Ў збекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги

16.2 Ўзгармас радиусли эгриланишли горизонтал қудуқларни профилини лойиҳалаштириш.



17-расм. Ўзгармас радиусли эгриланишли горизонтал қудуқларни
профилини лойиҳалаштириш.

Профилни лойиҳалаштириш юқорида пастга йўналиш усулида олиб борилади. Керакли маълумотлар биринчи ва иккинчи ҳолатлар кабидир.

Бошланиш ҳолатида қия стволда тик участкасидаги «қирқиш нуқтасини» чуқурлиги h_o геологик-технологик шароитдан келиб чиқиб аниқланади. ( -расм)
Бунда горизонтал стволни тиклиги бўйича қудуқни чуқурлиги ҳисобга олинади.

h_o = Н – h_қия

бу ерда: Н – тиклик бўйича қудуқ устидан конни маҳсулдор қатламини горизонтал стволигача бўлган масофа.

h_н – қия стволни тик текисликдаги проекциясини «қирқиш нуқтасини» горизонтал текислик эгриланишига ўтиш нуқтасига бўлган (6-расм, А∙В₁С₁) масофадир. h_н – ни қийматини қуйидаги формула ёрдамида аниқланади.

h_н = R₁ Sin α₂

Шундай қилиб, α = 90⁰, h = R₁ бу ерда: R₁ – қудуқни эгриланиш радиуси бўлиб, уни катталиги геологик-технологик шароитларидан келиб танланади.

Шундай қилиб,
h_o = H – R₁

Маҳсулдор қатламни усти қисмини чегарасидаги зенит бурчакни катталиги қуйидаги формула бўйича аниқланади.

бу ерда: h₂ – қия стволнинг маҳсулдор қатламнинг усти қисмини чегарасидаги 90⁰ зенит бурчакни олгунча тик проекцияси.
h₂ – катталик конларни ишлатишни технологик схемасини шартидан келиб чиқиб, геологик хизматдан аниқланади.
Профилни ҳисоблашни давом эттириш маълум усуллар бўйича олиб борилади. Профилни параметрлари аввал қудуқ стволини координаталари учун қудуқни тубигача аниқланади, ундан кейин эса тиклик бўйича координаталарга ҳисобланади.
Агарда горизонтал стволни биринчи шаклида зенит бурчакни олишни кичик жадалликда амалга ошириш ва ундан кейин иккинчи участкада пасайтириш кузда тутилган бўлса, қатлам қалинлигини имкониятидан келиб чиқиб, R₂ ва R₃ стволни эгриланиш радиуси танланади ва эгриланиш жадаллигини катталиги (i₂ ва i₃) ва унга мос ҳолда бурғилаш асбобларини остки жамланмаси танланади. Бунда горизонтал қудуқни геологик – технологик шартлари ҳисобга олинади.