*/ V /*v • •.* • j menejment nazariyasi 0‘quv qollanma 0‘zbekist0n respublikasi oliy va 0‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Ilmiy  tajriba  o‘tkazish. 
Muammolami  hal  etish  altemativ  variantlami 
sinab ko'rish va tajribada tekshirish ma’qul boigan menejment vaziyatlari ko‘p 
uchraydi. 
Albatta, 
rahbarlaming 
yangi 
mahsulotga, 
amaldan 
uning 
ko‘zlaganday  ishlashi  va  iste'molchilar  tomonidan  qabul  qilinishini  tajribada 
aniqlamasdan,  millionlab  dollarlami  tikishi  noto‘g‘ri  boiadi.  Real  hayotda 

---

 
muayyan tajribalar o‘tkazish mumkin va shart.
 
«Boing»  firmasi  yangi  samolyotni,  «Nissan»  yangi  avtomobilni,  «IBM» 
yangi kompyutemi loyihalashtirayotganda ular har doim namuna ishlab chiqib, 
uni  real  sharoitda  tekshiradi  va  undan  keyingina  keng  koiamli  ishlab 
chiqarishni  boshlaydi.  Lekin,  bunday  ko‘rinishdagi  to‘g‘ridan-to‘g‘ri  tajriba 
o‘tkazish  qimmat  boiib,  vaqt  talab  qiladi.  Tasawur  qiling,  agarda  «Jeneral 
elektrik» 
firmasi 
firma 
muhandislari 
tomonidan 
faqat 
potensial 
takomillashtirishlar  deb  o‘ylab  topgan  mingta  qismlami  ishlab  chiqarib,  sinab 
ko‘rsa, avtomobil qanday qiymatga ega bolar va undagi yangiliklar qanchakam 
bolar edi. Bunday holatda modellar yordam beradi.
 
Qaror  qabul  qilish  kerak  bo‘lgan,  lekin  real  hayotda  tajriba  o‘gkazish 
mumkin  bolmagan  behisob  tang  vaziyatlar  mavjud.  Masalan,  «Folksvagen» 
firmasi  AQShda  ishlab  chiqaruvchi  korxona  qurishga  qaror  qilganda,  unga 
yetarli  ish  kuchi,  ma’qul  boiadigan  soliq  solish  shartlari,  mavjud  va  zarur 
materiallami  olishda  va  tayyor  avtomobillarni  yuklab  jo‘natishda  iqtisodiy 
jihatdan  qulay  joyni  tanlashiga  to‘g‘ri  keldi.  Unga  «Rebbit»  modelining  ko‘p 
minglab qismlarini yig‘ish navbatini aniqlash, zavodning o‘zi qay bir qismlami 
ishlab  chiqarishi,  qay  birini  esa  sotib  olishi  mumkinligini  bilib  olish,  har  bir 
qismning  zamr  zaxira  darajasini  belgilashga  to‘g‘ri  keldi.  Ma’lumki,  firma  bu 
muammolami  tajriba  sifatida  har  bir  imkoni  bor  joyda  bir  necha  loyihalar 
bo‘yicha zavod qurib hal qila olmasdi.