― pul va banklar ‖ fanidan 2017/2018 o‗quv yili uchun mo‗ljallangan

darajasi pul massasining jadal tez o‟sishi bilan yuzaga keladi deyishadi.  

Keyns nazariyasiga ko‘ra, pul massasining doimiy o‘sishi yalpi egri talab 

va yalpi egri taklifga rasmda ko‘rsatilganligi singari ta‘sir qiladi. Yalpi egri 

talab  o‘ngga  harakatlansa,  yalpi  egri  taklif  chapga  harakatlanadi.  Xulosa 

                                                 

88

 Frederic S.Mishkin. The economics of money, banking  and financial markets. Pearson Education Limited. 2013. 

620 page. 

 

---

oldingidek qoladi, ya‘ni pul taklifining jadal o‘sishi narx darajalarini yuqori 

tezlikda o‘sishi orqali inflyatsiyani yuzaga keltiradi.  

Keyns modeliga ko‘ra, pul massasining o‘sishidan boshqa omillar yuqori 

darajadagi  inflyatsiyani  yuzaga  keltirishi  mumkinmi?  Yo‘q.    Bu 

hayratlanarli  ko‘rilinishi  mumkin,  chunki  Keyns  tarafdorlari 

yalpi  talab  va  yalpi  taklifga    fiskal  siyosat  va  shoklar  ta‘sir 

qilishi  qayd  etishgan  edi.  Nima  uchun    Keyns  nazariyasining 

tarafdorlari inflyatsini monetar holat deyishadi, chunki pul massasining 

yuqori  darajada  o‘sishidan  boshqa  holatlar  inflyatsina  keltirib 

chiqarmaydi

89

. 

Inflyatisiyaga  ta‘sir  etuvchi  omillarni  ichki  va  tashqi  omillarga 

bo‘lish  mumkin.  Inflyatsiyaga  ta‘sir  qiluvchi  ichki  omillarga 

quyidagilar kiradi: 

 

Xarb

iy  xarajatlarning  oshishi.  Mamlakat  bujeti  xarajatlarini  oshirib, 

inflatsiya darajasining oshishiga olib keladi.  

 

Xadd

an ziyod investisiyalarning kiritilishi; 

 

Bala

nslashmagan oylik ish xaqi va narxlarning o‘sishi; 

 

Eksp

ansion  siyosat.  Kredit  qo‘yilmalarining  arzonlashuvi  iqtisodiyotga 

ortiqcha pul massasining chiqishiga olib keladi.  

 

Hadd

an ziyod emissiya yoki pul aylanishi tezligining oshishi.  

Barcha  iqtisodchilar  iqtisodiy  siyosatning  asosiy  maqsadlarini:  yuqori 

darajadagi bandlik va narxlar barqarorligini  bir xil tushunishadi. Ammo, odatda 

uni  amalga  oshirish  bo‘yicha  tavsiyalarni  qarama  qarshi  berishadi.    A k t i v  

i q t i s o d i y   s i y o s a t   t a r a f d o r l a r i   o ‘ z - o ‘ z i n i   b o s h q a r i s h  

m e x a n i z m i   j u d a   s e k i n   i s h l a y d i   s h u n i n g   u c h u n   h u k u m a t  

m a q b u l   d a r a j a d a   i s h s i z l i k   d a r a j a s i n i   u s h l a b   t u r i s h   u c h u n  

a k t i v   f a o l i y a t   o l i b   b o r i s h i   l o z i m   d e b   h i s o b l a s h a d i .   Passiv 

iqtisodiy  siyosat  tarafdorlari  esa,  ishsiz  darajasini  tushirish  bo‘yicha  hukumat 

aktiv  faoliyatni  amalga  oshirmasa  iqtisodiyot  muvafaqqiytliroq  rivojlanadi 

deydi

90

. Inflyatsiya darajalarining oshishiga olib keluvchi tashqi omillar mamlakat 

ichki  siyosatiga  bog‘liq  bo‘lmagan  holda  tashqi  siyosat  natijasida  yuzaga  kelishi 

mumkin, ularga quyidagilar kiradi: 

 

Tuzil

maviy inqirozlar; 

• Tashqi savdodan tushumning kamayishi 

                                                 

89

  Frederic  S.Mishkin.  The  economics  of  money,  banking  and  financial  markets.  Pearson 

Education Limited. 2013. 621 page. 

 

90

 Frederic S.Mishkin. The economics of money, banking and financial markets. Pearson Education Limited. 2013. 

630 page. 

---

• To‘lov balansining salbiy qoldiqqa ega ekanligi. 

Mamlakat  tashqi  savdo  hamkor  mamlakatlari  va  jahon  miqyosida  yuzaga 

kelgan  tuzilmaviy  inqirozlar  mamlakatning  ichki  iqtisodiy  holatiga  ham  salbiy 

ta‘sir  qiladi.  Bunday  holat  mamlakatning  eksportini  pasayishi,  kutilgan  valuta 

tushumiga  ega  bo‘lmasligi  hamda  ishlab  chiqarish  jarayoniga  salbiy  ta‘sir  qilishi 

orqali namoyon bo‘ladi.