” mutaxassisligi 3 – kurs talabasi

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
NAMANGAN DAVLAT UNIVERSITETI
“Tabiiy fanlar” fakulteti
“_____________________” mutaxassisligi
3 – kurs talabasi
“Genomlarni kompyuter dasturlari yordamida bir biriga solishtirish Tibbiyot genomikasi. Gen kasalliklarining simptomdan oldingi diagnostikasi” mavzusida tayyorlagan

Kurs ishi
Ш

Namangan – 2022


MUNDARIJA
KIRISH…………………………………………………………….
I-bob. Genomlar haqida tushuncha

1. 
   Gen haqida tushuncha…………… 4
   
2. 
   Gen, genom, gameta va Mendel kashf etgan irsiylanish qonuniyatlari………………………. 5
   
3. 
   Irsiylanish qonuni……………… 6
   

II-bob. Kichik kvadratlar usuli yordamida funksiyani yaqinlashtirish

1. 
   Funksiyani yaqinlashtirishning asosiy tushunchalari va ta'riflari… 7
   
2. 
   Lineer funksiya parametrlarini toppish………………………….. 11
   

III-bob. Kichik kvadratlar dasturini qo'llash
3.1 Kichik kvadratlar dasturini qo'llash sohalari……………………. 13
3.2 Lineer funksiya uchun kichik kvadratlar usulidan foydalanishga oid misollar………………………………………………………………………. 14
XULOSA…………………………………………………………… 19
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR…………………………. 20

Kirish
21-asr boshlarida inson genomining nashr etilishi bilan bioinformatikaning genomik davri boshlandi. Loyiha 1991 — yilda Qoʻshma Shtatlarda boshlangan va 13 yil davomida 2,7 milliard dollarga tushgan. 1998 — yilda Celera Genomics inson genomini ketma-ketliklarni aniqlash va yigʻish boʻyicha raqobatbardosh xususiy tadqiqotni ishlab chiqdi. Tadqiqot 10 barobar kamroq pul talab qildi va 454 va Illumina kabi yangi eksperimental ketma-ketlik strategiyalarini ishlab chiqildi. DNK ketma-ketligining aniqlashga ketkan xarajat ancha kamaydi, bu esa ommaviy maʼlumotlar bazalarida ketma-ketliklar sonining katta oʻsishiga olib keldi. Biologik maʼlumotlarni saqlash va tezkor qayta ishlash usullarini ishlab chiqish zarurati tugʻildi. 2005-yilda Genomik Standartlar Konsortsiumi tashkil etildi va genomik ketma-ketlikni nashr qilish uchun zarur boʻlgan minimal maʼlumotlarni belgilab berdi.
Gen - bu DNK nukleotidlarining o'lchami bir necha yuzdan million tayanch juftigacha bo'lgan ketma-ketligi bo'lib, u oqsilning birlamchi tuzilishi (aminokislotalarning soni va ketma-ketligi) haqidagi genetik ma'lumotni kodlaydi. Ma'lumotni muntazam ravishda to'g'ri o'qish uchun gen quyidagilarni o'z ichiga olishi kerak: boshlang'ich kodon, hissiy kodonlar to'plami va tugatish kodon. Ketma-ket uchta nukleotid oqsilning ma'lum bir pozitsiyasida qaysi aminokislota joylashishini aniqlaydigan kodonni ifodalaydi. Masalan, DNK molekulasida TAC asosi ketma-ketligi metionin aminokislotalarining kodonidir, TTT qatori esa fenilalaninni kodlaydi. mRNK molekulasida timin (T) o'rniga urasil (U) asosi mavjud. Barcha qo'llanmalardagi genetik kodlar jadvali mRNK belgilari bilan aniq ifodalangan. 64 ta mumkin bo'lgan kodonlardan 61 tasi semantik va uchta triplet - UAA, UAG, UGA - aminokislotalarni kodlamaydi va shuning uchun ma'nosiz deb nomlanadi, lekin aslida ular tarjimani tugatish belgilarini ifodalaydi.
Prokariotlar nisbatan oddiy gen tuzilishi bilan ajralib turadi. Shunday qilib, bakteriya, fag yoki virusning strukturaviy geni, qoida tariqasida, bitta fermentativ reaktsiyani boshqaradi. Prokaryotlarga xos bo'lgan narsa bir nechta genlarni tashkil qiluvchi operon tizimidir. Bitta operon genlari (metabolit biosintezida ketma-ket bosqichlarni amalga oshiradigan oqsillarni (fermentlarni) kodlaydigan 1, 2 yoki undan ortiq bog'langan strukturaviy genlardan tashkil topgan genetik materialning bo'limi; eukaryotik operon, qoida tariqasida, 1 ta strukturaviy genni o'z ichiga oladi. ; operon tartibga soluvchi elementlarni o'z ichiga oladi) yaqin atrofdagi bakteriyaning halqa xromosomasida joylashgan va ketma-ket yoki yaqin sintez reaktsiyalarini (laktoza, histidin va boshqa operonlar) amalga oshiradigan fermentlarni boshqaradi.

I-bob. Genomlar haqida tushuncha

1.