*/ V /*v • •.* • j menejment nazariyasi 0‘quv qollanma 0‘zbekist0n respublikasi oliy va 0‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Menejment funksiyasi deganda 
- u yoki bu obyektni boshqarishga oid 
aniq vazifalami hal etishga qaratilgan bir turdjagi ishlar majmui tushuniladi.
 
Menejment  funksiyalari  boshqaruvchi  va  boshqariluvchi  tizimlami  bir 
butun qilib bog‘lab, aniq majburiyatlar bilan tavsiflaydi.
 
Menejment  funksiyalariga  tadqiqotchilar  o‘zlarini  nazariy  qarashlari 
asosida  yondashganlar.  Masalan  Teyloming  fikricha,  har  bir  xizmatchi  eng 
yuqori  lavozimdan  eng  quyi  lavozimgacha  imkoni  boricha  oz  sonli  vazifani 
bajarishi  kerak.  Ba’zi  mutaxassislar  o‘z  qarashlarida  menejment 
funksiyalarining  asosiy  tayanchini  mazmuniy  tomonga  emas,  balki  axborotli 
tomonga yo‘naltirganlar.
 
Menejment  funksiyasi  deganda  -  ular  eng  awal  axborotga  ishlov 
berilishidagi  tashkiliy  faoliyat,  ya’ni  shunday  zarur  mehnat  faoliyati  turiga 
bevosita axborotni ishlab chiqarishni boshqamvning manfaati uchun harakati 
va ishlatilishi bilan bogTiqligi,  shu jumladan, zamr qarorlar ishlab chiqilishi 
tushuniladi. 
Ayrim 
mualliflar 
menejment 
fimksiyasini 
menejment 
subyektlarini harakat operatsiyasi desa, boshqasi ijtimoiy jamiyat birlashmasi 
faoliyatining  bir  qismini  tartibga  solinishi  deydi,  uchinchisi  esa  obyektiv 
zarur, barqaror takrorlanuvchi harakat degan xulosaga kelishgan.
 
Yirik  mutafakkirlardan  biri  A.Fayol  boshqaruvchining  korxonada 
bajariladigan barcha funksiyalarini quyidagi oltita guruhga boigan:
 
1.
 
texnik (ishlab chiqarish, yasash, qayta ishlash).
 
2.
 
tijorat (sotib olish, sotish, almashtirish).
 
3.
 
moliyaviy (kapital topish, uni boshqarish).
 
4.
 
himoyalash (mulkni va shaxsni himoyalash).
 
5.
 
hisob-kitob (muvozanat, sarflar, statistika).
 
6.
 
ma’muriy (ish olib borish, tashkil qilish, farmon chiqarish va 
nazorat).
 
A.Fayol  boshqarishning  umumiy  funksiyalarini  turkumlashda  yagona 
muallif hisoblanadi. A.Fayolning fikricha ma’muriy funksiya korxona rahbari 
zimmasidagi  eng  katta  o‘rinni  egallovchi  majburiyatdir.  U  rahbaming 
predmeti sifatida quyidagilami bildirgan:
 
-oldindan ko‘ra bilish (kelajakni o‘rganish va harakat yaratish);
 
-tashkil qilish (korxonaning moddiy-texnika bazasini yaratish);
 
-farmon berish (korxona xodimlarini harakatga keltirish);
 
-tartibga  keltirish  (barcha  jarayonlami,  harakat  va  intilishlami 
birlashtirish);
 
-nazorat  qilish  (qonun-qoidalarga,  chiqarilgan  farmonlarga  rioya 

---

90 
 
qilinishini kuzatish).
 
Demak,  boshqamv  muayyan  funksiyalar  orqali  amalga  oshiriladi. 
Funksiyalami  aniqlash,  ulaming  mohiyatini  ochish  va  o‘rganish  boshqamv 
jarayonini to‘g‘ri tashkil qilishning muhim shartidir.
 
Boshqaruv  funksiyalarining  mazmuni  u  yoki  bu  faoliyatni  tashkil 
qilishdan kelib chiqadi. Masalan, ishlab chiqarishning dastlabki bosqichida: