£ з б е к и с т о н р е с п у б л и к а с и о л и й в а

Alisher Navoiyning ijod gulshani

 

Jami  51  ming  misradan 

iborat 5 ta go’zal dostonni 

o’zida jam etgan mashhur 

«Hamsa» asari:

 

>  «Hayratul Abror» 

>  «Farhod va Shirin» 

>  «Layli va Majnun» 

>  «Sabbai Sayyor» 

>  «Saddiy Iskandariy» 

 

>  45 ming misradan iborat 

«Hazoinul-maoniy» 

(«Ma’nolar xazinasi») asari 

>  «Muhokomatul lug’atayn» 

(«Ikki til muhokomasi») 

>  «Majoisul ul-Nafois» («Nafis 

majlislar») 

>  «Mahbub ul-qulub» 

(«Ko’ngillar mahbubi») 

>  «Me’zon ul-avzon» («Vaznlar 

o’lchovi») v.b. ___________  

12 ming misrani 

jam etgan, Foniy 

taxallusida bitilgan 

forsiy tildagi nafis 

badiiy asarlar:

 

>  Mufradat 

>  Sittai zaruriya 

>  Fusumi arbaya 

Navoiy  «Xamsa»siga  kirgan  «Hayrotul-abror»,  «Farxod  va  Shirin»,  «Layli  va 

Majnun», «Sabbai sayyor», «Saddi Iskandariy» dostonlarining har biri o’zining bebaho 

ma’naviy qudrati, badiiy yuksakligi, til boyligining mukammalligi bilan ajralib turadi. 

Eng muhimi, o’zbek tilida ilk bor «Xamsa» bitishdek g’oyatda mashaqqatli vazifani 

sharaf bilan ado etgan Navoiy dahosi har qancha tahsinga sazovordir.

 

Ulug’ mutafakkir asarlarini mutolaa qilar ekanmiz, ularda aks etgan, ilgari surilgan 

chin insonparvarlik, vatanparvarlik, mehnatsevarlik, hayotga oshuftalik, keng ma’nodagi

 

147

 

---

ishq-muhabbat g’oyalari vujudimizni qamrab oladi, o’ziga maftun etadi. Bu ham Navoiy 

ijodining 

umrboqiyligidan, 

umumbashariy 

qadriyatlar 

ruhi 

bilan 

chuqur 

sug’orilganligidan yaqqol dalolatdir.

 

Shu  bilan  birlikda  bu  davrda  fors-tojik  adabiyoti  ham  an’anaviy  tarzda 

rivojlanishda  davom  etdi.  Bu  adabiyot  dovrug’ini  baland  ko’targan,  yuksak  badiiy  ijod 

namunalarini  yaratgan  Kamol  Xo’jandiy,  Xofiz  Sheroziy,  Abdurahmon  Jomiy,  Binoiy, 

Hiloliy va Vosifiy singari daho so’z san’atkorlari nomini alohida tilga olib o’tish joizdir. 

Ularning yuksak badiiy tafakkur ila yaratilgan umrboqiy asarlari, mana, necha asrlardirki, 

tarix  va  davrlar  sinovidan  o’tib,  qanchalab  avlodlar  ongi,  shuurini  yolqinlantirib 

kelmoqda.

 

Shunday  qilib,  Amir  Temur  va  Temuriylar  davri  Vatanimiz  xalqlarining  hayotiy 

taqdirida, ularning ijtimoiy taraqqiyotning yuksak marralariga ko’tarilib borishi davomida 

o’chmas  iz  qoldirgan  alohida  bir  tarixiy  bosqich  bo’ldi.  Eng  muhimi,  bu  davr  Amir 

Temurdek buyuk siymoni tarix maydoniga chiqardi. Bu zoti sharif va uning avlodlarining 

mislsiz  sa’y-harakatlari,  bunyodkorlik  faoliyati  tufayli  Movarounnahr  va  Xuroson 

o’lkalari ulkan o’zgarishlarga yuz tutdi. Mo’g’ullarning bir yarim asrlik bosqini va zulm-

asoratidan butunlay xalos bo’lgan ona yurtimiz qudratli saltanat darajasiga ko’tarildi. Ayni 

chog’da  u  ijtimoiy-iqtisodiy,  madaniy-ma’naviy  jihatlardan  yuksalib,  jahonga  dovrug’ 

taratdi.  Ulug’  ajdodlarimiz  tomonidan  yaratilgan  moddiy  va  ma’naviy  madaniyatning 

yuksak  namunalari,  duru  javohirlari  mana  necha  asrlardirki,  jahon  ahlini  hayratga  solib, 

minnatdor avlodlar ardog’ida e’zozlanib kelmoqda.