£ з б е к и с т о н р е с п у б л и к а с и о л и й в а



Download 2,71 Mb.
Pdf ko'rish
bet115/431
Sana08.07.2021
Hajmi2,71 Mb.
#113204
1   ...   111   112   113   114   115   116   117   118   ...   431
Bog'liq
ozbekiston tarixi darslik

XIII-XIV asrlarda 

«Bo’ston») 



etishib chiqqan 

Qutb («Xusrav va Shirin»)

 

badiiy adabiyot 



Xorazmiy («Muhabbatnoma»)

 

namoyandalari 



>  Sayfi Saroyi («Suxayl va Guldursin», «Gulistoni bit

 

turkiy»)



 

>  Amir Xisrav Dehlaviy (1253-1325) («Xamsa»)

 

130



 


Jumladan,  XIII  asrning  ikkinchi  yarmi  hamda  XIV  asrning  birinchi  yarmida 

yashab, ijod etgan yurtdosh daho shoirimiz Pahlavon Mahmud ijodi bu jihatdan ibratlidir. 

Uning  tug’ilgan  yili  noma’lum  bo’lib,  vafot  etgan  davri  manbalarda  1322  yil  deb 

ko’rsatiladi.  U  hunarmand  oilada  dunyoga  kelgan.  O’zi  ham  po’stindo’zlik  bilan 

shug’ullangan,  o’z  zamonasining  ilg’or,  ma’rifatparvar  kishilaridan  bo’lgan.  Pahlavon 

Mahmud nomi bilan zikr qilingan barcha tazkiralarda u g’azal, ruboiy janrlarida samarali 

ijod  qilgan  shoir  sifatida  tilga  olinadi.  Biroq,  Mahmudni  elga  mashhur  etgan,  avlodlar 

ehtiromiga sazovor qilgan narsa, bu, eng avvalo, uning otashnafas ruboiylaridir. Shoirning 

ijtimoiy,  falsafiy  qarashlari  ham  uning  ruboiylari  mazmunida  aks  etgan.  Umuman 

Pahlavon Mahmud she’riyatida keng  ma’nodagi hayotiy  voqealar, insoniy kechinmalar, 

chuqur axloqiy, falsafiy qarashlar ifodalanganki, bu hol shoirning o’z davrining ijtimoiy-

siyosiy jarayonlariga faol munosabatda bo’lganidan dalolat beradi.

 

XIII asr oxiri va XIV asr birinchi choragida Turkistonda kechgan adabiy jarayonni 



Burhoniddin o’g’li Nosiriddin Rabg’uziy ijodisiz tasavvur etib bo’lmaydi. Ayniqsa bunda 

uning qalamiga mansub «Qissai Rabg’uziy» asari adib nomini asrlar osha sarbaland etib 

kelmoqda.  Bu  asar  ilk  o’zbek  nasrining  dastlabki  namunasi  sifatida  qimmatlidir. 

Rabg’uziy asaridagi dunyoviy ruh bilan sug’orilgan ko’plab she’riy parchalar g’azalchilik 

janrining keyingi rivoji uchun ham ayricha ahamiyat kasb etadi.

 

Tarixnavis  ham  taraqqiy  topdi.  Juzjokiyning  «Tabaqoti  Nosiriy»  («Nosir 



turkumlari»),  Juvayniyning  «Tarixi  jahonkushoy»  («Jahon  fotihi  tarixi»),  Rashididdin 

G’azlullohning «Jome at-tavorix» («Tarixlar to’plami») kabi tarixiy asarlarda o’sha davr 

tarixiga doim qimmatli tarixiy manbalardir.

 

Shunday  qilib,  XIII-XIV  asrlar  davomida  Movarounnahr  hududi  mo’g’ullar 



hukmronligi  bilan  bog’liq  tarzda  qanday  ziddiyatli,  murakkab  jarayonlarni  o’z  boshidan 

kechirmasin,  uning  ko’hna  madaniyati,  ilm-urfoni  an’anaviy  ravishda  o’ziga  yo’l  topib, 

rivojlanishda davom etadi. Xalq dahosi, ijodkorligi uning salohiyatli namoyandalari sa’y-

harakatlari, tashabbuslari ila sayqal topib, yangi - yangi qirralar kashf etib boradi. Bu esa, 

shubhasiz,  o’lka  xalqlari  ma’naviy  merosi,  qadriyatlarining  mazmunan  boyib, 

yuksalishiga ijobiy ta’sir ko’rsatib borgan.

 

131


 



Download 2,71 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   111   112   113   114   115   116   117   118   ...   431




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish