yuridik fan asosan q o n u n g a xilof xatti-h ara k at, uning sabablari va shart-
sharoitlarini o ‘rganish m u a m m o la ri bilan s h u g ‘ullanib, huquqiy xatti-
harak a tn in g q o n u n g a muvofiq shakli k am tadqiq etilgan. Ayni paytda
huqu q iy x a tti-h a ra k a tn in g ijtimoiy foydali turlarini aniqlash, t a ’m inlash
va rivojlantirish ja m iy a t h u q u q iy m adaniyatini k o ‘tarishning qudratli vosi-
tasidir. Q o n u n g a m os x a tti-h a ra k a t huqu q iy norm alardagi mavjud ideal
DAVLAT VA H U Q U Q NAZARIYASI
axloq bilan m os keluvchi yuridik aham iyatga ega h arakatlarni am alga
oshirishni ta q o zo etadi.
H u q u q iy m a d an iy atn in g taraqqiyoti shaxs h u quqlari va erkinliklari
h ajm ining kengayishi, ularning h im oyalanganlik darajasining k o ‘tari-
lishidir. H u quqiy taraqqiyot m ark a zid a shaxs, uning huquqlari, erkinlik
lari va q o n u n iy m anfaatlari h a m d a m a d an iy atid a uning oliy qadriyatining,
y a'n i “b a rc h a narsalarning m e zoni b o ‘lgan in s o n ” ning m a q o m in i m u s
ta hkam lashga qaratilgan b a rc h a h u quqiy vositalar, m e x a n iz m la r va insti-
tu tla r turadi.
Vazifalar va m aqsadlarni belgilab o lm ay turib ja m iy a tn in g h u quqiy
rivojlanishini tasavvur etib b o ‘lm aydi. H u q u q iy davlatni shakllantirish
vazifasini yuksak h u quqiy m adaniyatsiz am alga oshirib b o ‘lm aydi. Xuddi
shuningdek, h u q u q o ‘ziga m u n o sib oliy qadriyat o ‘rnini olm as ekan,
d e m o k ra tik fuqarolik ja m iyatini yaratib b o l m a y d i . Hozirgi v aqtda xalqaro
h u q u q n in g ja h o n d a ta n olingan prinsiplari va n o rm alarin in g milliy h u q u q -
d an ustunligi e ’tir o f etilm o q d a, bu huqu q iy m adaniyatim izga b a rc h a ilg‘o r
taraqqiyot o ‘zgarishlari u c h u n y o ‘l o c h m o q d a , xalqaro h u q u q d a o ‘z ifo
dasini topgan u m u m in s o n iy qadriyatlar va ideallarni h u q u q iy m a d a n iy a -
tim iz rivojlanishi u c h u n m e z o n va y o ‘nalish sifatida belgilam oqda.
0 ‘zbekistonda d e m o k ra tik huqu q iy davlatni shakllantirish ja m iy at,
m a n sa b d o r shaxslar va fuqarolarning huqu q iy m adan iy atin i oshirishni
talab qiladi. S h u n in g u c h u n huqu q iy davlatning m u h im belgisi — huqu q iy
m a d an iy atd ir. 0 ‘zbekiston b o z o r iqtisodiyotiga o ‘tish u c h u n keng
koMamli d e m o k ra tik islohatlarni am alga oshirm o q d a . Bu esa fu q aro la r
ning h u quqiy ongi va huqu q iy m adaniyatini rivojlantirishni n a z a rd a t u t a
di. Ja m iy a td a kishilar q a n ch a lik yuqori m adaniyatli b o ‘lsa, h u q u q
norm alarini bilsa, q o n u n la rn i yuridik adabiyotlarni o ‘qib, ularga amal
qilsa, h u q u q buzilishi h a m s h u n ch alik kam b o ‘ladi. S hu n in g u c h u n
0 ‘zbekiston Respublikasida aholining huqu q iy m adan iy atin i oshirishga
katta etibor berilm oqda. J u m la d a n , 1997-yil 29-avgustda 0 ‘zbekiston
R espublikasi Oliy M ajlisining IX sessiyasida “ J a m i y a td a h u q u q iy
m adaniyatni yuksaltirish milliy d a s tu ri” qabul qilindi. U n d a m a m la k a t
m iqyosida aho lin in g huqu q iy m adaniyatini rivojlantirish va huqu q iy
300
XIII B O B . H U Q U Q IY O N G VA H U Q U Q IY M ADAN IYAT
savodxonligini oshirish, huqu q iy tarbiyani yaxshilash, o m m a b o p yuridik
adabiyotlarni k o ‘paytirish, xalqning yuridik sohadagi bilim larini oshirish-
ga katta e ’tib o r qaratilib, ja m iy a t huqu q iy ongi va m adan iy atin i rivojlan-
tirish masalasi kun tartibiga q o ‘yildi.
Ja m iy a td a aho lin in g h u q u q iy ongi va huqu q iy m ad an iy atn i yuk-
saltirishda m uayyan m a qsadlar k o ‘zda tutiladi. U sh b u h o la td a n kelib
c h iq q a n holda huqu q iy m a d an iy at bir q a n c h a funksiyalarni bajaradi.
H u quqiy m a d an iy atn in g regulyativ (tartibga soluvchi), norm ativ, sotsio-
logik (ijtimoiy) huquqiy, k o m m u n ik ativ (aloqalar o ‘rnatish), prognostik
(bashoratlash) funksiyalari sh u la r ju m lasidandir.
Do'stlaringiz bilan baham: 
