+ Tungus-manjur

1.Turkiy tillarda so‘zlashuvchi xalqlar son jihatdan qaysi tilda so‘zlashuvchi xalqlardan so‘ng ikkinchi o‘rinda turadi?

+ Slavyan
- Qipchoq
- Bulg‘or
- Qarluq
2. Hozirgi Oltoy tillari oilasiga mansub xalqlarning umumiy soni135,6 mlmn bo‘lib, shundan 106,5 mln turkiy, 15 mln mo‘g‘ul va 14,1 mln qaysi tillarda gaplashuvchi xalqlar tashkil qiladi?
+ Tungus-manjur
- Tibet
- Lotin
- Krill
3. Turkiy tillar qanday guruhlarga bo‘linadi?
+Hozirgi jonli va o‘lik tillarga
-Fonetik va fonetikal
-Tirik tillar
-Jonli til va muloqot tili
4. Quyida berilgan hozirgi jonli turkiy tillarni toping?
+ O‘zbek, qozoq, qirg‘iz, qoraqalpoq,turkman, qirim-tatar, boshqird, chuvash tillari
- Bulg‘or tili, xazar tili
- Lotin, hind
- Qarluq-xorazm tillari
5. Qadimgi o‘lik tillarini ko‘rsating?
+ Bulg‘or, xazar, o‘zlar, pecheneg, saljuq, eski usmonli va eski ozariy tillari
- Turk, ispan, mangol tillari
- Tatar, tojik, qirm, italyan tillari
- Gagauz, bolqon, yuruk tillari
6. Qadimgi o‘lik va hozirgi jonli turkiy tillarni o‘rganishda, tasnif qilishda paydo bo‘lgan nazariyalar qaysilar?
Oltoy nazariyasi v ural-oltoy nazariyalari
Oltoy va shimoliy ural-oltoy
Tibet-chuvash nazariyasi
Ural-oltoy nazariyasi
7. Ural-oltoy nazariyasi tarafdorlari oltoy tillarini qaysi tillar bilan qarindosh deb hisoblaydilar?
+ Ural tillari
- Oltoy tillari
- Hind tillari
- Mo‘g‘ul tillari
8. Turkiy tillarning oltoy nazariyasiga ko‘ra Oltoy tillar oilasiga qaysi tillar mansub?
+ Turkiy, mo‘g‘ul va tungus-manjur
- Mo‘g‘ul va hind
- Tibet, yapon, lotin
- Mo‘g‘ul, tibet va yapon

9. Turkiy va manjur tillaridagi umumiylik qachon va qayerda vujudga kela boshlagan?

+ VII-X asrlarda Boxay davlati hukmronligi davrida
- VIII- XV asrlarda Sirdaryoda
- V-XII asrlarda Yunoniston
- X-XII asrlarda Rim
10. Turkistondan to Yaponiyagacha turkiy tillar tarkibiga hozirda qancha til kirgan?
+ 31
- 29
- 28
- 30
11. Oltoy tillaridagi umumiylikni tipologik o‘xshashlik deb hisoblagan olimlar kimlar?
+ V. L. Kotvich, L. Ligeti
- N.N. Poppe, Luira
- Ibn Sino, Temur
- E.D. Polivanov, Farg‘oniy
12. Qaysi asar turkologiyaning dastlabki namunasi sifatida o‘sha davr madaniy hayotida va turkologiya tarixida alohida sahifa ochib bergan?
+ “Devonu lug‘otit turk’'
- “ Avesto”
- “Qutadg‘u bilig”
- “Hikmatlar”
13. F.I. tabbert-Stralenbergning Stokgolmda nashr etilgan asarini toping?
+ “Yevropa va Osiyoning shimoliy va sharqiy qismlari”
- “ Stokgolm”
- “ Yoqutlar tili haqida”
- “Turkologiya”
14. Kimning asari “Shimoliy turkiy tillarning qiyosiy grammatikasi” deb nomlanadi?
+ V.V. Radlov
- S. I. Turgenev
- E. D. Polivanov
- D. I. Kilachov
15. “Turkiy tillar tarixiy-tipologik morfologiyasi” nomli asar kimga tegishli?
+ N. A. Baskakov
- D. I. Kilachov
- S. I. Turgenev
- E. D. Polivanov
16. Turkiy tillar tasnifi muammosi bilan kimlar shug‘ullanishgan?
+ M. Qoshg‘ariy, I.N. Berezin
- E. D. Polivanov, L.Yugakov
- A. Sattarov, B. Qayumov
- A. Abdullayev, K Karenin
17. Mahmud Koshg‘ariy turkiy tillarni qanday guruhlarga bo‘lgan?
+ Sof, to‘g‘ri til va aralashgan turkiy qabila tillari
- Turkiy til va qabilaviy til
- Sort tili va aralashgan turkiy til
- O‘lik til va qabilaviy tillar
18. Sharqiy turklar tilida y tovushi ishlatilsa, g‘arbiy turklar tilida qaysi tovush qo‘llaniladi?
+ J tovushi
- Sh tovushi
- T,d tovushlari
- Ch tovushi
19.Mahmud Koshg‘ariy ma’lumotiga ko‘ra, sharqiy guruh tillari uchun qanday unlilar ishlatiladi?
+ Tor unlilar
- Keng unlilar
- Keng va tor unlilar
- O‘rta tor unlilar
20. Mahmud Koshg‘ariy qachon turkiy qabila tillarining tasnifi uchun 6 fonetik va 4 morfologik xususiyatini asos qilib olgan?
+ XI asrda
- XIII-XV asrlarda
- VIII-IX asrlarda
- IX-XII asrlarda
21. O‘rxun obidalari eramizning qaysi asriga tegishli?
+ Eramizning VII-VIII asrlariga tegishli
- Eramizning XII-XIII asrlariga tegishli
- Eramizning V-XIII asrlariga tegishli
- Eramizning VIII-XII asrlariga tegishli
22. “Qutadg‘u bilig” ning Qohira nusxasi qachon topib o‘rganilgan?
+1897-yil
-1898-yil
-1890-yil
-1866-yil
23. Turkiy tillardagi singarmonizm hodisasi qanday farqlanadi?
+Unli tovushlarning qatoriga qarab
-Undosh tovushlarning soniga qarab
-Tovushlarning tushishiga qarab
-So‘z turkumlarining almashinuvi orqali
24. Singarmonizm hodisasi nima?
+Unlilarning moslashuvi, ohangdoshligi, uyg‘unligi
-Undoshlarning qator kelishi va talaffuz etilmasligi
-Gapda so‘zlarning o‘ni almashishi
-Ohangdoshlikning yo‘qolishi
25. Qadimgi n undoshi ayrim holatlarda qaysi undoshlar bilan almashgan?
+N, g, k, g‘, m, v, y
-A, d, s, t, m
-M, d, h, q, j
-J, k, v, n, m
26. Qadimgi runiy obidalar tilida va hozirgi turkiy tillardagi ayrim so‘zlar tarkibida saqlangan vosita kelishigi qanday ifodalangan?
+ in
- kin
- sin
- ga
27. Turkiy tillarda egalik kategoriyasi ko‘plikda III shaxsda qanday bo‘lgan?
+ i, -si,
- m, -im
- n, -in
- g‘, -ig‘
28. O‘zlik olmoshlari asosan qanday affikslar bilan ishlatiladi?
+ Egalik affikslari
- Kelishik affikslari
- Shaxs-son affikslari
- Zamon affikslari
29. Turkiy tillar ish-harakatning bajaruvchisi subyekt bilan obyekt orasidagi yoki bir necha bajaruvchi subyektlar orasidagi munosabatning ifodalanishiga nima deb ataladi?
+ Fe`l nisbatlari
- Fe`l mayllari
- Fe’l yasovchi qo‘shimchalar
- Zamon shakllari
30. Turkiy tillarda ish-harakatning voqelikka munosabatini bildiruvchi kategoriya qanday nomlanadi?
+ Mayl
- Zamon
- Kelishik
- Egalik
31. Fe’l o‘zaklariga -adigan, -ydigan, -edigan, -etin, -itin kabi affikslarni qo‘shish bilan yasaladigan fe’lning vazifaviz shakli nima?
+ Sifatdosh
- Ravishdosh
- Sof fe’l
- Harakat nomi
32. Turkiy tillar ish-harakatning boqelikka munosabatini ifodalovchi kategoriya nima deb ataladi?
+ Fe`l mayllari
- Fe`l nisbatlari
- Zamon shakllari
- Shaxs-son shakllari

33. Turkiy tillarda ravishdosh affikslarini toping?

+ a, -y, -ganda, -g‘ani
- uv, -v, -a
- sh, -ip, -gali
- gan, -guncha
34. Harakat nomining –moq shakli orqali yasalgan shakli qaysi tillarda mahsuldor ishlatiladi?
+ Turk, ozarbayjon, o‘zbek, uyg‘ur, qoraqalpoq
- Rus, o‘zbek, uyg‘ur, qoraqalpoq
- O‘zbek, turk, ozarbayjon, ingliz
- Lotin, krill, ozarbayjon, ingliz
35. Ravishlarning semantic guruhlari tasnifi bo‘yicha kimlar samarali mehnat qilishgan?
+ Azimov, Fuzailov, Isxakov
- Karimov, Jamolliddinov
- Maxamova, Po‘latov
- Qobilov, Raximova, Qayumov
36. Barcha turkiy yordamchi so‘zlar gapda, odatda, gap bo‘lagi vazifasini bajaradimi?
+ Yo‘q, bajarmaydi
- Bajaradi va gap tarkibida keladi
- Ko‘makchi vazifasida keladi
- Bog‘lovchi vazifasida keladi
37. Tobelanish asosidagi birikmaning turkiy tillarda ko‘p tarqalgan formalaridan biri qanday munosabatdir?
+ Aniqlovchi-aniqlanmish
- Qaratqich-qaralmish
- Egalik, qarashlilik
- Qaralmish, qaratqich
38. Ega va kesim qachon moslashadi?
+ Shaxs-sonda moslashadi
- Zamonda moslashadi
- Moslashmaydi
- Tuslanadi
39. Predikativ aloqa qanday aloqa hisoblanadi?
+ Ega va kesim aloqasi
- Shaxs va son aloqasi
- Zamonlar aloqasi
- Kelishik va egalik aloqasi
40. Turkiy tillarda so‘z turkumlar xususiyatlari o‘rtasidagi farqlar qanday aniqlanadi?
+ Semantik, morfologik, sintaktik
- Morfologik, fonetik
- Fonetik, Grammatik
- Leksik, semantik
41. Urg‘u tushgan unlilar miqdor jihatdan qanday bo‘ladi?
+ Aniq va ravishli
- Noaniq, to‘liq reduksiyaga uchraydi
- Aniq, qizman qisqa talaffuz etiladi
- Sanalmaydi
42. Fonologik tadqiqotning asosiy vazifasi nima?
+ Fonemani to‘liq tadqiq qilish
- Harflarni biriktirish
- Qizqalikni yo‘qotish
- Yangicha ma’no hosil qilish
43. V.V.radlov teleut dialektiga asoslanib, umumturkiy tilde nechta unli borligini aytgan?
+ 8ta
- 9ta
- 6ta
- 7ta
44. Yarim keng, yopiq e tovushi haqidagi masala qachondan boshlab turkologlarning diqqat markazida bo‘lib turli munozaralarga sabab bo‘lmoqda?
+ XIX asr
- XXasr
- XII asr
- XIIIasr
45. Hamma qisqa unlilar unli tovushlarning undosh tovushlar bilan birikishi natijasida hosil bo‘ladi va nima hisoblanadi?
+ Diftonoidlar
- Diftomlar
- Disketlar
- Sifatlar
46. Unli tovushlarning qattiqligi va yumshoqlik holatiga nisbatan sifat jihatdan qat’iy emasligi so‘zning vokalizmi holati bo‘yicha qanday holat vujudga kelishi mumkin?
+ Bir qatordan ikkinchi qatorga o‘tishi mumkin
- Fonetik hodisa sodir bo‘ladi
- Urg‘u ko‘chadi
- Konsonantizm sodir bo‘lish holati
47. Unli tovushlarda tomoq pardasining ishtirok etmasligi bo‘yicha kimlar barakali ijod etishgan?
+ U. Sh. Boytura, A. Ch. Kunaa
- B.D. Boltaboyev, S. I. Kamalov
- S. I. Karimov, I. S. Qarshiboyev
- S. D. O‘rinboyev, M. I. Latipov
48. Bobo tildagi cho‘ziq va qisqa unli tovushlar qanday vaqtda tomoq tovushlari sifatida umumiy belgilari bilan ifodalanadi?
+ Tarixiy-diaxronik
- Tarixiy-morfologik
- Sinxronik
- Sinxron-fonetik
49. Ko‘pgina turkiy tillarda unli tovushlarning undosh tovushlar bilan birikma hosil qilishi qanday hodisani yuzaga keltiradi?
+ O‘rta cho‘ziqlik hodisasini
- Singarmonizm
- Variatsiya
- Fonetik hodisa
50. Ikkinchi darajali cho‘ziq unlilar qanday paydo bo‘ladi?
+ Undosh tovushlarning tushishi, jaranglashishi
- Tovush almashishi
- Tovush tushishi
- Tovush orttirilishi
51. Ikkinchi darajali cho‘ziq unlilar qanday paydo bo‘ladi?
+ Undosh tovushlarning tushishi, jaranglashishi
- Tovush almashishi
- Tovush tushishi
- Tovush orttirilishi
52. Ko‘p bo‘ginli so‘zlarda unli tovushlar bir bo‘g‘inli so‘zlar tarkibidagi unli tovushlardan qanday farq qiladi?
+ Urg‘uning tushish o‘rni, bo‘g‘inlarning soni
- Unlilarning ko‘pligi
- Undoshlarning tushishi va jarangsizlashuvi
- Bunday holat mavjud emas
53. Kimning fikricha diftonglarning yo‘qolishi bilan cho‘ziq unli tovushlarning o‘zgarishi bir bo‘g‘inli so‘zlarda so‘zning oxiri undosh tovush bilan tugashi va so‘z yasovchi qo‘shimchalarning qo‘shilishi natijasida yuz beradi?
+ L. N. Xaritonov
- A. K. Bektashov
- D. F. Kamalov
- L. R. Yuliy
54. Turkiy tillarda undagi tovushlar nima orqali aniqlanadi?
+ Nutq organlari ishtirokiga ko‘ra
- Burun tovushlariga ko‘ra
- Lab tovushlariga ko‘ra
- Morfologiya bo‘yicha
55. Tomoq(bo‘g‘iz) tovush sifatiga bitta qaysi undosh kiritilgan?
+ H undoshi
- Q undoshi
- G‘ undoshi
- X undoshi
56. Og‘izdan chiqayotgan havoni tusuvchi qaysi organ aktiv nutq organi hisoblanadi?
+ Yumshoq tanglay
- Til
- Lab
- Tish
57. Undoshlar talaffuz jihatdan qanday turlarga bo‘linadi?
+ Kuchli, kuchsiz, jarangli-jarangsiz
- Kuchli, jarangsiz
- Sof, qorishiq
- Til oldi va bo‘g‘iz
58. Jarangli undosh tovushlarning so‘z boshida qo‘llanilishi hamma turkiy tillarga xosmi?
+ Yo‘q, faqat hakas va chuvash tillariga xos
- Ha barcha turkiy tillarga xos
- Lotin va Chuvash tillariga xos
- Oltoy tillariga xos
59. Undosh tovushlar qarama-qarshi qanday guruhlarga bo‘linadi
+ Portlovchi va sirg‘aluvchi
- Sirg‘aluvchi va qorishiq
- Portlovchi va jarangli
- Barcha javoblar to‘g‘ri
60. Turkiy tillarda geminatlar qachon hosil bo‘ladi?
+ Morfema va qo‘shimcha chegarasida hosil bo‘ladi
- Gap tarkibida hosil bo‘ladi
- Qo‘shma gaplarning soda gaqp tarkibida
- Kesim va ega tarkibid
61. Qadimgi turk davri nechinchi asrga tugri keladi?
+ V – Xasr
- X – XV asr
- X – XIVasr
- XIX asr
62. Turkiy tillar tarakkiyotining Oltoy davri qaysi davrni uz ichiga oladi?
+ eradan oldingi III asrgacha
- eradan oldingi II asrgacha
- eradan oldingi IV asrgacha
- eradan oldingi I asrgacha
63. Qoraxoniylar davriga tegishli bulgan manba “Devonu lugotit turk”da turkiy tilda so‘zlashuvchi urug va qabilalarni nechiga buladi?
+ 2 ga
- 3 ga
- 4ga
- 5ga
64. Turkiy tillarda cho‘ziq unlilar kelib chikishi jihatidan nechchiga bo‘linadi?
+ 2ga
- 3 ga
- 4 ga
- 5 ga

65. Turkiy tillar unlilarning uchinchi farqlantiruvchi belgisi nimada?

+ lablanish va lablanmasligiga ko‘ra
- lablanish hodisasi mavjudligi
- lablanmaslik hodisasi mavjudligi
- fonemalarning ma’noni farqlanishiga ko‘ra
66. Delabializatsiya hodisasi qanday hodisa?
+ lablangan unlining lablanmagan unliga aylanishi
- lablanmagan unlining lablangan unliga aylanishi
- unlilarning farqlanishi
- Og‘izning ochilish darajasi
67. Tanglay uygunligi fanda nima deb ataladi?
+ platal singarmonizm
- Singarmonizm
- Labializatsiya
- labial singormonizm
68. Faringal bo‘g‘iz undoshi qaysi?
+ H
- X
- Y
- B
69. Affrikat undoshi kaysi?
+ Ch
- M
- D
- X
70. So‘zning grammatik ma’nosi nima orqali ro‘yobga chiqadi?
+ grammatik forma
- so‘z turkumlari orqali
- tovush orqali
- bugin orqali
71. Turkiy tillar marfologik tipologiyasiga ko‘ra qanday til?
+ agglyutinativ
- felektiv
- sintetik
- amorf tillar
72. Turkiy tillardagi ot leksemalari uzi olgan kelishik shakliga muvofiqqanday vazifalarda keladi?
+ Undalma to‘ldiruvchi, izohlovchi
- Aniqlovchi
- Ega
- Kesim
73. - luk affiksi qanday affiks?
+ ot yasovchi
- sifat yasovchi
- ravish yasovchi
- omonim qo‘shimcha
74. Turlanmaydigan, tuslanmaydigan, ozaytiruvchi va kuchaytiruvchi ko‘rsatkichlarga ega so‘z turkumi?
+ Sifat
- Ot
- fe’l
- Ravish
75. Sifatlar semantik jihatdan necha guruhga bo‘linadi?
+ 7
- 5
- 6
- 8
76. Sifat darajalari nechta?
+ 3
- 4
- 5
- 6
77. Sonlarda “10000” turkiy tillarda qanday nomlangan ?
+ Tuman
- Lak
- Korur
- Lera
78. Nutqda ot, sifat, son o‘rnida qo‘llaniluvchi so‘z turkumi qaysi?
+ Olmosh
- ot
- sifat
- fe’l
79. Olmoshlar nechaga bo‘linadi?
+ 7
- 5
- 6
- 8
80. Turkiy tillar qiyosiy – tarixiy grammatikasi asarining muallifi kim?
+ Serebrennikov
- Gadjiev
- Bartold
- Samoylovich, Sherbakov
81. Fe’ldan anglashilgan harakatning sub’ekt tomonidan yuzaga chiqishi nima deyiladi?
+ nisbat darajalari
- tub fe’llar
- yasama fe’llar
- fe’llarda shaxs – son

82. Majhul nisbat yoqut tilida qanday affikslarni qo‘yish orqali qo‘shimchahosil bo‘ladi ?

+ ilin, ulun
– l
– il
– ul
83. Fe’lning birgalik nisbati yoqut tilida qanday qo‘shimcha orqali hosil bo‘ladi ?
+ sis / cuc
– sh
– ish
– s
84. Fe’llarda mayllar nechta?
+ 4
- 1
- 2
- 3
85. Fe’llarning mayllarida u affiksi qaysi tilda uchraydi?
+ eski o‘zbek tilida
- yoqut tilida
- o‘zbek tilida
- ozarbayjon tilida
86. Chuvash tilida shart mayli qanday affiks orqali hosil qilinadi?
+ san
– za
– ze
– se
87. O‘zbek tilshunosi Ayub G‘ulomov o‘tgan zamon fe’llarini necha turga bo‘lgan?
+ 7
- 4
- 5
- 6
88. O‘tgan zamon aniqlik fe’lining qo‘shimchasini toping.
+ di
- gan
- b
- r
89. Tarixiy o‘tgan zamon fe’lining qo‘shimchasi qaysi?
+ gan
- di
- ib
- r
90. Konkret hozirgi zamon fe’lida affiksini toping.
+ moqda
– gan
– r
– di
91. Hozirgi turkiy tillarda kelasi zamon fe’llari nechaga bo‘linadi?
+ 2
- 3
- 4
- 5
92. Turkshunoslikda fe’lning funksional shakllariga qaysilar kiradi?
+ Sifatdosh, ravishdosh
- So‘z yasovchi qo‘shimchalar
- Olmosh
- Shakl yasovchi qo‘shimchalar
93. Harakat nomining - v – uv shakllari qaysi tillarda keng tarqalgan?
+ qipchoq tillarida
- o‘g‘uz tillarida
- qarluq tillarida
- tatar tillarida
94. Harakatning belgisini bildirib keladigan so‘z turkumi?
+ ravish
- ot
- fe’l
- sifat
95. Ravishlar necha turga bo‘linadi?
+ 5
- 4
- 6
- 7
96. So‘zlovchining o‘zi anglayotgan fikrning aniqligi, chinligiga ishonch darajasiga ko‘ra ifodalash uchun xoslangan so‘zlar nima deb ataladi?
+ modal so‘zlar
- yordamchi so‘zlar
- ravishdosh
- infinitiv
97. Qaysi yordamchi so‘zlar rus tilidagi predloglarga ham qiyoslanadi?
+ ko‘makchi
- bog‘lovchi
- yuklama
- kelishik
98. Turkiy tillarda ilk taraqqiyot davrlarida sodda gaplar qanday holatda bo‘lgan?
+ yakka hokim holatda
- hokim holatda
- tobe holatda
- yakka tobe holatda
99. Sodda gapning asosini tashkil etuvchi omil?
+ Kesim
- To‘ldiruvchi
- Ega
- Hol
100. Izofalarning turkiy tillarda nechta tipi bor?
+ 3
- 4
- 5
- 6
101. Turkiy tillarni tasniflashni boshlab bergan Mahmud Qoshg‘ariy tasnifi qanday tamoyilga asoslanadi.
+ tilning sofligi va fonetik – morfologik tamoyilga
- tilning sofligi va morfologik sintaktik tamoyilga
- fonetik-morfologik, fonetik-sintaktik tamoyilga
- fonetik-leksik va leksik sintaktik tamoyilga
102. Turkiy tillarni XIX va XX asrlarda til xususiyatlarini o‘zaro genetik aloqalariga ko‘ra tasniflagan olimlar kimlar.
+ O. Byotling, K. Menges, N.A. Boskokov.
- A. Myuler, V.A. Bogorodiskiy
- V.V. Radlov, S.E. Malov.
- F.E. Korshu, A.N. Somoylovuch
103. Rotatsizm va Lambdaizm qanday hodisa?(
+ Yo tovushining r ga mosligi-rotatsizm sh undoshining l tovushiga mosligi lambdaizm
- sh-s, s-x mosligi rotatsizm sh-x, y-I mosligi lamdaizm.
- y tovushining l mosligi ,2. s tovushining x ga mosligi
- bu tushunchalar hech qanday hodisa anglatmaydi.
104. Qaysi tilda 20 ta undosh va 8 ta unli harflar mavjud
+ Qirg‘iz
- Qozoq
- Turk
- Arab
105. Turkiy tillar sifatdan ba’zan ot yasovchi shakllarni ko‘rsating
+ ri, –ru, –tash, –dosh, –lik.
– kach, –qach, –qaj
– ak, –qa, –ka,
– ki, – qi.
106. Turkiy tillarda –li, –lig‘, –lik, ki shakllari orqali nisbiy sifatlar yasalishi qadimgi qaysi tillarda ko‘proq saqlangan?
+ Qadimgi sibir tillarida
– Qozoq tillarida
– Uyg‘ur tillarida
– Tatar tillarida
107. Sifat yasalishi turkiy tillarda qanday usullar orqali hosil bo‘lgan.
+ affiksatsiya, so‘z qo‘shilishi adiektivatsiya
- affiksatsian va abrivatsiya
- abrivatsiya va so‘z qo‘shish
- so‘z qo‘shish va affiksatsion
108. Qaysi tillarda vositali kelishik qo‘shimchalari bilan hosil bo‘ladigan so‘roq olmoshlarida ne so‘zidan so‘ng re ortishi kuzatiladi.
+ turk va turkman
- turk va tatar
- tatar va uyg‘ur
- qirg‘iz va uyg‘ur
109. Turkiy tillarda sifatlovchi sifatlanmish bir biriga qanday usulda tobelanadi?
+ bitishuv usulida faqat
- boshqaruv usulida moslashadi
- flektiv tillar kabi son va kelishikda moslashadi
- Har uchala usulda ham tobelanadi
110. Turkiy tillarda sifatlar qancha guruhga ajratilgan
+ 2 katta guruhga
- 3 guruhga
- 4 guruhga
- 5 guruhga
111. Aniq o‘tgan zamon fe’li –di, –do‘, –ti, to‘. orqali qaysi tilda yasaladi?
+ Tatar tili
- Qirg‘iz tili
- Turkman tili
- Arman tili
112. Qozoq tilida hozirgi zamon hikoya fe’li qanday shakllarni qo‘shish orqali yasaladi?
+ ip, –p, shakllarini qo‘shish orqali
– (i)pti, (o‘)ptur shakllarini qo‘shish orqali.
– tir, shakli orqali.
– qan, –ken shakllarini qo‘shish orqali.
113. Qirg‘iz tilida fe’lning bo‘lishsiz shakli qanday variantlarga ega ?
+ ba, –bo, –bo‘, –pa, –po, –po‘
– m li, –asi
– deyil
- di -gan
114. Turkman tilida kelasi zamon fe’llari qanday yo‘llar bilan hosil qilinadi?
+ ikki yo‘l bilan 1) –ar, –er, 2) –jak, –jek, qo‘shimchalari orqali
– achak, –ajakak
– mekchi, –mukchi
– maq, –mek,
115. Turkiy tillarda analitik va sintetik shakllar parallel qo‘llanadimi?
+ ha qo‘llana oladi
- yo‘q qo‘llana olmaydi.
- bu flektiv tillarga xos
- agllyutinativ tillarga xos

116. Obkel, yovala so‘zlari qanday fonetik hodisaga uchragan?

+ Fuziya
- Difuziya
- Metateza
- Proteza
117. Arabcha tilidan olingan “ayn” belgi bildiradigan tovush tatar tilida qaysi harf bilan ifodalanadi
+ g‘ harfi bilan
- g harfi bilan
- a harfi bilan
e harfi bilan
118. Turkman tilida nechta undosh tovush bor?
+ 23 ta
- 20 ta
- 29 ta
- 18 ta
119. Qarluq, qipchoq, sibir tillarida so‘z boshida kelgan k, t, undoshlari (o‘rnio) vazifasini o‘g‘uz tilida qaysi undosh tovushlar bajaradi?
+ g, d, undoshlari
- k, t o‘zi holicha
- k, p undoshlari
- b, p undoshi
120. Undoshning miqdor jihatdan o‘zgarib cho‘ziq tovushga o‘tishi, ikkilanishi qanday hodisa deyiladi?
+ Geminatsiya
- Fuziya
- Metateza
- lamdaizm
121. Qiyosiy-tarixiy metod qachon kashf etilgan?
+ XX asr boshlarida
- XIX asr boshlarida
- XIX asrning II yarmida
- XVIII asrning ikkinchi yarmi
122. So‘z turkumlaridan sifat turkumiga kiruvchi so‘zlar o‘zlarining boshlang‘ich shaklida, shuningdek shaxs qo‘shimchalari, bog‘lamalar, ko‘makchi va to‘liqsiz fe’l bilan birikib, gapda qanday vazifada kelishi mumkin?
+ Aniqlovchi
- Hol
- Ega
- Kesim
123. Turkiy tillarda sanoq sonlar tuzilishiga ko‘ra qanday turlarga bo‘linadi ?
+ Sodda va tarkibli sanoq son
- Sodda, juft va takror sanoq son
- Sodda va juft sanoq son
- Sodda qo‘shma, juft va juft sanoq son

124. Mashhur turkshunoslar to‘g‘ri belgilangan qatorni toping.

+ Mahmud Koshg‘ariy, V.V.Vinogradov
- A.N.Kononov, A.Shcherbak;
- G‘.Abdurahmonov, S.Ibrohimov
- A.Rafiyev, Sh. Shoabdurahmonov
125. Turkiy tilda fe’lning shart mayli shakli eski o‘zbek tilida asosan qaysi gapning kesimi bo‘lib kelgan?
+ shart ergash gapning
- payt ergash gapning
to‘siqsiz ergash gapning
to‘ldiruvchi ergash gapning
126. Turkiy tilda o‘zlik va majhul nisbat shakllarining bir-birining o‘rnida ishlatila olishi sababi?
+ bosh nisbat ma’nosida ishlatilganligi sabablidir
- bir-biridan ajralib ketmaganligi sabablidir
- holat munosabatini ifodalaganligi sabablidir
- bir-biridan yetarli darajada farq qilmaganligi sabablidir
127. Turkiy tillar ko‘rsatilgan qatorni toping
+ O‘zbek, qoroyim, gagauz
- o‘zbek, tojik, tatar
- o‘zbek, qozoq, mongol.
- qirg‘iz yoqut hind-yevropa
128. O‘zbek tilining ko‘p o‘zgarishlarini boshidan kechirgan sath.
+ leksika
- Fonetika
- Morfologiya
- Sintaksis
129. Turkiy tilda qaratqich kelishigi shaklidagi so‘z gapda qanday bo‘lak vazifasida keladi?
+ Aniqlovchi
- Kesim
- Ega
- Hol
130. Chiqish kelishigi qo‘shimchasining tor unli bilan keladigan varianti aslida qaysi tillarga mansub?
+ o‘g‘uz tillariga
- qipchoq tillarga
- qarluq tillarga
- uyg‘ur tillarga
131. -dek/-tek qo‘shimchasini olgan o‘xshatish shakli nega kelishik paradigmasiga kirmaydi? Uning qo‘shimchasi qanday qo‘shimcha hisoblanadi?
+ so‘z yasovchi hisoblanadi
- singarmonizm qonuniga amal qilmaydi
- muntazam ishlatilmaydi
- so‘z tuslovchi hisoblanadi

131. XIII-XIV asrlarga oid yozma manbalarda ellik sonining eli (-elli) shakliga qo‘llanilishi qaysi guruhdagi turkiy tillar uchun xarakterlidir?

+ O‘g‘uz guruhidagi turkiy tillar uchun xarakterlidir
- Qipchoq guruhidagi turkiy tillar uchun xarakterlidir
- Qarluq guruhidagi turkiy tillar uchun xarakterlidir
- Barcha guruhidagi turkiy tillar uchun xarakterlidir
132. Turkiy tillarning qarluq guruhiga kiruvchi tillar qatorini belgilang?
+ O‘zbek, uyg'ur
- Uyg'ur, bashqird, bulg'or, qumiq
- Gagauz, tatar, turkman, altay.
- Turk, qirg'iz, qozoq, turkman
133. Turkiy tillar guruhi qaysilar ?
+ Xakas, shor, tuva, tatar;
- Chuvash, tatar, mongol, ozarbayjon;
- Qirg‘iz, qozoq, tojik,gagauz
- Qirim-tatar, shor, rus;
134. Turkiy tillarda eng qadimgi davrni ko'rsating?
+ VII asrgacha bo'lgan davr.
- VII-X asrlar.
- VI-X asrlar.
- VII-XI asrlar
135. O'rta Osiyo turkiy adabiy til davrining asosiy yozma yodnomalarini ko'rsating?
+ «Qutadg'u bilig», «Devonu lug'atit-turk», «Hikmatlar ».
- «To‘nyuquq», «Oltin Yoruq», «Hibatul- haqoyiq».
- «Muhokamatul lug'atayn», «0'ngin bitigi», «Tafsir».
- «Boburnoma», «Qutadg'u bilig», «Shayboniynoma».
136. O‘rta turk davri asosiy yozma yodnomalarni ko'rsating?
+ «Muhokamatul lug'a-tayn», «Muhabbatno-ma», «Boburnoma».
- «Qutadg'u bilig», «Boburnoma», «Gulistoni bit turkiy».
- «Tafsir», «Hibatul haqoyiq», «Shayboniynoma».
- «Shajarai taro-kima», «Tafsir», «Mahbubul qulub».
137. O‘lik turkiy tillar tushunchasi qanday ifodalanadi?
+ Qo‘llanmaydigan til;
- Yodgorligi yo‘q til;
- Adabiy tili yo‘q til.
- Tarixiy til;
138. Qaysi bandda ko‘rsatilgan fe’llarning barchasi birgalik nisbat shakllari hisoblanadi?
+ yig‘lashdi, kulishdi, ishlashdi
- qizishdi, yarashdi, ketishdi
- oqarishdi, o‘qishdi, uxlashdi
- to‘lishdi, borishdi, ichishdi

139. Run yozuvining qo'llanish davrlarini ko'rsating:

+ VI-IX asrlar
- XI-XIII asrlar
- VI-XV asrlar
- VI-XVII asrlar
140. O‘zbek tilida tarixan iste’molda bo‘lgan funksional ko‘makchilar qanday so‘zlarga aloqador?
+ ot, ravish, fe’l turkumlariga
- sifat, son, olmosh turkumlariga
- boglovchilarga
- yuklamalarga
141. Qadimgi turkiy adabiy tilining asosiy yozma yodnomalarini ko'rsating:
+ «Kultegin», «Bilga Qagan», «O‘ngin bitigi».
- «Oltin Yoruq», «Tonyuquq», «Devonu lug‘atit-turk».
- «Oltin Yoruq», «Qutadg‘u bilig», «Hibatul haqoyiq».
- «Kultegin», «Devonu Hikmat», «O‘ngin bitigi».
142. Turkiy tillarning qadimgi davrlari qaysi qatorda to‘g‘ri belgilangan?
+ Eng qadimgi turkiy til, qadimgi turkiy til, eski turkiy til;
- Eng qadimgi turkiy til, o‘rta davr turkiy tillari, so‘g‘d davri;
- Qadimgi turkiy til, eski turkiy til, yangi turkiy til.
- O‘rta davr turkiy tili, qadimgi turkey til
143. Turkiy tillarda son turkumiga kiruvchi ba’zi so‘zlar o‘rtasidagi undoshning ikkilanishi qanday fonetik hodisa nomi bilan yuritiladi?
+ Geminatsiya
- Proteza
- Sinkopa
- Dissimilyatsiya
144. O'rta Osiyo turkiy adabiy til davrini ko'rsating:
+ XI-XIII asrlar
- X-XV asrlar
- XII-XVI asrlar
- X-XIV asrlar.
145. Akad. V.V.Radlov tomonidan guruhlangan turkiy tillar qaysi qatorda berilgan?
+ Markaziy Osiyo, sharqiy, g‘arbiy, shimoliy guruh turkiy tillari
- Sharqiy, g‘arbiy, O‘rta Osiyo, Janubiy guruh tillari;
- Sharqiy, kichik Osiyo, g‘arbiy-shimoliy, sharqiy-janubiy guruhtillari;
- Sharqiy va g‘arbiy guruh turkey tillar; O‘rta Osiyo turkiy guruh tillari
146. O‘tgan zamon fe’li shakllari tuzilishiga ko‘ra dastlab necha guruhga bo‘linadi va ular qanday nomlanadi?
+ O‘tgan zamon fe’lining sodda va murakkab shakllari.
- O‘tgan zamon fe’lining sodda, takror va murakkab shakllari.
- O‘tgan zamon fe’lining sodda, qo‘shma, juft va takror shakllari.
- O‘tgan zamon fe’lining juft va takror shakli
147. Prof. N.A.Baskakov belgilagan turkiy tillar guruhini ko‘rsating
+ Turkiy tillarning g‘arbiy xun tarmog‘i, turkiy tillarning sharqiy xun tarmog‘i;
- Tillarning g‘arbiy xun tarmog‘i, turkiy tillarning shimoliy xun tarmog‘i;
- Turkiy tillarning sharqiy xun tarmog‘i, turkiy tillarning janubiy xun tarmog‘i.
- Turkiy tillarning sharqiy xun tarmog‘i, shimoliy xun tarmog‘i;
148. Turkiy tillarda qiyosiy darajadagi ravishlar qanday usul bilan yasaladi?
+ morfologik-sintaktik
- faqat sintaktik
- faqat semantik
- faqat morfologik
149. Qadimgi turkiy tilda nechta unli bo‘lgan?
+ 9 ta
- 9-10 ta;
- 8 ta
- 6ta
150. Turkiy tillarda ot–ko‘makchilar qanday ma’no berishga xizmat qiladi?
+ kelishik ma’nosini konkretlashtirishga
- so‘zga qo‘shimcha ma’no berishga
- so‘zning gapdagi vazifasini o‘zgartirishga
- so‘zga yangi ma’no berishga
151. Qadimgi cho‘ziq unlilar hozirgi turkiy tillardagi qaysi bo‘g‘inda saqlanib qolgan?
+ So‘zning birinchi bo‘g‘inida
- So‘zning ikkinchi bo‘g‘inida;
- So‘zning ham birinchi, ham ikkinchi bo‘g‘inlarida.
- Keyingi bo‘g‘inlarda
152. Turkiy tillardagi kontrast unlilar keltirilgan qatorni belgilang
+ a - ä;
- ү - u;
- ү – ө
- ө- u;
153. Hozirgi o'zbek adabiy tili shakllangan davrini ko'rsating:
+ XX asrning 30-yillari.
- XX asrning 20-yillari.
- XIX asr asrning birinchi yarmi
- XIX asrning ikkinchi yarmi
154. Turkiy tillarda qaysi bandda ko‘rsatilgan so‘zlarning barchasi ko‘rsatish olmoshi hisoblanadi?
+ bu, oshul, osha, mana, hamin
- ul, alar, ba’zi, tekmä
- har, har qayon, kimsä, kentü
- alqu, nimarsa, o‘z, kim, hech
155. Turkiy tillarda o‘tgan zamon fe’li tuzilishiga ko‘ra dastlab necha guruhga bo‘linadi?
+ ikki
- uch
- to‘rt
- umuman guruhga bo‘linmyadi
156. Turkiy tillarda ot–ko‘makchi boshqaradigan so‘z olmosh bo‘lsa, qanday shaklda bo‘ladi?
+ belgili qaratqich
- belgisiz qaratqich
- belgili tushum
- belgisiz tushum
157. Turkiy tilida tarixan qanday usul bilan yasalgan otlar ko‘pchilikni tashkil qiladi?
+ affiksatsiya usuli bilan
- kompozitsiya usuli bilan
- fonetik usul bilan
- semantik usul bilan yasalgan otlar ko‘pchilikni tashkil qiladi
158. Qaysi bandda ko‘rsatilgan so‘zlarning barchasi turkiy jamlash–belgilash olmoshlari hisoblanadi?
+ qamug‘, bari, barluq, tekmӓ, barcha.
- qamug‘, jam’e, tamām, qo‘p, to‘zi
- qamug‘, jumla, ba’zi, jame, bari
- qamug‘, tamām, barcha, hamma, yumg‘u
159. Taqlidiy so‘zlardan affiksatsiya usuli bilan asosan qaysi so‘z turkumi yasaladi?
+ Fe’llar
- Sifatlar
- Otlar
- Ravishlar
160. Turkiy tillarda it, nt, nch, rt tovush birikmalarining qo'llanish davrlarini ko'rsating.
+ Qadimgi turkiy adabiy til.
- O'rta Osiyo turkiy adabiy tili.
- Eski o'zbek adabiy tili.
- Hozirgi o'zbek adabiy tili.
161. Tushum kelishigining –n qo‘shimchasi eski o‘zbek tilida qaysi shaxsdagi qo‘shimchani olgan so‘zga qo‘shilgan?
+ III shaxs birlikdagi egalik qo‘shimchasini olgan
- II shaxs birlikdagi egalik qo‘shimchasini olgan
- I shaxs birlikdagi egalik qo‘shimchasini olgan
- I-II-III shaxs ko‘plikdagi egalik qo‘shimchasini olgan so‘zga qo‘shilgan
162. Turkiy tillarda jo‘nalish kelishigidagi so‘z gapda asosan qaysi gap bo‘lagi vazifasida keladi?
+ Vositali to‘ldiruvchi, hol
- Sifatlovchi aniqlovchi
- Qaratqich aniqlovchi
- Undalma
163. Chiqish kelishigining qo‘shimchasi –da -yon elementlarining qisqarishidan iborat degan fikrni kim aytgan?
+ G.I.Ramstedt
- A.M. Shcherbak
- A.N. Kononov
- V.V. Radlov
164. Yangi o‘zbek adabiy til davrini ko'rsating:
+ XVII-XIX asrlar.
- XV-XVII asrlar.
- XIX-XX asr boshlari.
- XYI-XVII asrlar
165. Qadimgi turkiy adabiy fonetik jihatdan qanday til hisoblanadi?
+ d-lovchi til hisoblanadi
- z-lovchi til hisoblanadi
- y-lovchi til hisoblanadi
- a-lovchi til hisoblanadi.
166. Egalik qo‘shimchalari tarixan qaysi olmoshdan kelib chiqgan?
+ Kishilik
- Belgilash
- Ko‘rsatish
- O‘zlik olmoshlaridan kelib chiqqan
167. -chi, -vul bilan yasalgan otlar to‘g‘risida o‘rta asrlar Sharq olimlaridan kimning qaysi asarida qizaqarli ma’lumotlar berilgan?
+ A. Navoiyning “Muhokamatul lug‘atayn”asarida
- Zamaxshariyning “Muqaddimatul adab” asarida
- M. Koshg‘ariyning “Devonu lug‘atit turk” asarida
- Tole Hiraviyning “Badoe al-lug‘at” asarida
168. O‘zbek tilida tarixan ishlatilib kelgan ko‘makchilar gapda qanday bo‘lak vazifasini bajaradi?
+ Mustaqil gap bo‘lagi bo‘lib kela olmaydi
- To‘ldiruvchi
- Hol
- Kesim
169. O‘zbek tilida tarixan amalda kelishiklar soni nechta bo‘lgan?
+ 6 ta
- 3 ta
- 4 ta
- 5 ta
170. Turkiy tillarda ko‘rsatish olmoshi bilan ifodalangan aniqlovchi va ot bilan ifodalangan aniqlanmish orasida qanday munosabat bo‘ladi?
+ bitishuv aloqasi
- moslashuv aloqasi
- boshqaruv aloqasi bo‘ladi
- bitishuv va boshqaruv aloqasi bo‘ladi
171. “Ko‘k turk bitiglari: matn va uning tarixiy talqini” (2004) asarining muallifini aniqlang:
+ Q.Sodiqov
- M.Ishoqov
- Q.Mahmudov
- H.Dadaboyev
172. Qadimgi turkiy yozma yodgorliklar tilini o'rganilishiga benihoya katta hissa qo‘shgan o'zbek olimlari:
+ S.Mutallibov, E.Fozilov, G'.Abdurahmonov, Q.Sodiqov
- A.Hojiyev, X.Abdurahmonov, H.Ne’matov, Q.Mahmudov, M.Asqarova;
- B.O'rinboyev, S.Usmonov, U.Tursunov, E.Begmatov, R.Doniyorov
- S.Usmonov, E.Fozilov, U.Tursunov
173. Turkiy tillarda yuklamalar qachon shakllangan edi?
+ qadimgi turk va o‘rta turk davrlarida shakllana boshlagan edi
- eng qadimgi turkiy til davridayoq shakllangan edi
- bobo til davridayoq alohida so‘z turkumi sifatida shakllangan edi
- XV–XVI asrlarda paydo bo‘ldi
174. Ko‘makchilarning ma’nosi qanday bo‘lakning ma’nosiga bog‘liq?
+ umuman kontekst ma’nosiga bog‘liq
- sodda gapning umumiy ma’nosiga
- qo‘shma gapning umumiy ma’nosiga
- boshqariluvchi so‘z ma’nosiga
175. Kelishiklar gapda qanday vazifa bajaradi?
+ gapdagi so‘zlarni bir-biriga sintaktik aloqaga kiritish uchun
- uyushiq bo‘laklarni bir-biriga bog‘lash uchun
- sodda gaplarni bir-biriga bog‘lash uchun
- qo‘shma so‘zlar komponentalarini bir–biriga aloqaga kiritish uchun
176. Chiqish kelishigi qo‘shimchasidan avval qaratqich kelishigi qo‘shimchasining orttirilishi qaysi davrga va qanday so‘zlarga daxldor edi?
+ XI–XV asrlar, kishilik olmoshlariga
- VI–VII asrlar, turdosh otlarga
- XV–XVII asrlar, ko‘rsatish olmoshlariga
- XVIII–XIX aslar, abstrakt otlarga
177. Turkiy tillarda belgisiz qo‘llanish tarixan qaysi kelishiklarga ko‘proq xos edi?
+ qaratqich, tushum, jo‘nalish kelishiklariga
- barcha kelishiklarga
- o‘rin kelishigiga
- chiqish kelishigiga
178. Abstrakt egalik ma’nosi tarixan qanday kelishik formasida bo‘lgan?
+ Qaratqich
- Bosh
- Tushum
- Vosita
179. Fe’l negiziga -p/-b qo‘shimchasining qo‘shilishidan hosil bo‘lgan ravishdosh shaklining vazifasi qaysi bandda noto‘g‘ri ko‘rsatilgan?
+ to‘ldiruvchi
- qo‘shma fe’llarning yasalishida ishtirok etadi
- gapda hol
- gapda ravishdosh oborotning uyushtiruvchi so‘zi bo‘lib keladi

180. Fe’lning o‘zlik nisbat shakli asosan qanday fe’llardan yasaladi?

+ o‘timsiz fe’llardan
- o‘timli fe’llardan
- bo‘lishli fe’llardan
- bo‘lishsiz fe’llardan yasaladi.
181. Xuastuanift bitiktoshlaridagi yozuvlar qayerda ifodalangan
+ manixey yodgorligi
- selenga yodgorligi
- turfon yodgorligi
- qadimgi run obidalari tarkibiga kiradi
182. ї unlisi….
+ Orqa qator, lablanmagan;
- Orqa qator, lablangan
- Old qator, lablangan.
- Tanglay ishtirokida
183. ng (ң) undoshi qaysi turkiy tilda qo‘llanmaydi?
+ Qoraqalpoq, tatar, boshqird.
- Shor, gagauz fors-tojik
- Turk, qorayim, ozorbayjon;
- O‘zbek, qozoq, qirg‘iz;
184. –g/g‘, ig/ыg‘ affikslari qanday affiks?
+ Kelishik affiksi, qaratqich kelishigi;
- So‘z yasovchi affiks, sifat yasovchi
- So‘z o‘zgartuvchi qo‘shimchalar
- Kelishik affiksi, tushum kelishigi;
185. –ra/re qaysi kelishik affiksi?
+ Jo‘nalish.
- Tushum;
- Qaratqich;
- O‘rin-payt
186. Xitoy manbalarida turkiy xalqlarning qadimgi urug‘-qabilalari qanday nomlanadi
+ Xun
- Syun;
- Gunn
- Oltoy
187. Qadimgi turkiy tildagi –n/in/ыn/un/үn affiksli kelishik shakli qaysi kelishik va hozirgi turkiy tillardan qaysi birida qo‘llanib kelmoqda?
+ Jo‘nalish kelishigi, qozoq tilida;
- Vosita kelishigi, qozoq tilida;
- O‘rin-payt kelishigi, qirg‘iz tilida.
- Bosh kelishik qozoq tilida
188. Izofalarning turi to‘g‘ri berilgan qatorni ko‘rsating
+ Arabiy, turkiy, forsiy;
- Arabiy, turkiy
- Forsiy, arabiy.
- Turkiy
189. Qadimgi turkiy tildagi –lik affiksining ko‘plik ma’nosi o‘zbek tilida qaysi so‘z shaklida saqlanib qolmoqda?
+ Ot yasovchi affiks -lik;
- Fe’lning I shaxs buyruq-istak shakli;
- Fe’lning II shaxs buyruq-istak shaklida.
- Fe’l yasovchi affiks-di, -yapti
190. –qay/kəy qaysi turkiy tilda belgining kamligini hosil qiluvchi sifatida qo‘llanadi?
+ Turkman;
- Qozoq;
- O‘zbek.
- Ozarbayjon
191. Tөrt-uon (no), alt-on (yu) qaysi turkiy tillarda qo‘llanmoqda?
+ Tuva, boshqird, tatar;
- Tuva, shor, xakas
- Shor, tatar yoqut
- Xakas, yaqut, o‘zbek.
192. Ko‘rsatish olmoshlarining bunun, buna, bunu, bunda, bundan tarzida turlanishi qaysi turkiy tilga xos?
+ Turk
- Xakas
- Qozoq;
- O‘zbek;
193. Qadimgi turkiy tilga xos bo‘lgan kishilik olmoshlari qaysi qatorda berilgan?
+ Mi (n), si (n);
- Me (n), se (n);
- Mən, sən.
- Mana, sana
194. Kəndi so‘zi qaysi turkiy tilda qo‘llanadi va olmoshning qaysi turiga aloqador?
+ Turk, o‘zlik olmoshi.
- Oltoy, birgalik olmoshi
- Tatar, gumon olmosh
- Qumiq, kishilik olmoshi
195. Nərsə so‘zi qaysi tillarda so‘roq olmoshi?
+ Boshqird, tatar.
- Uyg‘ur, qirg‘iz
- Gagauz, yoqut
- O‘zbek, qozoq
196. Aladыm, aladың, aladы; aladыbыs, aladыңnar, aladы(lar) tarzida tuslanishi qaysi turkiy tillarga xos?
+ Qirg‘iz.
- Oltoy;
- Uyg‘ur;
- Qozoq.
197. O‘quvatmən fe’l shakli qaysi turkiy tilda qo‘llanadi?
+ Uyg‘ur
- Ozarbayjon
- Turkman;
- Qirg‘iz;
198. «Ojnancham, ojnanchazың, ojnancha» (o‘ynayapti) shakllari qaysi turkiy tilda qo‘llanmoqda?
+ Xakas, shor
- Oltoy, xakas
- Shor, uyg‘ur.
- Turkman , tatar
199. XI asr turkiy tilda adabiy til negiz dialekti qaysi?
+ d , dz lashish hodisasi
- d lashish hodisasi
- z lashish hodisasi
- y lashish hodisasi
200. Turkiy tilga bag‘ishlangan dastlabki maxsus asarni aniqlang?
+ “Devoni lug‘atit turk”
- “Muqaddimat ul -adab”
- “At tuhfa”
- “Turkiy tavsir”
201. Turkiy tillarning mukammal klassifikat siyasi kim tomonidan tuzilgan?
+ Baskakov
- Radlov
- Polivonov
- Samoylovich
202. Turkiy run yozuvida unlilarni ifodalash uchun nechta harf ishlatilgan?
+ 4
- 6
- 7
- 8
203. Turkiy tilda telim, ökushnoaniq sonlari nechanchi asrgacha qo‘llangan?
+ XV asr
- XVII asr
- XIV asr
- XIX asr
204. Turkiy tillarda analitik va sintetik shakllar parallel qo‘llanadimi?
+ ha qo‘llana oladi
- yo‘q qo‘llana olmaydi.
- bu flektiv tillarga xos
- agllyutinativ tillarga xos
205. Turk etnonimi haqidagi ma’lumotlar Sharq manbalarida milodiy nechanchi asrlardan kuzatiladi?
+ VI asrdan
- VII asrdan
- VIII asrdan
- V asrdan
206.Nemis olimi Y. Bloshening fikricha “Turklar” ….
+ “Avesto” asarining qahramonlaridan biri
- Jangchilar va qurolsozlar toifasi
- Qabilalar jamoasi
- Kuchli, qudratli jangchilar
207.R. M. Melioranskiy fikricha chig’atoy tili davri bu-….
+ XV- XVI asrlardagi eski o‘zbek tili davri
- XV- XX asrlardagi eski o‘zbek tili davri
- XIV-XVI asrlardagi eski o‘zbek tili davri
- X-XVII asrlardagi eski o‘zbek tili davri
208. Qaysi turkolog olim 1600 sahifali asar yaratib, unda tuva tilini tahlil qiladi?
+ N. F. Katanov
- B. A. Bogorodskiy
- A. N. Samoylovich
- B. B. Radlov
209. Geneologik tasnif bu-… .
+ Tillar orasidagi fonetik, leksik, grammatik o‘xshashlikka asoslanish
- Tillar orasidagi faqatgina fonetik o‘xshashlikka asoslanish
- Tillarning tuzilish tomonidan o‘xshashligiga asoslanish
- Tillarning shakl jihatdan o‘xshashligiga asoslanish
210.Tillarning tuzilish tomonidan o‘xshashligiga asoslanish bu - … .
+ Morfologik (tipologik) tasnif
- Geneologik tasnif
- Fonetik tasnif
- Leksik tasnif
211. “Abushqa” so‘zining ma’nosi qaysi qatorda berilgan?
+ Qari
- Yosh
- Chol
- Do‘st
212.Qaysi lug’at Hindistonda Boburiylardan Avrangzeb hukmronligi davrida yaratildi?
+ “Kelurnoma”
- “Abushqa”
- “Sanglox”
- “Mabone al-lug’at”
213.Turkolog olimlardan N. F. Katanov turkiy filologiyaning … maktabi vakilidir?
+ Qozon
- Moskva
- Peterburg
- Sharq tillari
214.S. Xalfin tuzgan “Ruscha-tatarcha lug’atda” jami qancha so‘z bor?
+ 25000
- 30000
- 20000
- 35000
215.1888-yildan, 1892-yilgacha Sibir, Mo‘g’uliston, Sharqiy Turkistonda ilmiy safarda bo‘lib, mahalliy aholining tili, tarixi, etnografiyasi, madaniyatiga oid ma’lumotlar yig’gan olim bu - … .
+ N. F. Katanov
- B. A. Bogorodskiy
- A. N. Samoylovich
- B. B. Radlov
216. Tillarning shajaraviy tasnifi bu-… .
+ Tillarning geneologik tasnifi
- Tillarning morfologik tasnifi
- Tillarning leksik tasnifi
- Tillarning leksik-semantik tasnifi
214. Ma’lum tillarning paydo bo‘lishi va shakllanishi uchun manba, asos bo‘lgan til bu - … .
+ Bobo til
- Turkiy til
- Eng qadimgi turkiy til
- Eski turkiy til
215. O‘tgan asr oxiridagi ma’lumotlarga ko‘ra, turkiy tillarda so‘zlashuvchilarning umumiy soni qancha?
+ 130 mln kishi
- 140 mln kishi
- 160 mln kishi
- 133 mln kishi
216. O‘z tadqiqotlari davomida dunyodagi 114 ta tilga murojat qilgan olim bu- … .
+ N. F. Katanov
- B. A. Bogorodskiy
- A. N. Samoylovich
- B. B. Radlov
217. “Kitob al-idrok li-lison al-atrok” asari qaysi tilni o‘rganuvchilar uchun qo‘llanma hisoblangan?
+ Qipchoq tilini
- Turkman tilini
- Qozoq tilini
- Fors tilini
218. “Kitob al-idrok li-lison al-atrok” asarida qipchoq tili bilan birga yana qaysi til elementlari uchraydi.
+ Turkman tili
- Qozoq tili
- Chuvash tili
- Boshqird tili
219. Morfologik tasnifga ko‘ra yapon, manjur tillari kabi turkiy tillar qanday tillar guruhiga giradi?
+ Agglyutinativ tillar guruhiga
- Amorf tillar guruhiga
- Flektiv tillar guruhiga
- Polisintetik tillar guruhiga
220. BMTning maxsus qarori bilan nechanchi yil Mahmud Koshg’ariy yili sifatida nishonlandi?
+ 2008 – yil
- 2005 – yil
- 2006 – yil
- 2010 – yil
221. “Devonu lug’atit turk” da qo‘llangan turkiycha so‘zlar rus tilidagi nashrida qancha deb ko‘rsatilgan?
+ 6727 ta
- 7993 ta
- 7500 ta
- 9222 ta
222.Qaysi tilshunos Mahmud Koshg’ariyning “Devonu lug’atit turk” asarini “Turkiy qomus” deb atagan?
+ H. Hasanov
- A.M. Shcherbak
- A. Fitrat
- H. Ne’matov
223. Qaysi turkolog olimning boy ilmiy merosi va kutubxonasi Istanbul universiteti, Turkologiya institute kutubxonasida saqlanmoqda?
+ N. F, Katanov
- B. A. Bogorodskiy
- A. N. Samoylovich
- B. B. Radlov
224.Radlovning fikricha, turkiy tilning janubiy dialekti qaysi xoqonlik davrida shakllandi?
+ Uyg’ur xoqonligi
- Turk xoqonligi
- Qadimgi turk
- Xunn davrida
225.Turkiy tillar tadqiqiga oid qaysi asar 1) Qisqacha kirish va yozuvga doir ma’lumotlar, 2)Lug’at, 3)Grammatik qoidalar kabi bo‘limlardan iborat?
+ “At-tuhfat-uz zakiyatu fi-l-lug’atit turkiya”
- “Kitob ul idrok li-lison al-atrok”
- “Devonu lug’atit turk”
- “Muhokamat ul-lug’atayn”
226. Qaysi turkolog olim Alisher Navoiyni “Ona tili uchun kurashda yagona va bahodir jangchi edi”, deb tariflaydi?
+ N.I. Ilminskiy
- M. Bele
- Y.D. Polivanov
- V. Tomson
227.Alisher Navoiy asarlariga tuzilgan birinchi qomusiy lug’at bu - … .
+ “Badoyi al-lug’at”
- “Lug’ati atrokiya”
- “Kelurnoma”
- “Sanglox”
228.Rossiyada turkiy tillarni o‘rganish nechanchi asrlarda keng quloch yoydi?
+ XIX asrning ikkinchi yarmida
- XVIII asr boshlarida
- XVII asr o‘rtalarida
- XX asr boshlarida
229. 1785 –yilda Qozon gimnaziyasining o‘qituvchisi S. Xalfin tomonidan yaratilgan lug’at bu - …?
+ “Ruscha-tatarcha lug’at”
- “Damaskin lug’ati”
- “Barcha tillar va shevalarning qiyosiy lug’atlari”
- “Oltoy tili grammatikasi”
230.Turkiy tillar tadqiqiga oid qaysi asarning birinchi bobi tangri, farishta, quyosh, yag’mur kabi samoviy jism va hodisalarning nomlariga bag’ishlangan?
+ “Kitobu bulg’ot al-mushtoq fi-l-lug’ati at-turk va-l-qifchoq”
- “Kitob ul idrok li-lison al-atrok”
- “Devonu lug’atit turk”
- “Muhokamat ul-lug’atayn”
231.Qaysi asarning grammatik ocherk qismi “Maboni al- lug’at” deb nomlanadi?
+ “Sanglox”
- “Kitob ul idrok li-lison al-atrok”
- “Kelurnoma”
- “Muhokamat ul-lug’atayn”
232. F.Y. Korsh va V.A. Gordlevskiylar … turkologiya maktabi vakillaridir.
+ Moskva
- Qozon
- Peterburg
- Leypsig
233. “Turk-tatar tillari grammatikasi” va “Turk-tatar tillari umumiy grammatikasi” asarlari muallifi… dir.
+ M.A. Kazembek
- F.Y. Korsh
- N.I. Ilminskiy
- A.Y. Krimskiy
234. Qaysi turkolog olim turkiy yozma yodgorliklarni o‘rganishga doir “Kultegin bitigtoshi” asarini yozdi?
+ R.M. Melioranskiy
- M.X. Kastren
- V.D. Smirnov
- N. I. Ilminskiy
235.Turkiy tillarning qarluq guruhiga kiruvchi tillarni toping?
+ O‘zbek va uyg’ur
- Qirg’iz va qozoq
- Turkman va ozarbayjon
- Turk va qoraqalpoq
236. “Oltin yorug‘” yodnomasini kimlar nashr qilgan?
+ V.V. Radlov va S. E. Malov
- A. N. Samoylovich
- E. D. Polivanov
- Kastren va Ramstedt
237.Turkolog olim A.N. Samoylovich fikricha, chig’atoy adabiy tilining oltin davri nechanchi asrlarni qamrab olgan?
+ XV-XVI asrlarni
- XII-XVI asrlarni
- XIV-XVI asrlarni
- XVII-XVIII asrlarni
238. Qaysi turkolog olim o‘z ilmiy faoliyati davomida Misr va xitoy ierogliflarini, ko‘k turk, shumer, Sanskrit, arab, qadimgi uyg’ur va oromiy yozuvlarini bemalol o‘qiy olgan?
+ N. F. Katanov
- B. A. Bogorodskiy
- A. N. Samoylovich
- B. B. Radlov
239. Qaysi turkolog olim gagauz tili leksikasini qiyosiy-tipologik va genetik prinsiplar asosida tahlil qilgan?
+ N. K. Dmitrev
- S.E. Malov
- A.K. Borovkov
- A. N. Samoylovich
240.Kim “Mahmud Koshg’ariyning “Devoni lug’atit-turk” asarining o‘zbek tiliga tarjimasi, talqini va tadqiqoti” doktorlik dissertatsiyasini himoya qilgan?
+ S. Mutallibov
- Sh. Rahmtullayev
- A. G’ulomov
- A. N. Samoylovich
241.Toshga, qoyaga, oltin va kumush idishlarga, tangalarga yozilgan yetmishdan ortiq yodnomalar bu- …?
+ Enasoy yodnomalari
- Oltoy yodnomalari
- Sharqiy Yevropa yodnomalari
- Shimoliy Mo‘g’iliston yodnomalari
242.Turkiy tillarga oid qaysi yozuv dastlab 22-23 ta bo‘lib, keyinchalik 17 taga kelib qolgan?
+ Sug‘d yozuvi
- Oromiy yozuvi
- Run yozuvi
- Uyg‘ur yozuvi
243. 1976-yili turkologlarning ikkinchi ilmiy anjumani bo‘lib o‘tgan shahar bu … .
+ Olmaota
- Ostona
- Anqara
- Budapesht
244.Turkiy tillarga oid qaysi yozuvda tinish belgilari bo’lmay, so‘zlarni ajratish uchun (:) belgisi qo‘yilgan ?
+ Urxun yozuvi
- Oromiy yozuvi
- Sug’d yozuvi
- Uyg’ur yozuvi
245.Qaysi turkolog olim 1860-yili Vengriyada bo‘lib o‘tgan turkologlar anjumanida ishtirok etadi?
+ Sulaymon Buxoriy
- F.Y. Korsh
- N.I. Ilminskiy
- A.Y. Krimskiy
246.Urxun yozuvida hozirgi kunda qo‘llaniluvchi qaysi tovushlar yo‘q?
+ F, v, h, x va j
- L, m, n,ng. r.
- B, p.m
- G, k, ng.
247.Turkiy xalqlar tomonidan uyg’ur yozuvi nechanchi asrlarda qo‘llanilgan?
+ V-VI asrlarda
- VIII asr o‘rtalarida
- X-XI asrlarda
- VIII-XIX asrlarda
248.Uyg’ur yozuviga qaysi tovushni ifodalovchi belgi kiritilmagan?
+ H tovushini
- K tovushini
- Ch tovushini
- Q tovushini
249.Qaysi bitigtosh folnoma deb ham yuritiladi?
+ Irq bitigi
- Kultegin bitigi
- Tunyuquq bitigi
- Kuli cho‘r bitigi
250.Turkologlarning uchinchi ilmiy anjumani Toshkent shahrida qachon bo‘lib o‘tgan?
+ 1980-yili
- 1981-yili
- 1982-yili
- 1983-yili
300. O‘zbek xalqi turkiy va eroniy qabilalarning aralashuvi natijasida nechanchi asrlarda shakllandi?
+ XI-XIV asrda
- XI-XV asrda
- XII-XVI asrda
- XII-XVII asrda
301. O‘zbek xalqining alohida xalq bo‘lib shakllanishida qaysi turkiy qabilalarning o‘rni katta?
+ Turkiy va eroniy
- Qozoq va qirg’izlarning
- Turkman va ozarbayjon
- Gagauzlarning
302. Bitiktoshlar matnini birinchi bo‘lib kim va nechanchi yilda o‘qigan?
+ Tomson, 1893-yili
- Bogorodskiy, 1880-yili
- Baskakov, 1888-yili
- Milioranskiy, 1892-yili
303. O‘rxun-enasoy yozuvi yodgorliklarida nechta belgi mavjud?
+ 35 ta
- 36 ta
- 37 ta
- 41 ta
304. O‘rxun enasoy yozuvidagi 4 ta belgi nechta unli tovushni ifodalashi mumkin?
+ 8 ta
- 9 ta
- 10 ta
- 12 ta
305. O‘rxun enasoy yozuvi yodgorliklarida hozirgi y tovushi o‘rniga qanday tovushdan foydlangan?
+ D
- J
- K
- X
306. Qaysi turkolog olimning asl ismi Xizil o‘g’li Pora bo‘lgan?
+ N.F. Katanov
- B.A. Bogorodskiy
- A. N. Samoylovich
- B. B. Radlov
307. Turkiy tillarda qaysi jarangli undoshlarning so‘z oxirida kelishi chegaralangan?
+ B va d
- R va t
- S va t
- L va k
308. Turkiy tillarni XI asrda dastlab kim tasnif qilgan?
+ M.Koshg’ariy
- B.A. Bogorodskiy
- A.N. Samoylovich
- B. B. Radlov
309. Keltirilganlardan qaysi biri turkiy tillarni tasnif qilmagan?
+ Zamaxshariy
- M.Koshg’ariy
- B.B. Radlov
- A.N. Samoylovich
310. Qaysi turkolog olim turkiy tillarni tasnif qilishda faqat fonetik xususiyatlarini e’tiborga olgan?
+ B.B. Radlov
- M.Koshg’ariy
- A.N. Samoylovich
- F.Y. Korsh
311. Qaysi turkolog olim(lar) turkiy tillarni tasnif qilishda fonetik va morfologik xususiyatlarini e’tiborga olgan?
+ F.Y. Korsh va A.N.Samoylovich
- M.Koshg’ariy
- B.A. Bogorodskiy
- B.B. Radlov
312.Turkiy tillarni tasnif qilishda qaysi olim geografik joylashuviga qarab tasnif qiladi ?
+ B.A. Bogorodskiy
- A. N. Samoylovich
- F. Y. Korsh
- B. B. Radlov
313. Turkiy tillarning to‘liq tasnifi qaysi olimga tegishli ?
+ N. A. Baskakov
- A. N. Samoylovich
- F. Y. Korsh
- B. B. Radlov
314. H.Vambere fikricha turk atamasi bu - ?
+ Yaratish, inson
- Jamlovchi ot
- Temir dubulg’ali
- Otliq, jangchi
315. 1992-yil 4-9-mayda Anqarada bo‘lib o‘tgan turkiy xalqlarning kongresida tashkiliy qo‘mita raisi Ayla Qutlu turkiy tilda so‘zlashuvchilarning sonini qancha deb e’lon qilgan?
+ 200 mln
- 202 mln
- 250 mln
- 300 mln
316. Turkiy tillar taraqqiyotining O‘rta turk davri nechanchi asrlarni qamrab oladi?
+ X-XV
- XI-XVI
- XV-XIX
- XVIII-XIX
317. Qaysi davr qipchoq, o‘g’uz va qarluq tillarining bo‘linib ketish davri hisoblanadi?
+ O‘rta turk davri
- Oltoy davri
- Xunn davri
- Qadimgi turk davri
318. Qaysi davr qadimgi qirg’iz tilidan qirg’iz va oltoy tillarining yuzaga kelish davri hisoblanadi?
+ O‘rta turk davri
- Oltoy davri
- Xunn davri
- Qadimgi turk davri
319. Turkiy tillar sintaksisiga oid “Javohir un-nahv fi lug’otit turk” asarining muallifi qaysi qatorda ko‘rsatilgan?
+ Mahmud Koshg’ariy
- Zamaxshariy
- Halil ibn Ahmad
- Muhibiy
320. Mahmud Koshg’ariy “Devoni lug’atit-turk” asarining Halil ibn Ahmadning “Kitob ul-Ayn” asaridan farqi nimada ?
+ Faqat iste’molda bo‘lgan so‘zlarni qo‘llanilishi
- Lug’atdagi so‘zlarning joylashish tartibi bilan
- Ko‘proq bo‘limlari mavjudligi bilan
- “Devoni lug’atit-turk” da 9500 ta so‘z, “Kitob ul-Ayn” da esa, 8000 ta so‘z mavjud
321. Abu Hayyonning 65 ta asaridan qanchasi topilgan?
+ 19 tasi
- 18 tasi
- 22 tasi
- 4 tasi
322. Turkiy tillarga oid qaysi asar Istambulda Validuddin afandi kutubxonasida saqlanmoqda?
+ “At-tuhfat-uz zakiyatu fi-l-lug’atit turkiya”
- “Abushqa”
- “Sanglox”
- “Muhokamat ul-lug’atayn”
323. Alisher Navoiy o‘zining “Muhokamat ul-lug’atayn” asarida nimani “gavhari sharif” va “dur”ga qiyoslagan?
+ Til va so‘zni
- So‘z va ma’noni
- Odob-axloqni
- So‘zni va ilmni
324. Turkiy filologiyaning qozon maktabi vakili qaysi javobda ko‘rsatilmagan?
+ V. A. Gordlevskiy
- N. A. Kazembek
- I. N. Ilminskiy
- N. F. Katanov
325. Temuriylar davrida qaysi turkiy til asosiy rasmiy yozuv tili bo‘lgan?
+ Uyg’ur tili
- Arab tili
- Fors tili
- Arab va Uyg’ur tili
326. “Shohruh Mirzo” yorlig’i qaysi tilda yozilgan?
+ Uyg’ur
- Arab
- Fors
- Arab va Uyg’ur
327. VIII asrda yaratilgan “Kitob ul-ayn” asrining muallifi kim?
+ Halil ibn Ahmad
- Zamaxshariy
- Mahmud Koshg’ariy
- Rumiy
328. Mahmud Koshg’ariyning “Devonu lug’atit turk” asari necha qismdan iborat?
+ 2
- 3
- 4
- 5
329. Mahmud Koshg’ariyning “Devonu lug’atit turk” asarining 7 bo‘limida g’unnalilar deganda qaysi tovushni nazarda tutgan?
+ Burun tovushlarini
- Bo‘g’iz tovushini
- Til tovushlarini
- Chuqur til orqa tovushlarini
330.Turkiy tillarda bir xil shakl va ma’noda qo‘llaniladigan so‘zlar berilgan javobni toping?
+ Boy, bosh, yo‘l
- O‘tunch, gajak
- Bol, so‘zg’oq
- Tunak, sug’ut
331. Turkiy tillarning dastlabki joylashuv o‘rni ya’ni, xaritasi qaysi asarda berilgan?
+ “At-tuhfat-uz zakiyatu fi-l-lug’atit turkiya”
- “Abushqa”
- “Sanglox”
- “Muhokamat ul-lug’atayn”
332. Qoraxoniylar davrida xalqining asosiy qismini tashkil qilgan turkiy qabilalar berilgan qatorni toping?
+ Qarluq, uyg’ur, chigil, yag’mo
- Turkman, qozoq, qirg’iz
- Qarluq, qozoq, uyg’ur
- O‘g’uz, qipchoq
333. Turkiy xalqlar yozuvidagi unlilar ko‘pincha so‘zning qayerida kelganda tushirib qoldirilgan?
+ So‘z boshida va o‘rtasida
- So‘z oxirida
- Faqat so‘z boshida
- Barcha joyida
334. O‘rxun Enasoy bitiklarida qanday tovushlar so‘zning boshida ketma-ket kelmaydi?
+ Undoshlar
- Sonor tovushlar
- Jarangli tovushlar
- Lab undoshlari
335. Qaysi kelishik shakli O‘rxun-Enasoy bitiklarida -ig’,- ig shakllarida uchraydi?
+ Tushum kelishigi
- Qaratqich kelishigi
- Chiqish kelishigi
- Vosita kelishigi
336. Nechta unli tovush umumturkiy bobo tilda ham mavjud bo‘lgan?
+ 8 ta
- 9 ta
- 10 ta
- 12 ta
337. Turkiy tillarda qo‘llanilgan lablangan unlilar berilgan qatorni toping?
+ O, ȍ, U,ȕ
- A, O
- I, i, U, u
- A, a, O, u
338. Turkiy tillardagi a unlisi ko‘pincha chuvash tilida qanday shaklda uchraydi?
+ U
- O
- A
- I
339. Turkiy tillarda sonor tovushlar so‘zning qaysi qismida keladi?
+ Oxirgi
- O‘rtasi
- Boshi
- Barcha joyida
340. Qaysi lug’at yirik nasta’liq xatida yozilgan bo‘lib, hajmi 201 varaq, ya’ni 402 varaqni tashkil qiladi?
+ “Abushqa”
- “Sanglox”
- “At-tuhfa”
- “Badoyi al-lug’at”
341. Turkiy tillarning qaysi guruhida so‘z boshida undoshlarning jaranglilashuvi keng tarqalgan?
+ O‘g’uz guruhida
- Qarluq guruhida
- Qipchoq guruhida
- Turkmanlarda
342. Qaysi lug‘atda o‘zbek tiliga mansub so‘zlarning ma’nolari fors tilida izohlangan bo‘lib, lug’at mundarijasi 15 bob, 14 bobida 400 dan ortiq fe’llar izohlangan ?
+ “Kelurnoma”
- “Sanglox”
- “At-tuhfa”
- “Badoyi al-lug’at”
343. Boburning “Boburnoma” asarida turk so‘zi qanday ma’noda qo‘llanilgan?
+ Kuchli, qudratli
- Qurolsozlar guruhi
- Qabilalar ittifoqi
- Jangchilar
344. Ko‘kturk terminidagi ko‘k so‘zi qanday ma’noni anglatadi?
+ Asl, toza
- Katta
- Osmon
- Kuchli
345. Akademik A. Muhammadjonovning fikricha Turon atamasi so‘g’dcha qanday ma’noni anglatadi?
+ Yer, tuproq
- Tog‘lik hudud
- Daraxtzor
- Bog’
346. Turk etnonimi haqidagi ma’lumotlar g’arb manbalarida nechanchi asrlardan boshlab ishlatila boshlangan?
+ VII asrdan
- VIII asrdan
- XIX asrdan
- X asrdan
347. “Ma’lum qoida asosida birlashgan xalqlar turk deb atalgan, turk atamasi dastlab siyosiy-ijtimoiy ma’noda qo‘llangan, qabilalar harbiy uyushmasini anglatgan ” fikrlari muallifi kim?
+ V.V. Bartold
- G. Vambere
- Mahmud Koshg’ariy
- V.V. Radlov
348. Chig‘atoy atamasi etnik nom sifatida nechanchi asrgacha o‘zbek urug’lari orasida ishlatilgan?
+ XX asrgacha
- XIX asrgacha
- XIII asrgacha
- XVII asrgacha
349. Chig’atoy tili o‘rniga birinchi bo‘lib eski o‘zbek tili atamasini qaysi turkolog olim qo‘llagan ?
+ A. K. Borovkov
- H. Vambere
- V. V. Radlov
- S. P. Tolstov
350. “O‘zbek xalqining shajara va shevalari” asari muallifini qaysi qatorda berilgan
+ X. Doniyorov
- B. Ahmedov
- I. Jabborov
- M. Vahobov

400. “At-tuhfa” asarining lug’at qismi nechta tematik guruhni tashkil qiladi?

+ 36

• 
  40
  
• 
  32
  

- 34
401. Qaysi lug’at nusxalari Britaniya va Bodlen kutubxonasida saqlanmqda?
+ “Tarjumon”

• 
  “Kelurnoma”
  
• 
  “Sangloh”
  

- “Abushqa”
402. “Tarjumon” qo’lyozmasi qaysi kutubxonada saqlanadi?
+ Leyden
- Britaniya
- Bodlen
- Fransiyada
403. “Tarjumon” asari necha qismdan iborat
+ 2
- 4
- 6
- 3
404. “Tarjumon” asari muallifi o’z asarida turkiy so’zlarni to’g’ri o’qish maqsadida nimadan keng foydalangan?
+ Diakritik belgilardan
- Belgilardan
- Orfografik belgilardan
- Orfografik so’zlardan
405. Turkiy tillardagi apaq so’zining ma’nosi?
+ Oppoq
- Taroq
- Yashil
- Yamoq
406. Turkiy tillarda qo‘llaniluvchi otachi so’zining ma’nosi nima?
+ Tabib
- Duradgor
- Dori
- Tesha
407. “At-tuhfa” asarida muallif qipchoqlar tilini o’rganishni tadqiqot obyekti qilib olgan va u bu tilni qaysi til bilan qiyoslagan?
+ Turkman
- Fosf-tojik
- Turk
- Arab
408. “Lug’ati atrokiya”da Navoiy asarlaridagi qancha turkiy so’z forscha izohlanadi?
+ 8000 ga yaqin

• 
  5000dan ortiq
  
• 
  1000ta
  

- 9000ga yaqin
409. Qaysi lug’atda turkiy so’zlardan tashqari mog’ulcha so’zlar ham uchraydi?
+ “Lug’ati atrokiya”
- “Abushqa”
- “O’zbek tilining izohli lug’ati”
- “Mezon ul-avzon”
410. Tilshunoslik tarixida chog’ishtirma tilshunoslikning shakllanish davri deb qaysi asr belgilanadi?
+ 19-asr
- 18-asr
- 20-asr
- 21-asr
411. O‘zbek tilida nechta unli tovush bor?
+ 6 ta
- 7 ta
- 8 ta
- 9 ta
412. Hozirgi turkiy tillar fonetik tizimining o‘ziga xos lisoniy xususiyati xato berilgan javobni aniqlang.
+ So‘z boshida undoshlar qator kela oladi.
- so‘z boshida sonor undoshlar deyarli uchramaydi.
- qadimgi turkiy bobotil fonetik tizimi asosida shakllangan.
- turkiy tillar singarmonizm hodisasining mavjudligi bilan o‘ziga xoslik kasb etadi.
413. Sof ovozdan hosil bo‘lgan, bo‘g‘in hosil qiluvchi tovushlar nima deb ataladi? + unli tovushlar
- undosh tovushlar
- sonor tovushlar
- qorishiq undoshlar
414. Ozarbayjon, xakas, chuvash, turkman tillarida unlilar soni nechtani tashkil etadi?
+ 9 ta
- 10 ta
- 11 ta
- 8 ta
415. Boshqird, no‘g‘oy, tatar tillarida unlilar soni nechta?
+ 8 ta
- 9 ta
- 10 ta
- 11 ta
416. Qozoq tilida unlilar nechtani tashkil etadi?
+ 12 ta
- 9 ta
- 10 ta
- 11 ta
417. Turkiy tillar ichida "o" lovchi til qaysi?
+ o‘zbek tili
- qirg‘iz tili
- qozoq tili
- turkman tili
418. Sof turkiy so‘zlarda sonor undoshlar so‘zning ko‘proq qaysi o‘rnida uchraydi? + so‘z oxirida
- so‘z boshida
- so‘z boshi va so‘z o‘rtasida
- sof turkiy so‘zlarda sonor undoshlar uchramaydi
419. Turkiy tillarning qaysi guruhida so‘z boshida undoshlarning jaranglashuvi keng tarqalgan?
+ o‘g‘uz
- qipchoq
- turkman
- qarluq
420. O‘zbek tilida qaysi jarangli undoshlarning so‘z oxirida kelishi chegaralangan? + b,d
- l, r
- v, f
- g‘, y
421. Asl undoshning miqdor jihatdan o‘zgarib, cho‘ziq tovushga o‘tishi, ya'ni ikkilanishi fanda qanday nomlanadi?
+ geminatsiya
- interval pozitsiya
- dissimilyatsiya
- spirantizatsiya
422. Undoshlar geminasiyasi turkiy tillarda ko‘proq nimaning natijasida vujudga kelgan?
+ assimilyatsiya
- reduksiya
- eliziya
- dissimilyatsiya
423. O‘zbek tilidagi "to‘qqiz" so‘zining chuvash tiliga mansub ko‘rinishi qaysi javobda berilgan?
+ Taxxar
- dog‘guz
- tog‘ur
- to‘qqiz
424. Rotasizm yo tovushining yoki boshqa tovushlarning qaysi tovushga mosligi natijasida yuzaga keladi?
+ r
- l
- m
- n
425. Labdaizm sh tovushining qaysi tovushga mosligi natijasida yuzaga kelgan?
+ l
- r
- b
- y
426. O‘zbek tilida qo‘llanuvchi "yil" so‘zining qaysi turkiy tilda "chil" ko‘rinishi mavjud?
+ tuva
- oltoy
- turkman
- qozoq
427. O‘zbek tilidagi "eshit", "oltmish" so‘zlarining qaysi turkiy tilda "ilt", "utmal" kabi ko‘rinishlari mavjud?
+ chuvash
- qozoq
- qirg‘iz
- turkman
428. Singarmonizm hodisasini "assimilyatsiyaning ko‘rinishlaridan biridir" deya kim talqin qilgan?
+ N. K. Dmitriyev
- A. Shleyxer
- A. Nurmonov
- A. A. Reformatskiy
429. "Singarmonizm tovushlar moslashuvining alohida turidir. Tovushlarning bunday moslashuvi agglyutinatsiya bilan chambarchas bog‘liq". Ushbu fikr kimga tegishli?
+ A. Nurmonov
- A. A. Reformatskiy
- A. Shleyxer
- N.K. Dmitriyev
430. Singarmonizmning nechta asosiy ko‘rinishi farqlanadi?
+ 2 ta
- 3 ta
- 4 ta
- 5 ta
431. Hozirgi vaqtda turkiy xalqlar nechta avtonom respublikada istiqomat qilishadi?
+ 6 ta
- 5 ta
- 7 ta
- 8 ta
432. Hozirgi vaqtda oltoyshunos olimlarning hisob-kitoblari, tasniflariga qaraganda turkiy tillar guruhiga nechta til kiradi?
+ 31 ta
- 32 ta
- 33 ta
- 34 ta
433. Hozirgi vaqtda oltoyshunos olimlarning hisob-kitoblari, tasniflariga qaraganda mo‘g‘ul tillar guruhiga nechta til kiradi?
+ 17 ta
- 18 ta
- 30 ta
- 34 ta
434. Hozirgi vaqtda oltoyshunos olimlarning hisob-kitoblari, tasniflariga qaraganda tungus-manjur tillar guruhiga nechta til kiradi?
+ 14 ta
- 18 ta
- 15 ta
- 17 ta
435. Turkiy tillarni o‘rganishga doir fanda necha xil nazariya mavjud?
+ 2 xil
- 3 xil
- 4 xil
- 5 xil
436. Qadimdan bir o‘zak tildan kelib chiqqanligi tufayli yuzaga kelgan yaqinlik qanday nomlanandi?
+ genetik
- morfologik
- fonetik
- sintaktik
437. PIAK – postoyannaya internatsionalnaya altaisticheskaya komissiyaning 29-kengashi Toshkentda qachon bo‘lib o‘tgan?
+ 1986-yilda
- 1987-yilda
- 1988-yilda
- 1989-yilda
438. PIAK – postoyannaya internatsionalnaya altaisticheskaya komissiya qachon tashkil etilgan?
+ 1958-yilda
- 1960-yilda
- 1961-yilda
- 1962-yilda
439. Turkiy tillarning Xunn davri nechanchi asrlarni o‘z ichiga oladi?
+ eramizning V asrigacha
- V-X asrlar
- X-XV asrlar
- XIX-XX asrlar
440. Turkiy tillarning Qadimgi turk davri nechanchi asrlarni o‘z ichiga oladi?
+ V-X asrlar
- X-XV asrlar
- XIX-XX asrlar
- eramizning V asrigacha
441. Turkiy tillarning Yangi turk davri nechanchi asrlarni o‘z ichiga oladi?
+ XV-XIX asrlar
- X-XV asrlar
- XIX-XX asrlar
- V-X asrlar
442. Turkiy tillarning mustaqillik davri nechanchi asrlarni o‘z ichiga oladi?
+ XX-XXI asrlar
- X-XV asrlar
- XIX-XX asrlar
- V-X asrlar
443. Qaysi turkolog olim yapon va oltoy tillari, koreys va oltoy tillari munosabatlari bilan shug’ullangan?
+ D. E. Polivanov
- N. A. Baskakov
- A. N. Kononov
- I.Kunosh
444. N.A. Baskakov tasnifiga ko‘ra o‘g’uz tillar guruhiga qaysi tillar kiradi ?
+ Turkman, gagauz va turk
- Qozoq, turk, balqar
- Tuva, ozarbayjon, qirg’iz
- Qoraqalpoq, turkman, balqar
445. Turkiy tillar taraqqiyotining qadimgi turkiy davri necha bo‘limga ajraladi?
+ 3
- 2
- 5
-1
446. Qadimgi turkiy tilning tukyu davri nechanchi asrlarni o‘z ichiga oladi?
+ V-VIII
- VIII-X
- V-VI
- VIII-IX
447. Qadimgi turkiy tilning uyg‘ur davri nechanchi asrlarni o‘z ichiga oladi?
+ VIII-IX
- VIII-X
- V-VI
- V-IX
448. Qadimgi turkiy tilning qirg‘iz davri nechanchi asrlarni o‘z ichiga oladi?
+ IX-X
- VIII-X
- V-VI
- V-IX
449. Gagauz tilida unlilar soni nechta?
+ 18 ta
- 17 ta
- 20 ta
- 15 ta
450.Turkiy tillardagi unlilar cho‘ziqligi necha xil?
+ 2 xil
- 4 xil
- 3 xil
- 5 xil
451. Hozirgi turkiy tillarda qo‘llaniluvchi undoshlar soni rus tilidan kirib kelmagan undoshlardan tashqari nechta deb qaraladi?
+ 19-21
- 22-25
- 25-27
- 21-22
452. Tub turkiy lab undoshlari qaysi qatorda berilgan?
+ p, b, m
- k, g
- q, g‘
- l, m
453.Qaysi undoshlar hozirgi turkiy tillarda faqat leksik olinmalarda uchraydi?
+ v, f
- k, g
- l, m
- k, f
454. Qaysi undosh turkman, chuvash va qipchoq tillarini boshqa turkiy tillardan farqlab turadi?
+ J
- K
- L
- M
455. Qaysi undosh tovush qadimgi turkiy tillarda faqat proteza holatida uchraydi?
+ H
- K
- M
- Y
456. Tog‘a so‘zi qaysi turkiy tillarda taay shaklida qo‘llaniladi?
+ ozarbayjon va chuvash
- oltoy va o‘zbek
- qozoq va qirg‘iz
- boshqird va qozoq
457. Kelin so‘zi qaysi turkiy tilda kiyit shaklida qo‘llaniladi?
+ chuvash
- qozoq
- qirg‘iz
- ozarbayjon
458. Mo‘g‘ul tili elementlaridan -sar, -ser shakllari qaysi turkiy tilda saqlanib qolgan?
+ boshqird tilida
- ozarbayjon tilida
- qozoq tilida
- turkman tilida
459. Shamol so‘zi boshqird, qoraqalpoq, qumiq, no‘g‘ay tillarida qanday nomlanadi?
+ el, jel, yel
- chil, jil
- tial, jil
- jil, xat
460. Qaysi so‘zning asosi aslida taqlidiy so‘z?
+ yashin
- qor
- yomg‘ir
- shamol
461. Yashin so‘zining asosi aslida qanday so‘z hisoblanadi?
+ taqlidiy
- takroriy
- juft
- to‘ldiruvchi
462. Keltirilgan so‘zlardan qaysi biri turkiy tillarda deyarli bir xil qo‘llanadi?
+ qor
- yomg’ir
- shamol
- yashin
463. O‘zbek tilidagi oy so‘zi qaysi turkiy tilda iy shaklida qo‘llaniladi?
+ yoqut tilida
- qozoq tilida
- chuvash tilida
- no‘g‘ay tilida
464. Turk, uyg‘ur tillarida oy so‘zining arabcha qanday shakli mavjud?
+ qamar
- ay
- shams
- iy
465. Agglyutinatsiya so‘zining ma’nosi qaysi qatorda berilgan?
+ yopishtirmoq, tirkamoq
- ajratmoq
- qo‘shmoq
- ayirmoq
466. Turkiy tillarda so‘z negizlari affiks morfemalarning xarakteriga ko‘ra necha xil bo‘ladi?
+ 3 xil
- 2 xil
- 5 xil
- 1 xil
467. So‘z yasovchi qo‘shimchalarning qo‘shilishiga asos bo‘lgan negizlar qanday negizlar deb ataladi?
+ leksik negizlar
- morfologik negizlar
- sintaktik negizlar
- affiksoidlar
468. Shakl yasovchi qo‘shimchalarning qo‘shilishiga asos bo‘lgan negizlar qanday negizlar deb ataladi?
+ morfologik negizlar
- leksik negizlar
- sintaktik negizlar
- affiksoidlar
469. So‘z o‘zgartiruvchi qo‘shimchalarning qo‘shilishiga asos bo‘lgan negizlar qanday negizlar deb ataladi?
+ sintaktik negizlar
- leksik negizlar
- morfologik negizlar
- affiksoidlar
470. Turkiy tillardagi affikslar necha ma’noli hisoblanadi?
+ bir ma’noli
- ikki ma’noli
- ko‘p ma’noli
- affiksoidlar
471. Ko‘plikni ifodalovchi -lar qo‘shimchasi qaysi turkiy tilda uchramaydi?
+ chuvash tilida
- o‘zbek tilida
- qozoq tilida
- qirg‘iz tilida
472. Qaysi turkiy tilda ko‘plikni ifodalovchi -lar qo‘shimchasi o‘rnida –sem ishlatiladi?
+ chuvash tilida
- o‘zbek tilida
- qozoq tilida
- qirg‘iz tilida
473. Turkiy tillar nechta kelishik tizimiga ega?
+ 5-7
- 6-8
- 6-9
- 9-10
474. Qaysi turkiy tilda qaratqich kelishigi mavjud emas?
+ yoqut tilida
- qozoq tilida
- qirg’iz tilida
- chuvash tilida
475. Qaysi turkiy tilda 5 ta kelishik shakli mavjud?
+ yoqut tili
- chuvash tili
- qozoq tili
- qirg‘iz tili
476. Yoqut tilida nechta kelishik shakli mavjud?
+ 5 ta
- 6 ta
- 7 ta
- 8 ta
477. Gagauz va tuva tilida nechta kelishik shakli mavjud?
+ 7 ta
- 6 ta
- 9 ta
- 8 ta
478. Turkiy tillardan qaysi birida 7 ta kelishik shakli mavjud?
+ gagauz va tuva tilida
- qozoq va qirg‘iz tillarida
- ozarbayjon tilida
- no‘g‘ay tilida
479. Qaysi kelishik shakli qadimgi turkiy tilda ham hozirgi turkiy tillarda grammatik ko‘rsatkichga ega emas?
+ bosh kelishik
- tushum kelishigi
- jo‘nalish kelishigi
- qaratqich kelishigi
480. Qaysi kelishik shakli hozirgi turkiy tillarda harakatning yo‘nalish nuqtasini ifodalaydi?
+ jo‘nalish kelishigi
- tushum kelishigi
- chiqish kelishigi
- qaratqich kelishigi
481. Qaysi turkiy tilda jo‘nalish ma’nosini ifodalovchi kelib chiqishi noma’lum bo‘lgan –alla affiksi mavjud?
+ chuvash tilida
- qozoq va qirg‘iz tillarida
- ozarbayjon tilida
- no‘g‘ay tilida
482. O‘rin-payt kelishigining boshqird tilida qanday shakli qo‘llaniladi?
+ za, - la
- ra, -cha
- da, -ta
- tan, -dan
483. O‘rin-payt kelishigining chuvash tilida qanday shakli qo‘llaniladi?
+ ra, - cha
- za, -la
- da, -ta
- tan, -dan
484. O‘rin-payt kelishigining turkman tilida qanday shakli qo‘llaniladi?
+ za, - na
- za, -la
- da, -ta
- tan, -dan
485. Qurol kelishigining -la, lo, lan, nan, man shakllari qaysi ko‘makchidan kelib chiqqan?
+ bilan,
- uchun
- kabi
- singari
486. Qaysi affiks turkiy tillarda kamunum affiks hisoblanadi?
+ dosh, dash
- k, g
- duq, luq
- lag, laq
487. Turkiy tillarda sifatning necha xil daraja shakli mavjud?
+ 3 xil
- 2 xil
- 5 xil
- 4 xil
488. –roq affiksi qaysi turkiy tilda qo‘llanmaydi?
+ yoqut tilida
- chuvash tilida
- turkman tilida
- qozoq tilida
489. Yoqut tilida qiyosiy daraja hosil qiluvchi qaysi affiks qo‘llanilmaydi?
+ roq,
- arax
- qay
- kay
490. Kavkaz, O‘rta Osiyo turkiy tillarida gumon ma’nosini qaysi so‘z ifodalaydi?
+ falon
- alla
- birov
- birar
491. Turkiy tillarda fe’lning necha xil nisbat shakli mavjud?
+ 5 xil
- 6 xil
- 4 xil
- 7 xil
492. Turkiy tillarda fe’lning necha xil mayl shakli mavjud?
+ 4 xil
- 6 xil
- 5 xil
- 7 xil
493. Turkiy tillarda fe’lning necha xil zamon shakli mavjud?
+ 3 xil
- 6 xil
- 5 xil
- 7 xil
494. Turkiy tillarda hozirgi zamon fe’llari necha xil?
+ 2 xil
- 3 xil
- 4 xil
- 5 xil
495. Turkiy tillarda kelasi zamon fe’llari necha xil?
+ 2 xil
- 3 xil
- 4 xil
- 5 xil
496. Infinitiv shakl bu –
+ harakat nomi
- sifat- ravishdosh
- zamon shakli
497. N.A. Baskakov tasnifiga ko‘ra o‘g’uz tillar guruhiga qaysi tillar kiradi ?
+ Turkman, gagauz va turk
- Qozoq, turk, balqar
- Tuva, ozarbayjon, qirg’iz
- Qoraqalpoq, turkman, balqar
498. M. Vahobovning fikricha o‘zbek so‘zining lug’aviy ma’nosi … dir.
+ “O‘zi bek”
- “Otli qo‘shin”
- “Urug’ nomi”
- “Qabilalar birlashmasi”
499.“Abdullanoma” asrida o‘zbek etnonimi qanday ma’noni anglatadi!
+ “Otli qo‘shin”
- “O‘zi bek”
- “Urug’ nomi”
- “Qabilalar birlashmasi”
500. Mahmud Koshg‘ariyning “Devonu lug‘atit turk” asari qayerdan topilgan?
+ Turkiyadan
- O‘zbekistondan
- Qozog‘istondan
- Ozarbayjondan