” kafedrasi ona tili o’qitish metodikasi fanidan

O‘qish ko‘nikmasi:
O‘quv yilining ikkinchi yarmidan ongli, to‘g‘ri va bo‘g‘inlab sidirg‘a o‘qishga
o‘rgatish; sodda so‘zlarni bo‘g‘inlab tekis o‘qish;
gaplarni ohangiga, to‘xtamlariga, tinish belgilariga rioya qilib, qiroat bilan
o‘qish.
Matn ustida ishlash. O‘qish darslarining asosiy qismi asarni o‘qish va matn
ustida ishlashga ajratiladi. O‘quvchidan asarlar yuzasidan o‘qituvchi bergan
savollarga va darslikda berilgan savollarga javob olish, rasmlarga qarab matnlarni
qayta hikoya qilish, sarlavhani asardagi asosiy fikr bilan taqqoslash, asarning to‘liq
mazmunini qayta hikoyalash yoki asar yuzasidan fikr bildirishga o‘rgatish.
Asarni qismlarga ajratish, uning xat boshi bilan aloqadorligi haqida tasavvur
hosil qilish. Asar matnini eshitganlari, ko‘rganlari, kuzatganlari asosida to‘ldirish –
ijodkorlik sifatlarini tarkib toptirish. Asarda ishtirok etuvchilarni bilib olish, ularga
eng oddiy tavsif berish: yaxshi-nima uchun yaxshi, yomon-nima uchun yomon
ekanini asoslash.
Asarlarni mavzu doirasiga ko‘ra guruhlash. Asar yuzasidan tuzilgan rejani
qayta o‘qish orqali o‘rgatish.
Asardagi ayrim so‘zlarning ma’nolarini izohlashga o‘rgatish, matndagi ayrim
so‘zlarga ma’nodosh, qarama – qarshi ma’noli so‘zlar topishga o‘rgatish.
Shaxslarni, tabiat manzaralarini tasvirlovchi badiiy ifodalarni o‘quvchilar
tasavvur qila olishi, ko‘p ma’noli so‘zlar ishtirokida birikmalar yoki gaplar
tuzdirish, diqqatini so‘zning ma’nosiga qaratish, “O‘qish kitobi” mundarijasidan
8
kerakli asarni topish.
Sinfdan tashqari o‘qish va nutq o‘stirish
Sinfdan tashqari o‘qish uchun 8-16 betli kichik hajmdagi asarlardan tuzilgan
bolalarbop kitoblar tanlash. Sinfdan tashqari o‘qish darsida 1-1,5 betli asardan
foydalanish. Sinfdan tashqari o‘qish dasturining asosiy vazifasi o‘qish malakalarini
takomillashtirish, bilimlarini boyitish, kitob bilan mustaqil ishlashga o‘rgatishdir.
Haftada oxirgi o‘qish darsining 20 daqiqasi sinfdan tashqari o‘qish uchun
ajratiladi.
O‘qish mavzusi sinfda o‘qiladigan asarlar mavzusi bilan uyg‘unligiga, ta’lim
tarbiya birligida, mavsumiy, bosqichli va bolalar qiziqishiga rioya qilgan holda
belgilanadi hamda asarlar tanlanadi.
Sinfdan tashqari o‘qishning asosiy vazifasi bolalarni mustaqil amaliy faoliyatga
o‘rgatish, bilimini boyitish va o‘qish ko‘nikmalarini takomillashtirishdir.
O‘qituvchilarga sinfdan tashqari o‘qish darslarida o‘qishlari zarur bo‘lgan
kitoblar, ular bilan tanishish tartibi yuzasidan ko‘rsatmalar beriladi. Maktab
kutubxonasi bilan birgalikda kitob ko‘rgazmalari tashkil etiladi.
Kitob muqovasi tituli, betlarini farqlay olish, asar muallifi, nomlarini,
rassomlarni tanib, bilib olish. Rasm asosida asarlarning nima haqida ekanini,
mazmunini aniqlashga erishish. O‘quvchilarning o‘qigan kitoblari ro‘yxatini yozib
borishga o‘rgatish.
O‘quvchilarda muayyan mavzularda tavsiya etilgan asarlar ichidan kitob
tanlash va o‘qish ko‘nikmalarini shakllantirish, o‘qigan asari mazmunini qisqacha
so‘zlab berishga o‘rgatish.