|
Ijtimoiy hayotning hamma sohalarida qonunning ustuvorligini t a ym in-
lash.
Q o n u n n in g m a z m u n i xalqchil, insonparvar, d e m o k ra tik va adolatli
b o ii s h i g a erishish, uning sifatini m uttasil yaxshilab borish h a m is h a o ‘z
dolzarbligini saqlab qolayotgan mavzudir. M azk u r y o ‘nalishda, avvalo:
— am aldagi q o n u n la rn i inson huquqlariga oid xalqaro hujjatlarga
moslashtirish b o ‘yicha m u n ta z a m ishni y o ‘lga q o ‘yish va shu m a q sad d a
0 ‘zbekiston Respublikasi Rrezidenti huzuridagi am aldagi q o n u n huijatlari
m o nitoringi instituti faoliyatini y a n ad a faollashtirish lozim;
— qabul qilingan va endi yaratiladigan q o n u n la r m a z m u n in i
“Qonun
bilan taqiqlanmagan hamma narsaga ruxsat eti/a d i”
(fu q arolar u c h u n ) va
“Qonunda belgilangan narsalargagina ruxsat eti/adi
” (davlat organlari va
m a n sa b d o r shaxslar u c h u n ) prinsiplari asosida qayta k o ‘rib chiqish kerak;
— inson huquqlari va erkinliklari u stuvor t a ’m inlanishi prinsipidan
380
XVI B O B . H U Q U Q IY T IZ IM VA H U Q U Q IY ISLO HO T
kelib chiqib, q o n u n c h ilik m a zm u n id a g i e ta tiz m d a n voz kechish va inson
m anfa atlarin i yoqlovchi h u quqiy tartibga solish m e x anizm ini joriy etishga
b o sq ic h m a -b o sq ic h o ‘tish;
— K onstitutsiya va q o n u n la rn in g ustuvorligini t a ’m in lash n in g yuridik,
tashkiliy, m a ’naviy-axloqiy m e xanizm larini vujudga keltirish. “ Q o n u n
ning ustuvorligi bizning islohotlar m odelim izdagi yetakchi tam oyildir, —
deydi P rezid e n t I.K arim ov. —U h u q u q iy davlatning asosiy m e z o n larid an
biri b o ‘lib xizm at qilad i” 1;
— K onstitutsiya va q o n u n la rn in g am al qilish m e x an izm in i va ularni
an iq h a m d a o g i s h m a y q o l l a s h am aliyotini joriy etish lozim.
K o n stitu tsiy a v iy is lo h o tla r — h u q u q iy is lo h o tla rn in g m arkaziy
b o ‘g ‘ini. Jam iy at ehtiyojlari va taraqqiyot m anfaatlariga m os tarzda
K onstitutsiyaning takom illashtirilishi m a m la k a t konstitutsiyaviy tuz u m in i,
siyosiy tizim ni barqarorlashtirish garovi hisoblanadi. O bzbekistonda a m a l
ga oshayotgan konstitutsiyaviy m a z m u n d a g i m u h im o ‘zgarishlar pirovar-
d id a K onstitutsiyaning o ‘zini h a m takom illashtirishga sabab b o ‘lm oqda.
M asalan, 2002-yil 2 7 -y anvarda b o ‘lib o ‘tgan u m u m x alq referen d u m id a
m a m la k a td a ikki palatali p a rla m e n t tuzish g ‘oyasi yoqlab ovoz berildi.
S h u asosda 2002-yil 4 -a p re ld a “ R eferendum yakunlari va davlat h okim i-
yatini tashkil qilishning asosiy prinsiplari t o ‘g ‘risida”gi konstitutsiyaviy
q o n u n qabul qilindi. U sh b u konstitutsiyaviy q o n u n n in g aham iyatini
izohlab, P rezident I.A .Karimov:
u re fe re n d u m natijalarini q o n u n c h i
lik tilida ifodalab — m u h rla b beradi va K onstitutsiyam izga tegishli o ‘zgar-
tirishlar kiritishga asos b o ‘ladi” 2, — dedi. U sh b u bash o rat tez o rad a q o n u n
ijodkorligi a m a liy o tid a o ‘z t a s d i g i n i to p d i. 2002-yil 1 2 -d ek ab rd a
“ 0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy M ajlisining Q o n u n c h ilik palatasi t o ‘g ‘risi-
d a ”gi va “ 0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy M ajlisining S enati t o ‘g ‘risida”gi
konstitutsiyaviy q o n u n la r, 2003-yil 24-aprelda K onstitutsiyaning davlat
hokim iyati organlari tashkil etilishiga oid boblariga ikki palatali p a rla m e n t
joriy etilishi bilan b o g i i q o ‘zgartish va q o ‘s h im c h a la r kiritish t o ‘g‘risidagi
1 Islom K arim ov K onstitutsiya to ‘g ‘risida. 417-b.
2
Karimov I.A.
Xavfsizlik va tin ch lik u c h u n kurashm oq kerak. T.10. — Т ., 2002. 319-b.
381
DAVLAT VA HU Q U Q NAZARIYASI
konstitutsiyaviy q o n u n qabul q ilin d i1. B un d a p a rla m e n t palatalarining
vakolatlari m u s ta h k am lan d i, P rezident va H u k u m a tn in g vakolatlari qayta
shakllantirildi, saylov q o n u n c h ilig ig a oid konstitutsiyaviy n o rm a la r
takomillashtirildi.
2007-yil
11-aprelda “ D avlat boshqaruvini yangilash va y a n ad a
dem okratlashtirish h a m d a m a m lak a tn i m odernizatsiya qilishda siyosiy
partiy ala m in g rolini kuchaytirish t o fcg brisida”gi konstitutsiyaviy q o n u n
qabul qilindi.
Q o n u n aholining ijtimoiy, siyosiy faolligini kuchaytirishda, c h in a k a m
k o ‘ppartiyaviylikni rivojlantirishda, d e m o k ra tik islohotlarni c h u q u r -
lashtirishda g ‘oyat m u h im rol o ‘ynadi. U sh b u Q o n u n p arla m en td ag i turli
siyosiy y o ‘nalishlarga am al qiluvchi partiyalar fraksiyalarining huquqiy
m a q o m in i aniq belgilab berdi, u larning q o n u n ijodkorligi ishi s a m a -
radorligini oshirishda tutg an o ‘rni, fraksiyalararo sog‘lom tortishuvni sezi-
larli darajada oshirdi. P arlam entdagi k o ‘pchilikning va p arla m entdagi
m uxolifotning huquqlari q o n u n c h ilik y o ‘li bilan m u s ta h k a m la b q o ‘yildi.
Bugungi k u n d a 0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy M ajlisining Q o n u n c h ilik
palatasida u c h ta partiya — 0 ‘z L iD e P , “ Milliy tik lan ish ” d e m o k ra tik par-
tiyasi, “ A d o la t” sotsial d e m o k ra tik partiyasi fraksiyalarining D em o k ra tik
bloki tuzilgan va sam arali ishlab turibdi. 0 ‘zbekiston X alq d e m o k ra tik
partiyasi tim solida p a rla m e n t muxolifoti faoliyat k o ‘rsatm oqda. Q o n u n
siyosiy partiy ala m in g m ark a zd a va joylarda ijro etuvchi hokim iyat organ-
larining shakllantirilishiga, ularning faoliyati ustidan sam arali ja m o a tc h i-
lik nazorati y o ‘lga q o ‘yilishiga faol t a ’sir k o ‘rsatishi u c h u n tashkiliy-
huqu q iy sharoitlar yaratdi. Bularning barchasi d e m o k ra tik islohotlarning
b u tu n jarayoniga, k o ‘ppartiyaviylik tizim ining tadrijiy rivojlanishiga,
m a m lak a tim izd a fuqarolik jam iyati institutlari m u sta h k am lan ish ig a ulkan
t a ’sir k o ‘rsatdi2.
2008-yil 4 -d ek ab rd a 0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Senati
to m o n id a n “ Saylov t o ‘g ‘risidagi q o n u n hujjatlari takomillashtirilishi
1 X alq so ‘zi, 2003. 25-apr.
2
Ismoilov N .M .
Saylov tizim ini yanada erkinlashtirish va d em okratlashtirish y o ‘lida. — X alq so ‘zi.
2008. 6-dek.
382
XVI B O B . H U Q U Q IY T IZ IM VA H U Q U Q IY ISLO HO T
m un o sab ati bilan O bzbekiston Respublikasi ayrim qo n u n la rig a o ‘zgartish
va q o ‘s h im c h a la r kiritish haqida"gi q o n u n m a ’qullandi. M a z k u r q o n u n
m a m lk a tim iz n in g saylov q onunchiligini izchil dem okratlashtirish y o i i d a
m u h im q a d a m b o ‘ldi. Q o n u n n in g yangi qoidalari quyidagilardan iborat:
Do'stlaringiz bilan baham: | 
