" s h a r q " n a sh r iy o t -m a t b a a a k s iy a d o r L ik k o m pa n iy a si bosh t a h r ir iy a t I

a) 

huquqqa  zid  qilmish  (harakat  yoki  harakatsizlik);

b ) 

harakat  yoki  harakatsizlik  natijasida  ijtimoiy  munosabatlarga  yetkazil- 

gan  zarar  (oqibat); 

v) 

huquqqa  zid  qilmish  bilan  zararli  oqibat  o ‘rtasida- 

gi  sababiy b o g la n ish ; 

g) 

huquqqa  zid  qilmishning  sodir  etilgan joyi,  vaqti 

va  muhiti; 

d ) 

huquqbuzarlikni  amalga  oshirish  usuli  va  vositalari.

Ijtimoiy  xavfli  qilmish  harakat  yoki  harakatsizlikda  ifodalanadi.

H arakat

  shaxsning  qonun  bilan  qo‘riqlanadigan  ijtimoiy  munosabat­

larga  zarar  yetkazishga  qaratilgan  ijtimoiy  xavfli,  irodaviy  va  faol  xulq- 

atvoridir.  Masalan,  odam   o ld irish ,  o ‘g‘rilik,  pora  olish,  pora  berish,  pora 

olish  berishda  vositachilik  qilish,  transport  vositasini  olib  qochish  kabi 

jinoyatlar  harakat  orqali  sodir  etiladi.

H arakatsizlik

  deganda,  shaxsning  normativ-huquqiy  hujjatlarda  baja- 

rishi  shart  qilib  belgilangan  muayyan  harakatlami  bajarmasligida  ifo-

511

---

DAVLAT  VA  H U Q U Q   NAZARIYASI

dalangan 

ijtimoiy  xavfli,  ongli  va  sust  xulq-atvorini  tushunish  lozim. 

Masalan,  xavf  ostida  qoldirish,  voyaga  yetmagan  farzandni  moddiy 

t a ’minlashdan  bo ‘yin  tovlash,  hokimiyat  vakilining  harakatsizligi,  sud 

qarorini  bajarmaslik  kabi  jinoyatlar  harakatsizlik  oqibatida  sodir  etiladi.