Ҳ. Р. Очилов, Э. О. Тургунбоев жиноят ҳУҚУҚИ (умумий қисм)

Жиноий жавобгарлик асоси деганда – 
шахсни жиноят содир 
этишда айбдор деб топиш учун исботланиши лозим бўлган 
ҳолатлар мажмуи тушунилади. 
Жиноий жавобгарлик асосини - 
содир қилинган қилмишда 
ЖКда назарда тутилган жиноят таркибининг барча аломатлари 
мавжудлиги жиноий жавобгарлик асосини ташкил қилади. 
 
4 – Мавзу: ЖИНОЯТ ТАРКИБИ 
4.1. Жиноят таркиби тушунчаси ва унинг ўзига хос 
хусусиятлари. 
Жиноят таркиби деб -
жиноят ҳуқуқида содир этилган аниқ 
бир ижтимоий хавфли қилмишни жиноят деб баҳолаш учун зарур 
бўлган объектив ва субъектив белгиларнинг минимал йиғиндисига 
айтилади. 
Бу белгилар жиноят қонуни Махсус қисм нормаларида 
мустаҳкамланганлиги 
боис, 
у 
ёки 
бу 
ижтимоий 
хавфли 
қилмишнинг жиноят деб баҳоланмоғи учун зарурий белги бўлиб 
ҳисобланади. 
Жиноят таркибининг "таркиб" деб номланишининг асосий 
сабаби шундаки, унда жиноятнинг объекти, объектив томони, 

---

-23-
субъекти ва субъектив томони деган тушунчалар (элементлар) бир 
бутун ҳолда мужассамлашганлигини англатади.
Жиноят таркибининг жиноий-ҳуқуқий аҳамияти бир 
қатор омилларда ифодаланади: 
-
жиноят таркиби - содир қилинган қилмишни баҳолаш, 
аниқроғи жиноятни квалификация қилишнинг қонуний асоси 
бўлиши;
-
содир бўлган ҳодиса (ҳолат) белгиларини ЖК Махсус қисми 
тегишли моддаларида белгиланган жиноят таркиби билан 
солиштирган ҳолда квалификация қилиши; 
-
жиноят таркибининг тўғри аниқланиши жиноятни тўғри 
квалификация қилиш учун асос бўлиши ва бу эса ўз навбатида одил 
судловни амалга ошириш ва қонунчиликни мустаҳкамлаш ҳамда 
пировард натижада айбланувчининг тақдирини тўғри ҳал этишда 
аҳамиятга эга бўлиши; 
-
бир томондан муайян жиноят таркиби белгиларини, иккинчи 
томондан содир бўлган жиноят таркиби белгиларининг бир - 
бирига мослигини қайд этиш жиноят содир қилган шахс ҳуқуқлари 
кафолатларидан биридир, яъни унинг ўзи содир қилган қилмишини 
қонунга мувофиқ квалификация қилишни талаб қилиш ҳуқуқини 
ифодалаб бериши; 
-
жиноят таркиби ва унинг белгиларининг аниқланиши суд-
тергов амалиётида жиноий - ҳуқуқий нормани қўллашда 
қонунийлик 
принципининг 
муҳим 
кафолати 
бўлишлигида 
ифодаланади.