0 ‘zb e k ist o n r espu b lik a si ol1y va o rta m axsus ta’l im vazirligi

Mustaqillikni 
m u sta h k am la sh   faq at  d av lat  tiz im - 
mustahkamlash 
jar- 
ya  z a ru r  q0 n u n la r  m ajm u asin i
y a ra tish d a n   ib o ra t  em as.  B un in g   u c h u n   y a n g ic h a   o n g   va 
u m u m a n   y an g ich a  siyosiy  m a d an iy at  h a m   z a ru r.  Bu  si­
yosiy  m a d a n iy a t,  « M a ’n av iy at —  m illat  nish o n i»   k ito b id a 
t a ’k id la n ish ic h a ,  «sovet  d av rid a g id an   farq li  o ‘la ro q ,  b ir 
to m o n d a n ,  yuksak  ax lo q q a,  v a tan p a rv a rlik k a ,  ilg ‘o r  m il­
liy  va  z am o n av iy   a n ’an ala rg a ,  fuqaroviy  o n g lilik k a  ta y a n - 
sa,  ik k in c h i  to m o n d a n ,  q o n u n la rg a   va  h u q u q iy   m e ’y o rla r 
ustu v o rlig iga,  u la rn in g   h a m m a   u c h u n   b ird a y   m ajb u riy li- 
giga  ta y a n m o g ‘i  lozim ».
M ustaqillikni iqtisodiy jih atd an  m ustahkam lash ham ,  sovet 
davridagidan  farqli  o ‘laroq,  yangicha  iqtisodiy  tafak k u m i, 
bozor m unosabatlarini yaxshi o ‘zlashtirishni, bozor va sog‘lom  
raqobat bilan bo g ‘liq  holda  yangicha tushuniladigan  huquqiy 
va  axloqiy  m e ’y o rla m i  o ‘zlash tirish n i,  o ‘tm ish d a n   b o z o r 
m u n o sab a tla rig a   oid   m a ’naviy  q a d riy a tla rim iz ,  m ad an iy  
m erosim izdan  foydalanishni  taqozo  etadi.
M u sta q illik n in g   ijtim o iy   jih a td a n   m u s ta h k a m la n is h i 
ijtim o iy   g u ru h la r  o ‘rtasid ag i  m ulkiy,  iq tiso d iy ,  h u q u q iy , 
axloqiy,  m a d an iy ,  m aish iy  m u n o sa b a tla r,  tu rm u sh   ta rz i-
277

---

nin g  k o ‘pg in a  so h ala ri —  m a ’naviy  m e ’y o rla r,  t a ’lim -ta r- 
biya,  oila,  ilm -fa n ,  ad ab iy o t,  s a n ’at  kabi  xalq  m a ’naviy 
h a y o tin in g   eng  n o zik   va  ijodiy  s o h a la rin i  q a m ra b   olad i.
M ustaqillikni  m a ’naviy jih a td a n   m u stah k am lash   deg an - 
d a   m a ’n av iy   h a y o t  riv o jig a  t a ’s ir  k o ‘rs a tu v c h i  b a rc h a  
n o m o d d iy   o m illa r,  ju m la d a n ,  d a v latn in g   t a ’lim -ta rb iy a , 
m a d a n iy a t,  m afk u ra  va  ta rg ‘ib o t-ta sh v iq o t  s o h a la rid a   olib 
b o ra y o tg a n   siyosati  h a m   n a z a rd a   tu tila d i.
M u staq illik n in g   m a ’naviy  m u sta h k am lig in i  t a ’m in lash  
u c h u n   u m u m in so n iy   q ad riy atlarg a  so d iq lik ,  xalq im izn in g  
m a ’naviy  m e ro sin i  m u sta h k a m la sh   va  riv o jlan tirish ,  in ­
s o n n in g   o ‘z  im k o n iy a tla rin i  e rk in   n a m o y o n   q ilish i  va 
v atan p arv arlik n i  k u ch ay tirish   zaru r.  D e m ak ,  b u n in g   u c h u n  
q u y id ag ilarn i  am alg a  o sh irish   zaru r:
1.  Ijtim o iy  ongga  oid  h o d isalar:  tu s h u n c h a la r,  g ‘oyalar, 
b a h o la r,  m e ’y o rla r,  o m illa r  d o ira sid a   falsafiy  o n g ,  ax lo q , 
ish o n ch ,  estetik   ong ,  h u q u q iy  o n g ,  din iy ,  y an g ich a  d u n y o - 
q arash   va  u n in g   a lo h id a   ta rk ib iy   q ism i  sifa tid a   m illiy  is­
tiq lo l  m afk u rasi  t a ’kid lab   k o ‘rsatilish i  kerak.  O n g n in g   ikki 
d arajasi — psixologiya  va  m afk u ra  h a m   b ir-b irid a n   farq la- 
nish i  m aq sad g a  m uvofiq.
2.  M a ’naviy  m adaniyat,  shu ju m la d a n ,  m adaniy  meros. 
Bu  yerda  esa  siyosiy  m adaniyat,  axloqiy  m adan iy at,  h u q u ­
qiy  m adaniyat  ham da  s a n ’atn in g   m uayyan  tu rlari  —  badiiy, 
teatr,  haykaltaroshlik,  rassom lik,  naqqoshlik,  dizayn,  m u- 
siqa,  kinochilik  va  shu  kabilar  alo h id a  ajratilishi  m um kin.
3.  M a ’naviy  funksiyalam i  boshqaruvchi  ijtim oiy  m uas- 
sasalar.  Bunga  xalq  ta ’limi  tizim i  va  tu rlari  (davlat,  nodav- 
lat,  ilm iy-pedagogik  m uassasalar,  ta ’lim   sohasidagi  davlat 
b o sh q aruv   o rg an lari;  t a ’lim   tu rlari:  m a k ta b g ac h a   t a ’lim , 
um u m iy   o ‘rta,  o ‘rta  m axsus,  k a sb -h u n ar  ta ’lim i,  oliy  o ‘quv 
yurtlaridan  keyingi  ta ’lim  — kad rlar  m alakasini  oshirish  va 
ulam i  qayta  tayyorlash,  m ak tabd an  tashqari  ta ’lim );  ilmiy 
tad q iq o t  tizim i  (ilm iy-ishlab  chiqarish  birlashm alari,  ilm iy- 
tekshirish  institutlari,  0 ‘zR   F a n la r  akadem iyasi  va  shu  k a­
bilar);  ijodiy  uyushm alar  (yozuvchilar  uyushm asi,  rassom - 
lar,  kom pozitorlar,  kinochilar,  teatr arboblari va boshqa ijodiy 
soha  xodim larining  turli  uyushm alari;  m atb u o t,  m atbaa  va
278

---

om m aviy  axborot  tizim i  (gazeta-ju m allar,  radio  va  televi- 
deniya,  noshirlik  faoliyati  va  shu  kabilar;  tarbiyaning  turli 
tizim lari  va  tashkilotlari,  m askanlari  (shu  ju m la d a n ,  diniy 
tashkilotlar)  faoliyati,  u rf-o d atlar,  a n ’an alar h am d a  oilaning 
tarbiya  va  m a ’naviyatga  tegishli  jih a ti  kiradi.
K o ‘rsatilg an   so h a la rd a   ish la rn i  y a n a d a  jo n la n tiris h   uni 
m illiy  istiq lo l  g ‘oyasi  aso sid a  ta sh k il  e tish ,  m u staq illik n i 
m a ’naviy  m u sta h k a m la sh n in g   b o sh   o m ili  h iso b la n ad i.
M u sta q illik n i  m a ’nav iy   m u s ta h k a m la s h d a   o p tim is tik  
m a ’naviy  m u h it  va  m a ’naviy eh tiy o jlam in g  yuksalishi  k atta 
ro l  o ‘ynaydi.  M a m la k a tim iz d a   m a ’naviy  eh tiy o j  k u ch ay d i 
va  m u sta q illik n in g   d astlab k i  d av rla rid a n   b o sh lab   m a ’n a ­
viyat  m asalasi  eng  m u h im   m a sa la la rd a n   b iri  deb   q arald i. 
S h u n g a   k o ‘ra  m a ’n av iy   m e ro s n i  b a h o la s h d a ,  u m u m a n  
m a ’n a v iy   s iy o sa tn in g   k o n s e p tu a l  a s o s la rin i  y a ra tis h d a  
quyidagi  4  ta   asosiy  m e zo n g a   tay an ild i:
1)  in so n p arv arlik ;
2)  taraq q iy p arv arlik ;
3)  xalq ch illik ;
4)  v a tan p a rv a rlik   va  y u rt  tin ch lig i.
A y n a n   sh u   m e z o n la r  m a jm u a si  y o rd a m id a   h a q iq iy  
q a d riy a tla rn i  soxta  q a d riy a tla rd an   farq lash   m u m k in .  S h u n i 
h a m   u n u tm a slik   k erak k i,  m illiy  m a ’nav iy atim izn i  tiklash 
va  u n i  riv o jlan tirish   yangi  d e m o k ra tik ,  h u q u q iy   d av lat  va 
fu q aro lik  ja m iy a tin i  b a rp o   etish n in g   m u h im  q o n u n iy a tid ir. 
B usiz  ja m iy a tn i  b a rp o   etish   m u m k in   em as.
P re z id e n tim iz n in g   « 0 ‘z b e k is to n n in g   o ‘z  istiq lo l  va 
ta ra q q iy o t  y o ‘li»,  « 0 ‘z b e k is to n n in g   siy o siy -ijtim o iy   va 
iq tis o d iy   is tiq b o lin in g   a so siy   ta m o y illa ri»   ris o la la rid a  
m a ’nav iy at  o ‘z  m o h iy a ti  b ila n   kelajak  p o y d ev o ri  ekanligi 
a tro flic h a   asoslab  berildi.
ganligiga  e ’tib o r  b e rm o q   zaru r:
1.  M a ’nav iy at  va  ax lo qiy lik n i  q ay ta  tik lash .
2.  X alqim izning milliy m adaniyati va o ‘ziga xosligini ifoda 
etuvchi  vosita  b o ‘lm ish  o ‘zbek  tilini  rivojlantirish,  bu  til- 
ning  davlat  m aq o m in i  izchil  va  to ‘liq  ro ‘yobga  chiqarish.