£ з б е к и с т о н р е с п у б л и к а с и о л и й в а

Umumturkiston musulmonlari vakillarining II Qurultoyi o’lka xalqlari xayotida 

muhim rol o’ynadi. Unda 500 nafar vakillar ishtirok etdi. Qurultoyda tarkibi 12 kishilik 

Turkiston  o‘lka  Qo‘mitasi,  24  kishilik ―Mahkamai  Sharik‖  (parlament)  tashkil 

etildi.  Qurultoyning  maxsus  qarorida  ularning  Rossiya  davlati  konstitutsiyasiga 

muvofiq  keladigan  shariat  qonunlari  asosida  faoliyat  yuritishi  ta’kidlangan  edi. 

Qurultoyda  “Sho’roi  Islomiya”,  “Sho’roi  Ulamo”,  “Turon”,  “Ittihod”  va  shu  kabi 

boshqa  mahalliy  milliy  tashkilotlarni  birlashtirib,  ular  negizida  yagona  “Ittifoqi 

Muslimin” (“Musulmonlar Ittifoqi”) siyosiy partiyasini tuzish g’o y a s i i l g a r i s ur i l d i . 

Qurultoyda M. Behbudiy otashin nutq so’zlab, hammani birlikka, jipslashishga da’vat 

etgandi. “Ulug’ Turkiston” gazetasi qurultoy ruhini aks ettirib, Turkistonning o’z ichki 

ishlarini mustaqil hal etishga qodir bo’lgan o’lkaning mahalliy va milliy muxtoriyatini 

tuzish g’oyasini asosiy o’ringa qo’ygan edi.

 

Shunday  qilib,  Turkistonning  ilg’or  ziyolilari  milliy  istiqlolga  erishish  yo’lida 

o’lkadagi barcha sog’lom, vatanparvar kuchlarni bir l ashi b , jipslashib harakat qilishga 

da’vat etgandilar. Biroq, afsuski, Turkistonda ayricha faoliyat yuritgan, o’z nafsoniyatiga 

berilgan hamda muxolifatchilik ustivor bo’lgan ayrim mahalliy, milliy tashkilotlar 

mana  shu  yuzaga  kelgan  imkoniyatlardan  foydalana  olmadilar.  Bu  esa,  shubhasiz, 

vaziyatni ustamonlik bilan o’z izmiga burib yuborishga intilayotgan bolsheviklarga qo’l 

keldi.

 

200

 

---