― pul va banklar ‖ fanidan 2017/2018 o‗quv yili uchun mo‗ljallangan

63

 

Valyuta kurslarining muhimligi nimada? 

Valyuta  kurslarining  muhimligini  ularning  o‘z  mamlakatlari  hududidagi  va 

xorijiy  davlatlarning  tovarlariga  nisbatan  qiymatiga  ta‘sir  etishida  ko‘rishimiz 

                                                 

63

 Fredric S. Mishkin. The Economics of Money, Banking and Financial Markets. Credit Unions  page 478 

---

mumkin.  Amerikaliklar  uchun  fransuz  tovarlarining  dollardagi  narxi  ikki 

omillarning  o‘zaro  ta‘siri  orqali  aniqlanadi:  yevroda  ifodalangan  fransuz 

tovarlarining narxi hamda yevro/dollar valyuta kursidadir. 

Tasavvur  qiling, amerikalik Vanda Degustator o‘zining vino  kolleksiyasini 

to‘ldirish  maqsadida  1961-yilning  qimmatbaho  fransuz  vinosini  harid  qilishga 

qaror  qildi.  Agar  Fransiyada  bir  litr  vinoning  narxi  1000  yevro  bo‘lsa,  ammo 

valyuta kursi 1 yevro uchun 1,18 dollarga teng bo‘lsa, Vandaga vino 1080 dollarga 

to‘g‘ri keladi. (1000 yevro*1,08 dollar/yevro). Tasavvur qilaylikki, Vanda o‘zining 

haridini    ikki  oyga  kechiktirdi.  Vaholanki  ushbu  davr  mobaynida  yevroning 

qiymati  1,2  dollarga  oshdi.  Agar  bir  litr  vinoning  ichki  narxi  1000  yevro    bo‘lib, 

ya‘ni o‘zgarmasa, dollardagi qiymati esa 1080 dan 1200 ga o‘sadi. 

Boshqa  tarafdan,  valyutaning  anologik  mustahkamlanishi  mamlakat  ichida 

xorij mahsulotlarining narxini tushiradi. 2000 dollar narxidagi Compaq komputeri 

bir  yevro  uchun  1.08  dollarga  to‘g‘ri  keluvchi  valyuta  kursida programmist  Pyer 

uchun 1852 yevroga tushadi. Agar valyuta kursi bir yevro uchun 1,02 dollar bo‘lsa, 

computer 1667 yevro bahoga ega bo‘ladi. 

Yevro  narxining  tushishi  AQShda  fransuz  tovarlarining  narxlari  tushishiga 

olib  keladi  va  ayni  shu  bilan  bir  vaqtda  Fransiyada  Amerika  mahsulotlarining 

narxlari oshishiga olib keladi. Agar bir yevro 0,90 dollar  bo‘lsa, Vandaga bit litr 

vino  1080  dollar  emas  900  dollarga,  Pyer  uchun  Compaq  komputeri  1852 

yevrogamas 2222 yevroga tushadi. 

Bu  turdagi  yondashuv  quyidagi  xulosani  keltirib  chiqaradi:  mamlakat 

valyutasi mustahkamlanganda (boshqa xorij valyutalariga nisbatan qiymati oshsa), 

ushbu mamlakatning mahsulotlari qimmatlashadi, mamlakat ichida import tovarlar 

arzonlashadi.  Va  aksincha,  mamlakat  valyutasi  qadrsizlansa,  uning  mahsulotlari 

xorijda arzonlashadi, import tovarlar esa qimmatlashadi. 

Masalan,  AQShning  po‘lat  quyuvchi  sanoati  nafaqat  amerika  qimmat 

po‘latining  xorijga  eksporti  qisqardi,  balki  AQShda  nisbatan  arzon  import 

po‘latning sotuvi ro‘y berdi. To‘g‘ri, amerikalik iste‘molchilar g‘alaba qozonishdi, 

chunki  import  mahsulotlar  arzonlashdi.  Yaponiya  videomagnitafonlari  va 

kameralari, hamda Yevropaga yo‘llanmalarning narxi dollarning mustahkamlanishi 

tufayli tushdi.

64