*/ V /*v • •.* • j menejment nazariyasi 0‘quv qollanma 0‘zbekist0n respublikasi oliy va 0‘rta maxsus ta’lim vazirligi

4.
 
INSON OMILI VA UNUMDORLIK
 
Inson  omili,  kishilarning  yangilikka  munosabati  masalalari  bilan 
hisoblashmaslik past mehnat unumdorligi va iqtisodiy samaradorlikka 
olib keluvchi asosiy sabablardan biridir.
 
Menejment  ishi  yaxshi  yolga  qo‘yilgan  korxonalarda  inson  omilini 
hisobga  olish,  kishilar  manfaatiga  e’tibor  berish  (ishdan  bo‘shatish 
bilan  qo‘rqitishni  bartaraf  etish,  xodimlami  qaror  qabul  qilishga  jalb 
etish,  xizmatda  ko'tarilish  dasturi  boiishi,  har  bir  ishlovchi 
farovonligini ta’minlashga intilish) xosdir.
 
Birinchi  Prezidentimiz  I.A.Karimov  Xotira  va  qadrlash  kuni 
munosabati  bilan  o‘tkazilgan  marosimda  jumalistlar  savollariga  javob 
berar ekan inson omili masalasiga yana bir bor e’tibor qaratib shunday 
dedi: “Awalo, inson omili o‘zi nima, deb so‘rasa, men kishilik tarixida,
 
286 

---

 
jumladan,  Vatanimiz  tarixida  barcha  moddiy,  madaniy  boyliklaming 
bunyodkori, taraqqiyotning yetakchi kuchi sifatida namoyon bo‘ladigan 
insonning,  xalqimizning  kuch-qudrati,  aql-zakovati,  bilim  va  tajribasi, 
salohiyatiga alohida e’tibor qaratgan bolardim. Haqiqatan ham, tarixda 
xalqning,  Vatanning  istiqboli,  iqboli  qanday  bo‘lishi  haqida  chuqur 
o‘ylab, bu masalaning turli tomonlarini o‘ziga tasawur qilib, to‘g‘ri qaror 
qabul qilishda, avvalambor, inson hal qiluvchi kuch bo'lgan”
76
.
 
Zamonaviy  ishchi  o‘zidan  ilgarigilarga  nisbatan  ko‘proq  bilimga 
ega,  u  korxona  faoliyatida  faol  qatnashishga  intiladi.  Bunday  ishchiga 
avtoritar rahbarlik qilish samara bermaydi.
 
Mehnatga  jalb  etishning  an’anaviy  omillari  (ish  haqi,  yuqoriroq 
lavozim egallash) hozir ham unumdorlikka katta ta ‘sir etadi.
 
Unumdorlik  barqaror  o'sishini  ta’minlash  uchun  rahbariyat  ish 
haqi  va  lavozim  o‘sishini  mehnat  unumdorligi  ko'rsatkichlari  bilan 
muvofiqlashtirishi lozim. Rag'batlantirish borasida qaror qabul qilishda 
unumdorlikka obektiv baho berish asos bo‘lishi lozim. Xodimlaming ish 
haqi  ishlab  chiqarish  samaradorligi  uzoq  istiqbolda  o‘sishi  bilan 
bog‘langan  boiishi  kerak.  Pul  mukofoti  miqdori  faoliyatning  moliyaviy 
qiymati va unumdorlik o‘sish darajasini aks ettirishi lozim.
 
Mehnat  unumdorligiga  mxiy  zarba  salbiy  ta’sir  qiladi  (alohida 
shaxs yoki guruhlar о‘rtasida kelishmovchilik, nizo).