” kafedrasi “Bog’lovchi moddalar kimyoviy texnologiyasi

Portlandsement ishlab chiqarishda hom ashyo bazalari.

Portlandsement ishlab chiqarishda quyidagi hom ashyolar qo`llaniladi:Oxaktosh, tuproq va boshqa qo`shimchalar.

Oxaktosh: Jizzax viloyati, Zafarobod tumaniga qarashli Beshbuloq tog`ida sement ishlab chiqarish uchun asosiy homashyo bo`lib hizmat qiladigan oq tosh, ya'ni oxaktosh toshi qazib olinishi mo`ljallangan. Beshbuloq tog`i Jizzax sement zavodiga 0.5 km uzoqlikda joylashgan bo`lib, uni zavodga yetkazib kelish unchalik ham muammo tug`dirmasligi nazarda tutilgan. Oxaktoshni qazib olish uchun oldin mahsus portlatkichlar yordamida uni quduqsimon holda portlatiladi. Portlash natijasida hosil bo`lgan oxaktosh bo`laklari yirik-yirik xolga kelib qoladi va biz ularni mahsus maydalagichlar yordamida maydalab olamiz. Ya'ni birinchi maydalagichimiz bu jag`li maydalagich hisoblanib, u xom ashyoni 200 mm gacha yiriklikda maydalab beradi, so`ngra ikkinchi bolg`ali maydalagichdan foydalanamiz. Bu maydalagichda xom ashyomiz 50 mm dan oshmasligi kerak. Maydalangan oxaktosh bo`laklari maxsus yuk tashuvchi transportlarda zavodga yetkaziladi.

Kaolin: Oq sement ishlab chiqarishda ikkinchi asosiy xom ashyo bu kaolin hisoblanadi. O’zbekistonda kaolin Boysun, Angren, Buxoro, Samarqand va boshqa joylarda mavjud. Kaolin ko'pincha ko’mir mavjud joylarda uchrab turadi. Ba’zi kaolinlar radioaktiv xususiyatga ega, ya’ni ularda nurlanishni namoyon qiluvchi metallar bor. Ular kishi salomatligiga ta’sir etganligi uchun foydalanish mumkin emas.