Ҳ. Р. Очилов, Э. О. Тургунбоев жиноят ҳУҚУҚИ (умумий қисм)

Қасд турлари икки хил: 
- тўғри қасд; 
- эгри қасд.
Моддий таркибли жиноятларда
, агар шахс ўз қилмишининг 
ижтимоий хавфли хусусиятини англаган, унинг ижтимоий хавфли 
оқибатларига кўзи етган ва уларнинг юз беришини истаган бўлса, 
бундай жиноят тўғри қасддан содир этилган деб топилади; 
Агар шахс ўз қилмишининг ижтимоий хавфли хусусиятини 
англаган, унинг ижтимоий хавфли оқибатларига кўзи етган ва 
уларнинг юз беришига онгли равишда йўл қўйган бўлса, бундай 
жиноят эгри қасддан содир этилган деб топилади. 

---

-37-
Формал таркибли жиноятларда эса шахс 
ўз қилмишининг 
ижтимоий хавфли хусусиятини англаган ва шундай қилмишни 
содир этишни истаган бўлса жиноят тўғри қасддан содир этилган 
деб топилади. 
 
Формал таркибли жиноятларда - 
эгри қасд мавжуд 
бўлмайди. 
 
Айбнинг қасд шаклини
тўғри ва эгри қасд шаклига 
ажратиш
- айнан қасднинг иродавий ҳолатига боғлиқ бўлади. 
Жиноят ҳуқуқида қасднинг яна бошқа шакллари ҳам мавжуд 
бўлиб, уларга: 
Қасднинг келиб чиқиш вақтига кўра: 
олдиндан ўйланган қасд 
ёки
 тўсатдан юз берган қасд
шаклларига.
Шахс ҳарактларининг хусусиятига қараб: 
аниқ 
ва
муқобил 
қасд
шакларига бўлинади.
Муқобил қасдда
- шахс содир этган қилмиши натижасида 
амалда келиб чиққан оқибатига қараб ҳаракатлари квалификация 
қилинади. 
Қасд 
шакллари 
содир 
қилинган 
ижтимоий 
хавфли 
қилмишларни таснифлашда, квалификация қилишда, жиноят 
таркибини 
тўғри 
таҳлил 
қилишда 
ва 
жазо 
турларини 
индивидуаллаштиришда муҳим аҳамият касб этади.