£ з б е к и с т о н р е с п у б л и к а с и о л и й в а


Qo‘qon  xonligining  tugatilishi



Download 2,71 Mb.
Pdf ko'rish
bet161/431
Sana08.07.2021
Hajmi2,71 Mb.
#113204
1   ...   157   158   159   160   161   162   163   164   ...   431
Bog'liq
ozbekiston tarixi darslik

Qo‘qon  xonligining  tugatilishi.  Kaufman  Xiva  xonligi  taqdirini  hal  qilgach, 

Qo’qon xonligini tugatishga kirishdi. Bu vaqtda Qo’qon xonligida hokimiyat uchun ichki 

kurash avjga  chiqqan edi. 1868  yil  13 fevralda Kaufman va  Qo’qon xoni  Xudoyorxon 

o’rtasida  shartnoma  imzolangan  bo’lib,  xonlikning  istilochilar  bosib  olgan  hududlari 

Rossiya  tasarrufiga  o’tganligi  e’tirof  etilgan  edi.  Rossiya  savdogarlariga  Qo’qon 

xonligining 

barcha 


hududlarida 

hechqanday 

moneliksiz 

faoliyat 

yuritish, 

karvonsaroylarga ega bo’lish huquqi berilgan edi. Bu shartnomadan qoniqmagan Qo’qon 

xonligidagi  kuchlarning  Xudoyorxondan  noroziligi  ortib  boradi.  Buning  ustiga  xonlik 

hududi  qisqarganligini  ro’kach  qilib  xazinani  to’ldirish  uchun  yangi-yangi  soliqlar  joriy 

etiladi. Xudoyorxon bosqinchlarga o’zini yaqin tutar, Qo’qon bilan Rossiyani bir davlat 

deb  hisoblardi.  1973  yilda  Farg‘ona  vodiysida  Xudoyorxonga  qarshi  qo‘zg‘olon 



boshlandi.  Qo’zg’olonchilarning  bir  qismiga  qirg’izlarning  boston  urug’idan  chiqqan 

mulla  Ishoq  Hasan  o’g’li  boshchilik  qiladi.  U  Qo’qon  xoni  Olimxonning  nevarasi 

Po’latxon deb e’lon qilinadi va u Namanga kelib qo’zg’olonga rahbarlik qila boshlaydi. 

Ayni paytda xonlikda Xudoyorxonning o’g’illari Nasriddinbek va Muhammad Aminbek, 

Sherali  dodxoh,  Abdurahmon  oftobachi  va  boshqalar  ham  bosh  ko’taradilar.  Ular  bir 

tomondan, Chor Rossiyasi bosqinchilariga qarshi, ikkinchi tomondan, Kaufmanga

 

178


 


batamom  tobe  bo’lib  qolgan  Xudoyorxonga  qarshi  kurash  boshlagan  edilar.  Xalq 

qo’zg’olonchi  kuchlarga  ergashadi.  Qo’zg’olonchilar  1875  yil  9  oktyabrda  Qo’qonni 

egallaydilar. Xudoyorxon ularni bostirishga ojizlik qilib, 1875  yil 22 iyulda Qo’qondan 

Toshkentga qochib ketadi.

 

Kaufman  Xudoyorxonning  40  aravadagi  qimmatbaho  boyliklarini  musodara  qilib, 



o’zini Orenburgga surgun qiladi. Xudoyorxon, chor ma’murlari hiylasini anglab etkach, 

bir amallab bandilikdan qochit hajga ketadi va hayoti ayanchli yakun topadi. Xudoyorxon 

qochgach,  qo’zg’olonchi  kuchlar  kimni  xon  qilib  ko’tarish  masalasida  ikkiga  bo’linib 

ketadi.  Ayrim  kuchlar  Nasriddinbekni,  boshqalari  Po’latxonni  taxtga  chiqarmoqchi 

bo’ladi, ziddiyat yanada kuchayib boradi.

 

Kaufman  xonlikdagi  ichki  kelishmovchilikdan  foydalanib,  uni  batamom  bosib 



olish  uchun  1875  yil  avgustda  katta  qo’shinlarni  urushga  safarbar  etdi.  Xonlikni  bosib 

olishda  generallar  M.D.Skobelev,  Golovachev  va  boshqa  zobitlar  «jonbozlik» 

ko’rsatdilar.  Nasriddenbek,  lashkarboshi  Abdurahmon  oftobachi  bosqinchilarga  taslim 

bo’lib ular tomoniga o’tdilar. 1876  yil fevralda xalq qo’zg’olonlari qon bilan bostiriladi. 

Po’latxon 1876 yil 1 martda dorga osildi, uning safdoshlari ayovsiz jazolandi. 1873-1876 

yillardagi Farg’ona vodiysidagi qo’zg’olonlar xalqning  ozodlik harakati edi. Buni o’sha 

davrda Kaufman ham xalq qo’zg’oloni deb e’tirof etgan.

 

1876  yil  fevralida  Rossiya  imperatori  Aleksandr  II  ning  maxsus  farmoni  bilan 




Download 2,71 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   157   158   159   160   161   162   163   164   ...   431




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish