£ з б е к и с т о н р е с п у б л и к а с и о л и й в а


Qurolli harakat mag‘lubiyatining



Download 2,71 Mb.
Pdf ko'rish
bet200/431
Sana08.07.2021
Hajmi2,71 Mb.
#113204
1   ...   196   197   198   199   200   201   202   203   ...   431
Bog'liq
ozbekiston tarixi darslik

Qurolli harakat mag‘lubiyatining

 

sabablari va oqibatlari 

Turkistonda      sovet      hokimiyatiga      qarshi

 

ko’tarilgan   qurolli   harakat   mag’lubiyatining 



ko’plab asosli sabablari bor, albatta.

 

>  Eng asosiy sabablardan biri - bu Vatan kurashchilarining ulug’vor maqsadlar 



sari  aholi  barcha  tabaqalarini  jipslashtirishga  qodir  bo’lgan  yagona  milliy 

g’oyaga tayanmaganligida edi. Harakat yagona dastur asosida tashkil etilmadi. 

>  Qo’rboshilar siyosiy kurashda toblangan ilg’or jadid namoyandalarini harakatga 

faol jalb qila olmadilar. 

>  Harakatning  bir  markazdan  turib  boshqarilmaganligi,  joylarda  harakat  qilgan 

kuchlar  o’zlarining  tor  hududiy  chegaralari  bilan  o’ralashib  qolganligi, 

mahalliy  qo’rboshilarning  o’z  manfaatlariga  berilishi,  dunyoqarashi  torligi, 

cheklanganligi,  manmanlik  kasaliga  chalinganligi,  bir  -  birlari  bilan 

kelisholmasligi,  o’zboshimcha  xatti-harakatlarga  intilishi  kabi  hollar  oxir  -

okibatda bu kurashning borishiga jiddiy salbiy ta’sir qildi. 

>  Qurolli harakatga qalqigan kuchlarning etarli moddiy - ta’minot bazasiga, qurol 

- aslaha zahirasiga ega bo’lmaganligi ham o’z ta’sirini ko’rsatdi. 

>  Tashqi dunyo bilan aloqa qilish, chetdan yordam, harbiy madad olish imkoniyati 

bo’lmadi. 

>  O’lka  zo’ravoni  bo’lib  olgan  sovetlar  esa  o’z  qo’shinini  etarli  darajada 

zamonaviy  qurol  -  yarog’lar  va  harbiy  kuchlar  bilan  ta’minlay  olgan  edi. 

1919  yilda  uning  tasarrufida  115376  nafar  jangchi,  shuningdek  11112  ta 

pulemyot,  yuzlab  to’plar,  bronopoezdlar,  o’nlab  samolyotlar  va  boshqa 

zamonaviy  qurollar  mavjud  edi.  Harbiy  kuchlar  nisbatidagi  bunday  ustunlik 

kurash taqdirini qizillar foydasiga hal etilishiga olib keldi. 

>  Ayyorlikda  pixini  yorgan  sovet  mutasaddilari  har  bir  vaziyatdan  ustamonlik 

bilan  foydalandilar.  Ular  kerak  bo’lsa  o’zlari  yo’l  qo’ygan  qo’pol  xatolarini 

tuzatish,  dehqonlarga  er  berish,  ularni  afv  etish,  soliqlar  miqdorini  bir  qadar 

kamaytirish,  Madaminbek  singari  taniqli  qo’rboshilar  bilan  muzokaralar  olib 

borish, o’zaro yon berish orqali mahalliy aholi noroziligini yumshatish, ularni 

o’z  tomoniga  ag’darib  olish  tadbirlarini  ham  qo’lladilar.  Bu  tadbirlar  qurolli 

harakat istiqboliga salbiy ta’sir o’tkazmasdan kolmadi, albbatta. 

Bu  xalq  harakati  millionlab  yurtdoshlarimiz  hayoti  va  qismatida  o’chmas 

fojiali iz qoldirdi. Ba’zi aniqlangan rasmiy ma’lumotlarga karaganda, u milliondan 

ziyod mahalliy millat kishilarining aziz umrlariga zomin bo’ldi. Minglab oilalarning 

o’z  ona  zaminini  tark  etib,  begona  yurtlarga  bosh  olib  ketishlariga  sabab  bo’ldi. 

Kolaversa,  qanchalab  son  -  sanoqsiz  odamlar  mana  shu  milliy  fojia  bois 

mamlakatning boshqa, uzoq hududlariga surgun va badarga qilindi.

 

Biroq bu xalq harakati bejiz ketmadi. U yurtdoshlarimizga katta, ibratli saboqlar 



berdi,  ularning  kurash  tajribasining  boyishiga  muhim  ta’sir  ko’rsatdi.  Zero,  ona 

O’zbekistonimizning      istiqlolga    yuz    tutib, dorilamon    zamonlarga    musharraf

 

217


 


bo’lishida, bugungi baxtiyor avlod kishilarining mustaqillik oliy ne’matidan to’la bahra 

topishida o’sha 20–30-yillarda bobokalonlarimiz qilgan ulkan sa’y – harakatlar, to’kkan 

qutlug’  qonlar,  bergan  bemisl  qurbonlarning  ibrati  oz  muncha  emas.  Ularning  yorqin, 

porloq  xotirasi  hozirgi  minnatdor  avlod  kishilarining  yodida,  shuurida  hamisha 

saqlanadi, faxr – iftixor tuyg’usi bilan eslanadi.

 


Download 2,71 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   196   197   198   199   200   201   202   203   ...   431




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish