarga  qarshi  birgalikda  kurashgan  o‘zbek 
qabilalarining  ittifoqi  uzoqqa  cho‘zilmadi.  Bunga  qipchoqlaming  zo‘ra- 
vonligi,  talonchiligi  sabab  bo‘ldi.  Barcha  qiyinchiliklarga  qaramay 
markaziy  hokimiyat  qipchoqlar  isyonini  bostirdi.  Abdulkarimbiy  vafo- 
tidan  so‘ng  toj-u  taxt  uchun  boshlangan  kurashda  oxir-oqibat  Ab- 
durahimbiyning  o‘g‘li  Erdonabiy  g‘olib  chiqdi  (1751-1762).  Tez 
orada  Qo‘qon  xonligi  Xitoy  hujumiga  uchradi.  Unda  Qo‘qonning 
yengilishi  Erdonabiyning  hokimiyatini  inqirozga  uchratdi.  To‘g‘ri, 
Erdonabiy  hukmronligi  davrida  xonlikning  ichki  va  tashqi  siyosatda 
muvaffaqiyatlarga  erishilgan  davrlar  ham  bo‘ldi.  Chunonchi,  u  0 ‘sh 
va  0 ‘zgan  viloyatlarini  ham  bo'sundirdi.  Qo‘qonni  Buxoro  amirligi  va 
Sin  imperiyasi  (Xitoy)  bilan  tengma-teng  kurasha  oladigan  davlatga 
ham  aylantira  oldi.