faoliyati uning ko ‘p qirrali faoliyatida m uhim va m ustaqil funksiya sifati
ning m ustaqil funksiyasi sifatida qayd etish im konini beradi. Buning oqi-
batida, birinchidan, h ar bir fuqaroning ta ’lim olishga oid konstitutsiyaviy
huquqini ta ’m inlashning nazariy asoslari va shart-sharoitlari yaratilm oq-
da; ikkinchidan, ta ’lim muassasalari faoliyatini huquqiy tartibga solish,
dan, ta ’lim va kadrlar tayyorlashning uzluksiz tizim ini rivojlantirish
sohasidagi muvaffaqiyatli faoliyati m am lakatni sam arali ijtim oiy-iqtisodiy
rivojlanish va m odernizatsiyalash shartlaridan biri hisoblanadi.
lakatni ijtim oiy-iqtisodiy rivojlantirishning ustuvor sohasi deb e ’lon qilin-
V В О В. D AVLATNING FUNKSIYALARI
di. M am lakatim iz Prezidenti I.A .K arim ov tashabbusi bilan ushbu sohada
gi davlat faoliyatining strategiyasi ishlab chiqildi. 0 ‘tm ishdan m eros b o ‘lib
qolgan m afkuraviylashtirilgan ulkan ta ’lim muassasalari tizimi tubdan
isloh qilishni talab qilardi. “ Ijtim oiy voqeiylikning real holati ta ’limni
boshqarish, o ‘quv-tarbiyaviy jarayonlarni tashkil etishning usul va vosita-
larini qayta ishlash va joriy qilish m uam m olarini hal qilishni mustaqil
yo ‘nalish sifatida belgilash zaruriyatni vujudga keltirdi” 1. M illatning
yuqori darajadagi m a’rifiyligi, savodxonligi iqtisodiy va ijtimoiy islohot-
larning sam arali va hayotiy b o iish i yuksak m adaniyatni shakllantirish
im konini beradi ham da jam iyatda shaxsning ijtim oiy faolligi m uttasil
o ‘sishiga sharoit yaratadi. Yangi ijtim oiy-iqtisodiy sharoitda ta ’lim yuqori
nufuzga ega b o ‘lib, u davlatning jadal rivojlanishiga ko ‘m aklashadi.
Y uqori darajada ta ’lim olgan yoshlar — 0 ‘zbekistonda am alga oshirila-
yotgan ijtim oiy-iqtisodiy islohotlarning bosh strategik salohiyati b o ‘lib,
busiz kelajagi buyuk davlatni barpo etish m um kin emas.
Rivojlangan dem oktarik davlatchilikka intilayotgan 0 ‘zbekiston ko ‘p
pog‘onali uzluksiz ta ’lim tizim ini qaror toptirishga, jam iyatning intellek-
tu al salo h iy atin i yuksaltirishga h arak at qilm o q d a. Y U N E S K O n in g
bashoratiga ko ‘ra, ja h o n standartlariga javob beradigan milliy farovonlik
darajasiga m ehnatga layoqatli aholisining 40—60 foizi oliy m a ’lum otli
b o lish ig a erishgan davlatlargina yetishi m um kin2. T a ’lim — insoniy
salohiyat hosil q ilin ish in in g tarkibiy q ism idir. B utun ja h o n banki
ekspertlari (192 m am lakat milliy boyligini tahlil qilish asosida) o ‘tgan
ming yillikning oxirida milliy boyliklarning 16 foizi ishlab chiqarish
fondlari hisobiga; 20 foizi tabiiy resurslarga; 64 foizi esa “ inson salohi
yati” hissasiga to ‘g‘ri kelganligi haqida xulosaga kelishgan3. Shunday
ekan, davlatning milliy ta ’lim tizim ini rivojlantirishga qaratilgan zam o
naviy siyosati va strategiyasi ushbu tizim ning ijtimoiy yo‘naltirilgan iqti-
1 Q a r a n g: O 'zb ek isto n R espublikasida uzuluksiz ta ’lim tizim ini isloh qilishga yordam ko'rsatish
/ prof. K.AHayevning tahriri ostida. — Т ., 2000. 17-b.
2 Q а г a n g:
Ш укш унов B .E., Взятиш ев В.Ф ., Романова Л .И .
И н н о в ац и о н н о е образование:
и д еи , п р и н ц и п ы , м одели. - М ., 1996. С.48.
3 Q а г a n g:
Ч аянова М. В.
К о н ц еп туальн ы е о с н о в ан и я разви ти я эксп ер и м ен тал ьн о й
деятел ьн о сти в сф ер е об р азо вател ьн ы х услуг: А втореф. д и сс... д о к т. эк о н . н аук — С П б ; 2008. С . 15.
119
DAVLAT VA H U Q U Q NAZARIYASI
sodiyot talablariga m oslashtirishga, ja h o n ham jam iyatiga birlashishga
yo ‘naltirilgan b o ‘lishi lozim.
D avlatning ta ’lim sohasidagi funksiyasi tizim li faoliyat sifatida
quyidagilarda nam oyon b o ‘ladi:
— ta ’lim tizim ida faoliyat yurituvchi davlat organlari ta rm o g in i
tashkil qilish va uni boshqarish, shuningdek tegishli vazifalarni bajarishda
ishtirok etayotgan nodavlat tashkilotlarni q o ‘llab-quw atlash;
— ta ’lim muassasalari tizim ini m oliyalashtirish, ularga nisbatan im ti-
yozli soliq siyosatini yuritish;
— ta ’lim tizim ini rivojlantirish uchun sharoit yaratish, uni davlat
miqyosida takom illashtirish choralarini ko ‘rish;
— ta ’lim sohasiga investitsiyalarni jalb qilish, ilg‘o r texnologiyalarni
joriy etish;
— ta ’lim tizim ida o ‘zini o ‘zi boshqarish va o ‘zini o ‘zi rivojlantirish
u chun keng im koniyatlarini yaratish;
— fuqarolarning bilim olish huquqini am alga oshirish, ularni u m u m
ta ’lim va kasbiy tayyorgarligini takom illashtirish uch u n barcha shart-
sharoitlarni yaratish.
Hozirgi sharoitda 0 ‘zbekistonda yuqori sifatli ta ’lim ning izchil tizi
m ini shakllantirish va dunyoning ta ’lim ham jam iyatiga kirish uchun
kam ida ikki strategik vazifani hal qilish zarur:
Do'stlaringiz bilan baham: