bo sh q arish s a n ’a ti” , “ davlat ish lari” deg an m a ’n o n i bildiradi.
Q adim y u n o n faylasufi D e m o k ritn in g fikricha, “ siyosat — bu davlatni
Biz kelajagim izni o ‘z q o 'lim iz bilan quram iz. — T. 7. — Т ., 1999.
VII B O B . DAVLAT VA JA M IY A T N IN G SIYO SIY TIZIM I
id o ra etish , b o sh q arish m a h o ra tid ir” . Bu fik m i d avo m ettirib P lato n
(A flo tu n ) siy o sa tn i h u k m d o rn in g s a n ’ati sifa tid a , y a ’ni sh o x n in g
o d a m la rn i (jam iy atn i) b o sh q arish sohasidagi bilim i va qobiliyati sifatida
t a ’riflaydi. Siyosiy s a n ’atn in g m o h iy ati dav latn in g u m u m iy hayotini
o q ilo n a tash kil etish va olib b o rish , siyosiy “ m a to n i” to ‘qish m a h o ra tid a
n am o y o n b o ‘ladi.
Bugungi k u n d a siyosat — davlat ishlarida ishtiro k etish, davlatni
y o bn altirib tu rish , u n in g shakli, vazifalari, faoliyati va m a zm u n in in g bel-
gilanishi (ifo d alan ish i) deb ta lq in qilin adi. Siyosat — turli ijtim oiy g u ru h -
larn in g davlat ho kim iy atig a n isb atan b o ‘ladigan m u n o sab atin in g ifo da-
sidir. Ingliz siyo satshu no s o lim lari G .P o n to n va P .D jil siyosatni u ch jih a t-
n in g m u sh ta rak birligi:
1) k ish ilarning ijtim oiy m asalalarn i tu sh u n ish va hal etish usullari;
2) b u faoliyat asosida yo tuvchi p rinsiplar;
3 ) ayrim shaxs yoki g u ru h n in g vaziyat u stid a n n azo ra tn i q o ‘lga kiri-
tish va un i saqlab qolish vositasi ta rz id a izohlaydilar.
G ‘arb siyosatsh uno slig ida keng tarq a lg an n u q tay i nazarga k o ‘ra,
siyosat — ja m iy atd ag i tu rli ijtim oiy q atla m la m in g m a n fa atlarin i m urosaga
keltirish, uyg‘u n la sh tirish asosida o q ilo n a q a ro r q abul qila olish qobiliya-
tidir.
S istem an in g m u h im jih a ti — struk turav iy xususiyatning borligi, y a ’ni
v o q elikn in g ichki tarkibiy qism larga egaligi, bu q ism lar o rasid a po g ‘on ali
b o ‘ysun ish m avjudligi h a m d a bu q ism larn in g nisbiy m u staq illig i1.
S istem an in g m a zk u r sifatlariga e ’tib o r q aratish im izn in g boisi siyosiy
tizim tark ib iga k iru vch i q ism lar o ‘rtasida o ‘zaro alo q ad o rlik m avjud ek an -
ligini c h u q u r tu sh u n ish va u la r o ‘rtasidagi m u n o sab atlarn in g ch am b arch as
bo g ‘liqligi va dialektikasiga e ’tib o rn i ja lb etishdir.
“ Siyosiy tiz im ” ijtim oiy tizim n in g b o sh q a tu rla rid a n farqli o ia r o q ,
ja m iy a td a h o k im iy at va b o sh q aru v n i shak llan tirish h am d a ro ‘yobga
ch iq arish b ilan b o g ‘liq m u n o sa b a tla r, h a ra k a tla r yig‘indisidir.
Siyosiy tizim n in g asosiy tark ib iy b o ‘g ‘in in i, o ‘zagini
davlat
tashkil
1 Q
a
r
a
n g:
Блауберг И. В., Ю дин Б .Г
П о н я ти е ц елостн ости и его р о л ь в научн ом п о з н а н и и .-
М ., 1972. С .16;
Афанасьев В.Г.
С и стем н о сть и общ ество. — М ., 1980. С . 2 1 - 3 1 - 6 .
157
DAVLAT VA H U Q U Q NAZARIYASI
etadi. D avlat siyosatni sh ak llan tiru v c h i, am alga o sh iru v ch i va ja m iy a tn i
b o sh qaru vchi m u h im z a ru r tashkiliy tu zilm ad ir. D avlat siyosiy tizim ga
kiruvchi b a rc h a e lem en tlarn i b ah am jih a t etu v ch i, u larn in g h arakatiga
(fao liy atig a) siyosiy m a z m u n b a g ‘ish lo v c h i, sistem a hosil q iluv ch i
b o ‘g‘indir. Siyosiy tizim n in g vazifa va funksiyalarini a d o etish d a davlat
n ih o y a td a m u h im o ‘rin tu tad i.
S iyosiy tiz im
b a rq a ro rlig in i
t a ’m in la sh
u c h u n siy o siy h a y o t
ish tirokchilari m a n fa atlarin i, u la r o ‘rtasida vujudga k eladigan zid d iy atlarn i
hisobga olish zarur. B uning u c h u n esa ja m iy atd ag i m avjud ijtim oiy q a t-
lam lar, g u ru h lar, k u ch lar, sh u n in g d ek ta sh k ilo tla r va h arak a tlarn in g m a n
faatlarin i m uvofiqlashtirish lozim . Bu vazifani O bzb ekisto nd agi islo h o tlar
sh aro itid a siyosiy tizim n in g asosiy e lem en ti h a m d a bo sh islo h o tch i
b o ‘lgan — davlat bajarm o q d a.
Siyosiy tizim n i ja m iy a tn in g b o sh qa tizim larid a n farqi quy idagilarda
ifodalanadi:
—
Do'stlaringiz bilan baham: 
