― pul va banklar ‖ fanidan 2017/2018 o‗quv yili uchun mo‗ljallangan

So„nggi  bosqich:  valyuta  inqirozi  to„liq  masshtabli  moliyaviy  inqirozni 

keltirib chiqardi.  

Chunki  nomoliyaviy  va  moliyaviy  firmalarda  katta  miqdorda  xorijiy 

valyutada  qarzlar  mavjud  bo‗lib,Koreya  vonining  salkam  50%gacha 

qadrsizlanishi  xorijiy  valyutada  ifodalangan  qarzlarning    milliy  valyutadagi 

qiymatini ikki barobaroshirishi  natijasida  sof qiymatning qattiq  emirilishi yuzaga 

keldi. Sof qiymatning yo‗qolishi Koreya moliyaviy bozorlarida mahalliy va xorijiy 

qarz  beruvchilar  uchuntanlovning  yomonlashuvi  va  psixologik  risk  muammosini 

yanada murakkablashtirdi.  

Firmalarning  pul  oqimi  va  balansni  yomonlashuvi  bank  inqirozini  yanada 

og‗irlashtirdi. 

Banklar 

tomonidan 

mahalliy 

firmalarga 

ajratilgan 

dollardaifodalangan  qarzlar  so‗ndirilmaganligi  hamda  xorijiy  valyutadagi 

qarzlarningko‗proq  vonda  to‗lanishi  oqibatida  banklarning  balansi  yanada 

yomonlashdi.SHuningdek,  moliyaviy  institutlar  tomonidan  tashqi  qarzlarining 

qisqa  muddatga  jalb  qilinishiqo‗llabquvvatlanganligilikvidlik  muammosini 

chuqurlashtirdi.  Chunki,  banklar  ushbu  qarzlarni  tezda  qaytarishlari  shart  edi. 

Xukumat bank tizimida yuzaga kelgan vahimani to‗xtatish maqsadida banklardagi 

---

86 

 

barcha omonatlarni kafolatlash borasida qadam tashladi. Ammo kapital hajmining 

kamayishi  bevosita  banklar  tomonidan  kreditlash  faoliyatini  qisqartirilishi 

shartligini anglatar edi. (8-rasm) 

15.8-rasm 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

15.9-rasm 

 

Kreditlash  hajmining  qisqarishi  qo‗shimcha  ravishda  iqtisodiy  pasayishni 

keltirib chiqardi. Natijada bu holat kredit bozorlarida tanlovning yomonlashuvi va 

psixologik 

risk 

muammosinikuchaytirdi. 

Kredit 

bozorlarida 

assimetrik 

ma‘lumotlar  muammosining  oshishibilan  bir  qatorda  yuqori  foiz  stavkalarining 

---

87 

 

investitsion  qarorlarga  bevosita  ta‘sir  ko‗rsatishi  keyinchalikinvestitsion 

xarajatlarni  pasaytirdi,  pirovardida,  yalpi  talab  tushishiga  qo‗shimcha  faktor 

sifatida xizmat qildi. (9-rasm) 

Janubiy  Koreya  moliyaviy  inqirozi  yuqori  darajada  inson  resurslari 

xarajatini  ham  keltirib  chiqardi.  Kambag‗allarning  darajasi  6  milliondan  10 

milliongacha,  o‗z  joniga  qasd  qilish  va  ajrashishlar  surati  salkam  50%gacha, 

narkotik  moddalarga  ro‗ju  qo‗yish  35%gacha  va  jinoyatchilik  surati  15%gacha 

o‗sdi.