§. Natural va butun sonlar


§. Sonlarning ixtiyoriy natural songa bo’linish belgilari



Download 0,76 Mb.
bet2/72
Sana22.09.2019
Hajmi0,76 Mb.
#22473
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   72
Bog'liq
mavzular yangi1111 (Восстановлен)

§. Sonlarning ixtiyoriy natural songa bo’linish belgilari.

Siz quyidagi bir nechta oddiy lekin muhim bo’lgan teoremalarni eslab qolishingiz shart.

1.Agar a-b va b-c sonlari m soniga qoldiqsiz bo’linsa, a-c soni ham m soniga qoldiqsiz bo’linadi.

2.Agar a-b va c-d sonlari m soniga qoldiqsiz bo’linsa, a+c- (b+d) soni ham m soniga qoldiqsiz bo’linadi.

3.Agar a-b soni m soniga qoldiqsiz bo’linsa, an-bn soni ham m soniga qoldiqsiz bo’linadi.

4.Agar a-b soni m soniga qoldiqsiz bo’linsa, ak-bk soni ham mk soniga qoldiqsiz bo’linadi.

5.an-bn soni a – b soniga qoldiqsiz bo’linadi.

6.a2n-1+b2n-1 soni a+b soniga qoldiqsiz bo’linadi.

7. a2n – b2n soni a+b soniga qoldiqsiz bo’linadi.

8.(a+b)n sonini a soniga bo’lgandagi qoldiq bn sonini a soniga bo’lgandagi qoldiqqa tengdir.

Misol: 10i sonini 9 ga bo’lgandagi qoldiqni aniqlang.

Yechimi: 10i = (9+1)i ko’rinishida yozib olamiz.

Yuqoridagi 8-teorema yordamida (9+1)i sonini 9 ga bo’lganda qoldiq 1i sonini 9 ga bo’lgandagi qoldiqqa tengdir yani o’nning har qanday darajasini 9 ga bo’lganda qoldiq 1 ga teng bo’lar ekan.

Bu yuqoridagi teoremalarni o’zingiz isbotlashga harakat qiling.

Sizga ajoyib quyidagi Paskal aniqlagan natural sonlarning umumiy bo’linish alomatlarini aniqlab beruvchi formulasini tanishtirib o’tamiz.

N natural sonni ixtiyoriy m natural songa bo’linish alomatini aniqlaymiz.O’nlik sanoq sistemasida N natural soni quyidagicha yozilgan N = va ri – 10i sonini m natural songa bo’lganda qoldiq bo’lsin. U holda anrn + an-1rn-1 + …….+ a1r1 + a0 son m natural songa bo’linsa, N natural son ham m natural songa bo’linadi.

Misol: Bu yuqoridagi Paskalning aniqlagan umumiy bo’linish alomati yordamida natural sonning 9 ga bo’linish alomatini aniqlaymiz.

Yechimi: Ixtiyoriy natural N sonni quyidagi ko’rinishda yozish mumkin.

N= = an10n + an-110n-1+…..+a110+a0

Sizga ma’lumki 10i sonini 9 ga bo’lganda qoldiq 1 bo’lishini yuqorida aniqlagan edik. Buning yordamida va Paskal qoidasiga asosan N natural son 9 ga qoldiqsiz bo’linishi uchun an+an-1+an-2 +…+a1+a0 son 9 ga qoldiqsiz bo’linishi kerak. Buni boshqacha qilib aytganda N natural sonning raqamlari yig’indisi 9 ga bo’linsa, shu natural sonning o’zi ham 9 ga qoldiqsiz bo’linadi.



2-Mashq.

1. Paskalning aniqlagan umumiy bo’linish alomati yordamida o’nlik sanoq sistemasidagi barcha natural sonlarni 2,3,4,5,7,8,10,11,16 va 25 sonlarga bo’linish belgisini aniqlang.

2. Agar b+ 1ifoda 6 gadoimoqoldiqsizbo’linsa, 13b+7 ifodaquyidagilardanqaysibirigadoimoqoldiqsizbo’linadi?

A)3 B)2 C)6 D) barchasigaqoldiqsizbo’linadi

3.Agar 4+a va 35 – b ifoda 31gaqoldiqsizbo’linsa, a +b ifoda quyidagilardan qaysi biriga qoldiqsiz bo’linadi?

A)31 B) 13 C)6 D) to’g’rijavobkeltirilmagan

4. Agar ava bsonlaruchun 56a = 65b shart bajarilsa, a + b son quyidagilardan qaysi biriga qoldiqsiz bo’linadi?

A) 14 B)13 C)5 D)121

5. n3 + 2n ifoda n soniningnechta naturalqiymatida 3 sonigaqoldiqsizbo’linadi?

A) 5 B)10 C)15 D) cheksizko’p

6. Ixtiyoriy 9 ga bo’linadigan 2017-xonali son olamiz. Bu sonning raqamlari yig’indisi M bo’lsin.M sonining raqamlar yig’indisi N bo’lsin. N sonining raqamlar yig’indisi K bo’lsa , K ning qiymatini toping.

A)10 B)9 C)99 D) aniqlab bo’lmaydi

7. Agar a soni b soniga bo’linsa, an soni bn soniga

bo’linishini ko’rsating.

8. Agar a + b va ab sonlari c soniga bo’linsa, a2 + b2 so soni ham c soniga bo’linishini ko’rsating.

9. Agar a2 soni a+b soniga bo’linsa, b2 soni ham a+b

soniga bo’linishini ko’rsating.

10. Agar ab + cd soni a + c soniga bo’linsa, ad + bc soni

ham a + c soniga bo’linishini ko’rsating.

11. Mavzuda keltirilgan teoremalar yordamida

27n +1 sonini 3 ga qoldiqsiz bo’linishini ko’rsating.

12. Mavzuda keltirilgan teoremalar yordamida

62n +3n+2+3n sonini 11 ga qoldiqsiz bo’linishini

ko’rsating.

13. Mavzuda keltirilgan teoremalar yordamida

2n+534n + 53n + 1 sonini 37 ga qoldiqsiz bo’linishini

ko’rsating.

14. Mavzuda keltirilgan teoremalar yordamida

5n3n+2 + 25n + 3 sonini 17 ga qoldiqsiz bo’linishini

ko’rsating.

14. Mavzuda keltirilgan teoremalar yordamida

523n+1 + 33n +2 sonini 19 ga qoldiqsiz bo’linishini

ko’rsating.

15. a ning nechta butun qiymatida a2 +1 soni a+1

soniga qoldiqsiz bo’linadi?


  1. 3 B)4 C)2 D)1

16. n ning nechta butun qiymatida n3 +14 soni n+2

soniga qoldiqsiz bo’linadi.

A)8 B)6 C)4 D)3

17. n ning nechta butun qiymatida n3 +4n2 -3 soni

n+2 soniga qoldiqsiz bo’linadi?

A)8 B)6 C)4 D)3

18. n ning nechta butun qiymatida n3 +7n +1 soni

n-2 soniga qoldiqsiz bo’linadi?

A)8 B)6 C)4 D)3

19. n ning nechta butun qiymatida n4 +7n2 +1 soni

n2 +2 soniga qoldiqsiz bo’linadi?

A)4 B)3 C)2 D)1

20. a ning qanday qiymatida n3+an+b soni n2+1

soniga qoldiqsiz bo’linadi?

A)1 B)0 C)-1 D)2

21. b ning qanday qiymatida n3+an+b soni n2+1

soniga qoldiqsiz bo’linadi1?

A)1 B)0 C)-1 D)2

22. Agar a + 4b soni 13 ga qoldiqsiz bo’linsa,

10a+b soni ham 13 ga qoldiqsiz bo’linishini

ko’rsating.

23. Agar 3a + 2b soni 17 ga qoldiqsiz bo’linsa,

10a+b soni ham 17 ga qoldiqsiz bo’linishini

ko’rsating.

24. 6n + 5 sonini 3 ga bo’lgandagi qoldiqni aniqlang.

A) 1 B)2 C)0 D)-2

25. n3 + 5n sonini 6 gabo’lgandagiqoldiqni toping.

A) 3 B)1 C)0 D)5

26. Sarvar 1 dan 100 gacha bo’lgan natural sonlarni

ko’paytmasini (100! = 123……..100) hisobladi. Hosil

bo’lgan natijani raqamlari yig’indisini topdi . Bu

matematik amalni bir xonali son hosil bo’lgancha

davom ettirdi. Oxirida hosil bo’lgan natijaviy bir

xonalini toping.



A)9 B)6 C)0 D)1

27. Har xil raqamlardan tuzilgan va 45 ga qoldiqsiz bo’linadigan eng katta o’n xonali sonni aniqlang.

28. Faqat 1 raqamlaridan tuzilgan va 77 ga qoldiqsiz bo’linadigan eng kichik sonni aniqlang.

29. 2n+3 ko’rinishdagi sonlarning kvadratini 8 ga bo’lgandagi qoldiqni aniqlang.

30. olti xonali son 24 ga qoldiqsiz bo’linsa, x va y raqamlarni aniqlang.

31. Agar a, b va c raqamlar uchun 9c = 3a+b shart o’rinli bo’lsa, unda uch xonali son 7ga qoldiqsiz bo’linishini misollarida ko’ring. Misollarda ishonch hosil qilgandan so’ng isbotlashga harakat qiling.

32. ko’rinishidagi olti xonali son 53 ga qoldiqsiz bo’linsa, x va y raqamlarni aniqlang.

33. 3a +1 ko’rinishdagi va 5 ga qoldiqsiz bo’linadigan dastlabki 3 ta natural sonning yig’indisini toping.

34. 9 varaq qog’oz bor edi. Ularning bir nechtasini 3 bo’lakka bo’lish natijasida 15 varaq qog’oz hosil bo’ldi. Nechta varaq 3 bo’lakka bo’lingan?

35. Quyidagi bo’linmalardan qoldiqni toping.

a)(5n+2):5 b)(5n-2):5 c) (5n+3):n d)(6n+5):3 e) (n2+1): (n-1)

36. 14x + 14x+1+142x sonining oxirgi raqamini toping.

A)0 B)4 C)6 D)8

37. 1+2+3+4+5+…..+n yig’indini qanday raqamlar bilan

tugashi mumkin?

37. Ifodaning oxirgi raqamini toping.



+++…….+

38. Ifodaning oxirgi raqamini toping.



+++…….+

39. Ifodaning oxirgi raqamini toping. 20162017+20172016

8. 92186+92187─3185ifodaningoxirgiraqamini toping.

40. 12+22+32+…+952 yig’indining oxirgi

raqamini toping.

41. (12+22+…+77772)2018 ni oxirgi

raqamini toping.

42. nN bo’lsa,

yig’indi qanday raqam bilan tugaydi.

43. yig’indini oxirgi

raqamini toping.

44. 0!+3!+6!+9!+…………+321! yig’indining birlar xonasidagi raqamini toping.

45. 0!+4!+8!+12!+…………+2020!

yig’indining birlar xonasidagi raqamini toping.

46.1!+2!+3!+…………+2017!

yig’indining birlar xonasidagi raqamini toping.

47. Sonning oxirgi raqamini toping.

48. 2010+2008+2006+...+8+6+4sonining oxirgi ikkita raqamini toping. (bunda n!= 1234...n)

49. 20056+20066+20076 sonining oxirgi raqamini toping.

50. 20122013201420152016 + 2017220182 sonning oxirgi raqamini toping.

51. 7911......20172019 ko’paytmaning oxirgi raqamini aniqlang.

52.Yetti soni 19- darajaga ko’tarildi. Hosil bo’lgan son yana 19-darajaga ko’tarildi. Agar hosil bo’lgan sonlarni 19-darajaga ko’tarish 2018 marta takrorlangan bo’lsa, hosil bo’lgan sonning oxirgi raqamini toping.

53. Yetti soni 19- darajaga ko’tarildi. Hosil bo’lgan son yana 19-darajaga ko’tarildi. Agar hosil bo’lgan sonlarni 19-darajaga ko’tarish 2019 marta takrorlangan bo’lsa, hosil bo’lgan sonning oxirgi raqamini toping.

54. n ning qanday umumiy qiymatlarida n10 +1 soni nol raqami bilan tugaydi?



3 -
Download 0,76 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   72




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish