" s h a r q " n a sh r iy o t -m a t b a a a k s iy a d o r L ik k o m pa n iy a si bosh t a h r ir iy a t I

Elitar  nazariya.

  Bu  nazariya  XX  asrda  keng  tarqaldi.  U ning  taraf­

dorlari  fikricha,  keng  xalq  om m asi  davlat  hokim iyatini  amalga  oshirish  va 

jam iyatni  boshqarishga  qodir  em as,  shu  bois  davlat  hokim iyati  jam iy at­

ning  yuqori  qismiga  —  elitaga  tegishli  b o ‘lishi  lozim.  Va  h ar  safar 

hokim iyat  tepasida  bir  elita  ikkinchi  elitani  alm ashtirib  turadi.

Elitalar  turli  belgilar  (kelib  chiqishi,  m a ’lum oti,  tajribasi,  qobiliyati 

kabilar)ga  qarab  aniqlanadi.  Bunda  elita  saflari  xalq  om m asi  hisobiga, 

ularning  eng  qobiliyatli  vakillari  bilan  to ‘ldirib  borilishi  m um kinligi  ham  

nazarda  tutiladi.  Buning  ustiga  m azkur  nazariyaning  hozirgi  tarafdorlari 

bir  qancha  elitalar  mavjud  b o ‘lib,  ular  hokim iyat  uchun  kurash  olib  bo ­

rishi,  biroq,  xalq  o ‘z  saylov  huquqidan  foydalanib,  ular  faoliyatini  nazo- 

rat  qilishi  m um kin,  deb  ta ’kidlaydilar.

Shubhasiz,  ushbu  nazariyaning  nuqsonlari  ham   mavjud.  C h u n o n ch i, 

aholini  hokim iyat  ishlaridan  chetlashtirishni  targ‘ib  qiladi,  hokim iyatning 

sinfiy  tabiati  butunlay  inkor  etiladi.  Lekin  ushbu  nazariyaning  ijobiy 

tom onlari  ham   yo ‘q  emas.  H aqiqatan  ham ,  hokim iyat  ishlarini  olib  bo- 

rish  am alda  kishilarning  g‘oyat  cheklangan  doirasi  —  deputatlar,  davlat 

m ahkam asi  xodim lari  tom onidan  bajariladi.  M uhim i,  m azkur  kishilar 

chindan  ham   xalq,  turli  ijtim oiy guruhlar va  qatlam lar  m anfaatlarini  ifoda 

etishlari  kerak.  Shu  jih atd an   xalq  saylagan  va  o ‘z  nom idan  vakil  qilgan 

kishilarning  elita  xarakterini,  ular  faoliyati  ustidan  ta ’sirchan  nazoratni 

ta ’minlash  zaruratini  tushunish  mum kin.