0-Mavzu : Organik kimyo fani va uning vazifalari. Reja: Organik kimyo fani va uning predmeti Organik birikmalarning tuzilish nazariyasi



Download 17,35 Kb.
bet1/3
Sana12.11.2022
Hajmi17,35 Kb.
#864415
  1   2   3
Bog'liq
10-mavzu qurilish kimyo


10-Mavzu : Organik kimyo fani va uning vazifalari.
Reja:


1 Organik kimyo fani va uning predmeti
2 Organik birikmalarning tuzilish nazariyasi
3 Organik moddalarning xomashyo manbalari

Organik kimyo organik moddalar deb ataluvchi uglerodning birikmalari kimyosini o‘rganuvchi fundamental fanlar jumlasiga kiradi. Organik kimyo faniga uglevodorodlar va ularning hosilalari kimyosi deb ham qarash mumkin. Bu lushuncha organik kimyo fanini birmuncha to'liq va aniq ta’riflasa ham, organik va anorganik birikmalar kimyosi orasiga keskin chegara qo'yib bo'lmaydi. Juda ko'p kimyogarlar anorganik va organik moddalarni o'rganish kimyo fanining ikki mustaqil sohasi deb qarashlari bilan xatolikka yo'I qo'yadilar hamda o'zlarini va bir qator shogirdlarini adashtiradilar. Chunki bu fanlar o'zaro uzviy bog'liq bo'lib, ularni alohida o'rganib bo'lmaydi. X IX asrning o'rlalariga qadar o'simlik va hayvonlar organizmlarida hosil bo'ladigan moddalarni o'rganuvchi fan organik kimyo deb yuritilardi. Shuning uchun "organik kimyo' atamasi “ organizm” so'zidan kelib chiqqan. Tarixan paydo bo'lgan bu nOmning maznumi tubdan o'zgargan bo'lsa-da, u hozirgacha qo'llanilmoqda. Qadim zamonlarda odamlar o'simlik va hayvon organizmlaridan organik moddalarni ajratib olish va ulardan foydalanishni bilishgan. Ular spirtli ichimlik tayyorlash, vinoni achitib sirka olish, o'simliklardan bo'yoqlar, dori-darmonlar, xushbo'y moddalar olishni o'rganishgan. Lekin u davr kishilari organik moddalarning aralashmalari bilan ish ko'rganlar, sof organik moddalarni ajratib olish hali yo'lga qo'yilmagan va bu soha birmuncha keyinroq rivojlandi. Kimyoning dastlabki taraqqiyoti davrida organik va anorganik moddalar o'rtasidagi farqlarni bilmaganlar. Keyinchalik o'simlik va hayvonlar organizmlarida uchraydigan birikmalarning xossalari jonsiz tabiatdan olingan moddalar (asos, kislota, tuz, metall, uning qotishmalari) ning xossalaridan tubdan farq qilishi aniqlandi. Bundan tashqari, o'simlik va hayvoniardan ajratib olingan moddalarni kimyogarlar uzoq yiilar davomida sintetik usul bilan ololmadilar. 1675-yilda kimyodan birinchi kitob yozgan fransuz olimi Lemeri tabiatda uchraydigan moddalarni tartibga solib, ularni uch turga bo'ldi: - o'simliklardan olinadigan moddalar, - hayvonot dunyosidan olinadigan moddalar, - mineral (ma’dan) moddalar. 1806-yilda shved olimi Y.Ya. Berselius o'simlik va hayvoniardan olinadigan moddalarni birlashtirib, organik moddalar deb atashni taklif etdi. Shu moddalarni o'rganadigan fanni organik kimyo deb ta'rifladi va “ vitalizm" (lolincha vila "hayot” , lis "kuch” degani) na/.ariyasini ilgari surdi. Vitalistlarning llkricha: “ Organik moddalar anorganik moddaiardan faqat link organi/mlarda “jon” , “ ruh” , “ ilohiy kuch" ta "si rida hosil bo'ladi,


1. Barcha organik moddalar kislorodda yonadi, anorganik moddalarning hammasi liani yonavermaydi.
2. Organik moddalarning ko'pchiligi dissotsilanmaydi, chunki ularning molekulasida atomlar o'zaro kovalent bog'langan. (y Organik birikrtralar uchun izomeriya hodisasi xarakterli bo'lib, bu hodisa XIX asrningbirinchi choragida Yu. Libix, Ya. Berseliusva F. Vyoler tomonidan kashl'qilingan. Uning sabablari esa shu asrning 60-yillarida A.M. Butlerov tomonidan oshib berildi.
3. Yuqorida sanalgan sifatlarning barchasi organik moddalar uchun o'ziga xos spetsifik xossalari, uglerod atomining tuzilishi va turli bog'lar hosil qilishi bilan izohlanadi. Bu xossalar katta amaliy ahamiyatga ega.

Download 17,35 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish