0 ‘zbek3ST0n tarixi umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 8- sinfi uchun darslik

daviat  lavozhnlari 
sabdorlar  ikki  toifaga  bo‘linganlar.  Birinchi 
toifa  umaro  (dunyoviy  ishlar  masalalari  bi­
lan  shug‘ullanuvchilar),  ikkinehisi  esa  ulamo  (din  ishlari  bilan  shu- 
g‘ullanuvchilar).
Umaro  mansabdorlari  ichida  eng  nufuzlisi  mingboshi  -   Bosh  va- 
zir,  qo‘shinning  Bosh  qo'mondoni  va  tashqi  siyosat  masalalarida  xon- 
ning  bosh  maslahatchisi  edi.  (Xiva  xonligida  Bosh  vazir  qanday  nom 
bilan  atalganligini  eslang.)
Devonbegi  ham  yuqori  davlat  mansabi  bo‘lib,  u  xonlik  devon- 
xonasiga  rahbarlik  qilgan,  shuningdek,  moliya  ishlarini  boshqargan.
Mirza  xazinaga  tushgan  tushumning  hisob-kitobini  olib  borgan.
Dasturxonchi  —  xon  dasturxoniga  taom  tortuvchi  mansabdor  edi.
Tarixdan  ko'plab  hukmdorlarning  zaharlab  o‘ldirilgani,  zahar  ko‘- 
pincha  taomga  yoki  ichimlikka  qo‘shib  berilganligi  ma’lum.  Shuning 
uchun  ham  xon  dasturxonchi  lavozimiga  eng  ishonchli  odamni  qo‘y- 
gan.
Xiva  xonligida  bo‘lganidek,  Qo‘qon  xonligida  ham  mehtar  lavo- 
zimi  bo‘lgan.  Biroq  bu  xonlikda  u  xonlikning  moliya  ishlariga  mas’ul 
bo‘lgan  devonbegining  o‘rinbosari  edi,  xolos.  Shuningdek,  xonlikda 
shig'ovul,  inoq,  otaliq,  dodxoh,  qo'shbegi,  parvonachi,  xazinachi  kabi 
yuqori  martabali  lavozimlar  mavjud  edi.
Ulamo  mansablari  ichida  shayxulislom,  qozi  kalon,  xo'ja  kalon 
(naqib),  qozi  askar,  muftiy,  qozi  a ’lam  va  rais  lavozimlari  alohida 
o‘rin  tutardi.  Ulamo  mansablarini  egallagan  har  bir  shaxsning  qanday 
masalalar  bo!yicha  mas’ul  ekanligini  avvalgi  mavzularda  bilib  ol- 
dingiz.