― pul va banklar ‖ fanidan 2017/2018 o‗quv yili uchun mo‗ljallangan


Monetar  va  fiskal  siyosatning  bog‘liqligi



Download 4,72 Mb.
Pdf ko'rish
bet4/339
Sana31.12.2021
Hajmi4,72 Mb.
#258318
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   339
Bog'liq
pul va banklar

Monetar  va  fiskal  siyosatning  bog‘liqligi.  Fiskal  siyosat  soliqqa  tortish  va 

davlat xarajatlariga doir masalalarni hal etishni o‘z ichiga oladi. Byudjet defitsiti-

bir  yil  ichida  davlat  xarajatlarining  uning  daromadlaridan  ortishini.  Byudjetning 

ijobiy  saldosi  (profitsit)-byudjet  daromadlarining  xarajatlardan  ortishini  bildiradi. 

Byudjet defitsitini moliyalashtirish maqsadida xukumat qarz olishiga to‘g‘ri keladi; 

ijobiy  saldo  esa  davlat  qarzlarini  kamaytirishga  imkon  beradi.  7-rasmdagi 

grafikdan ko‘rinib turibdiki, 1983 yilda AQShda YaIMga nisbatan byudjet defitsiti 



o‘zining  maksimal  miqdoriga  (6%)  etdi.  Bundan  keyin  byudjet  defitsiti  dastlab 

YaIMga  nisbatan  3%gacha  kamaydi,  so‘ngra  1989  yilda  5%gacha  ortdi,  bundan 

keyingi  yillarda  esa  kamayib  bordi  va  1999-2001  yillarga  kelib  ijobiy  saldoga 

o‘zgardi.  11  sentyabr  2001  yildagi  terroristik  hujum,  2003  yil  martda  Iroqdagi 

urush  hamda  2007-2009  yillardagi  moliyaviy  inqiroz  AQSh  davlat  byudjetida 

defitsit  yuzaga  keltirdi  va  defitsit  YaIMga  nisbatan  10%dan  oshib  ketdi. 

Byudjetning  defitsiti  yoki  profitsitiga  tegishli  bo‘lgan  masalalar  xukumatning 

qonunchilik  va  ijroiya  organlari  o‘rtasidagi  doimiy  munozaralar  mavzusi  bo‘lib 

kelmoqda.  

 Televidenie  yoki  gazetalarda  byudjetning  ijobiy  saldosi  –  yaxshi,  salbiy 

saldosi  –  zaralar  ekanligi  to‘g‘risida  eshitgan  bo‘lishingiz  mumkin.  Ushbu  fikrlar 

qanchalik haqiqatga yaqinligini biz 2001 yilda Argentinada yuzaga kelgan byudjet 

taqchilligi  moliyaviy  inqirozning  sababi  sifatida  to‘hrisida  ham  ko‘rib  chiqilgan. 

Shuningdek, biz byudjet taqchilligining pul massasi o‘sishiga, inflyatsiya sur‘atlari 

va foiz stavkalariga ta‘sirini ham taxliliy jihatdan o‘rganamiz.  

Xalqaro moliyani nima sababdan o‘rganamiz? 

 So‘nggi  yillarda  moliyaviy  bozorlarning  globallashuvi  yanada  tezlashib 

ketdi. Dunyo bo‘ylab moliyaviy bozorlar juda yuqori suratlarda integrattsiyalashdi. 

Amerika  kompaniyalari  tez-tez  xorijiy  moliyaviy  bozorlardan  qarz  olishadi  va 

xorijiy kompaniyalar AQSh moliya bozorlariga qarz berishadi. Banklar va boshqa 

moliyaviy  institutlar,  jumladan,  JP  Morgan  Chase,  Citigroup,  UBS,  Doychebank 

jahon  bo‘ylab  ko‘plab  mamlakatlarda  operatsiyalarni  amalga  oshirish  orqali 

xalqaro darajaga chiqdi. Ushbu fan xorijiy valyuta bozorlari va xalqaro moliyaviy 

tizimni ham o‘zida aks ettiradi.  

Banklarning  mohiyatiga  iqtisodiy  adabiyotlarda  turli  yondashuvlar  mavjud. 

―Bank‖  etimologiyasiga  e‘tibor  qaratadigan  bo‘lsak,  ―bank‖  so‘zi  qadimgi 

frantsuzcha  ―banque‖  va  italiyancha  ―bansa‖  so‘zlaridan  paydo  bo‘lib, 

―almashtirish stoli‖ ma‘nosini anglatishining guvohi bo‘lamiz.  

Bank  –  bu  moliyaviy  muassasa  bo‘lib,  jamiyatdagi  vaqtinchalik  bo‘sh  pul 

mablag‘larini  tegishli  shartlar  bilan  jalb  etib, ushbu  mablag‘larga  ehtiyoji  mavjud 

bo‘lgan  yuridik  va  jismoniy  shaxslarga  qaytarishlik,  muddatlilik,  to‘lovlilik  va 

ta‘minlanganlik asosida beradigan tijorat tashkilotdir.  

Boshqa  bir  adabiyotda,  bank  –  tadbirkorlik  faoliyatining  o‘ziga  xos  turi 

bo‘lib,  uning  faoliyati  ssuda  kapitalining  harakati,  ya‘ni  ularni  jalb  qilish  va 

joylashtirilishi bilan bevosita bog‘liqdir, degan fikr ilgari suriladi.  

Bankir ssuda kapitalistidan farqli o‘laroq, turli ko‘rinishdagi xizmatlarni taklif 

etadi  va  pul  aylanmasini  tashkil  qiladi.  Ssuda  kapitalisti  ishlab  chiqarishni  o‘z 

kapitali  hisobidan  moliyalashtirsa,  bankir  ushbu  jarayonni  chetdan  jalb  qilingan 

begona shaxslarning mablag‘lari hisobidan amalga oshiradi.  

Tijorat  banklari  mohyatini  teranroq  anglash  uchun  ayrim  metodologik 

masalalarga e‘tibor qaratish lozim. Ularning ayrimlari quyida keltiriladi: 

 –  banklarning  mohiyatini  yoritishda  ularning  mikrodarajadagi  faoliyatiga 

e‘tibor qaratish lozim



 – banklarning mohiyatini yoritishda ular qanday shaklda va maqsadda tashkil 

etilganligiga  emas,  balki  ularga  yagona  bank  sifatida  faoliyat  yuritishiga  e‘tibor 

qilish lozim; 

 –  banklarning  mohiyatini  ajralmas  qismi  sifatida  ularning  tashkil  topish 

asoslari, ya‘ni tashkiliy – huquqiy asoslari muhim ahamiyat kasb etadi; 

 –  banklarning  mohiyati  – bu  o‘ziga xos xususiyatga  ega  bo‘lgan ob‘ektning 

tarkibini anglatadi; 

 –  banklarning  mohiyatiga  qator  ta‘riflar  shakllantirilgan  bo‘lib,  muammoni 

o‘rganayotgan  paytda  uning  qanday  jihatiga  e‘tibor  qaratilayotganligi  muhim 

hisoblanadi. 




Download 4,72 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   339




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish