№ hujjat ҳ O`z. Varaq Sana imzo varaq 5321400 ngkst

3–jadval. 

Uglevodorodli xom ashyosining piroliz mahsulotlari tarkibi 

Komponentlar 

Oddiy haydash 

benzini 

Vakumli gazoil 

Dastlabki 

Gidrokrekingdan 

keyin 

CН

4

 

15,6 

7,6 

10,1 

C

2

Н

4

 

26,0 

17,6 

26,2 

С

3

Н

6

 

14,0 

10,9 

13,1 

С

4

Н

8

 

4,3 

4,0 

4,4 

С

4

Н

6

 

3,8 

3,5 

4,7 

Pirokondensat 

23,1 

17,0 

19,8 

Benzol 

7,0 

3,0 

5,0 

Toluol 

4,5 

2,0 

2,2 

Og’ir smola (˃ 200 

0

C) 

5,8 

34,1 

16,6 

 

---

 

 

 

№ hujjat 

ҳ 

  O`z. 

 

 Varaq 

Sana 

imzo

 

varaq 

 

5321400 – NGKST

 

Fozilov S.F.  

Rahbar:

 

 

Bajardi

: 

  Ochilova D.U. 

Shunday  qilib,  etilen  va  propilenni  olish  uchun  eng  yaxshi  xom  ashyo 

bo'lib,  gaz  holidagi  С

2

–С

4

  uglevodorodlari  hisoblanadi.  Ammo  boshqa 

mahsulotlarning  assortimenti  benzin  va  yuqori  haroratda  qaynaydigan 

fraksiyalarning  pirolizidagi  mahsulotlarnikidan  solishtirib  bo'lmas  darajada 

kambag'alroqdir. Xom ashyo narxi etilen tannarxining taxminan 70 % ni tashkil 

qilgani  uchun  xom  ashyoni  tanlash  muhim  iqtisodiy  vazifa  bo'lib  hisoblanadi 

va  uning  arzonligi,  narxi  va  barcha  hosil  bo'ladigan  qo'shimcha  mahsulotlarni 

sotish imkonyati bilan belgilanadi. 

Xom  ashyo  bazasini  kengaytirish  zarurligi,  xom  ashyo  sarfini,  hamda 

solishtirma  energetik  va  moddiy  sarflarni  qisqartirish  jarayonning  yangi 

modifikatsiyalarini  ishlab  chiqarishga  olib  keladi.  Jarayonning  bu  yangi 

modifikatsiyalari  asosan  og'ir  turdagi  uglevodorodli  xom  ashyoning  piroliziga 

mo'ljallangan.  Pirintsipial  yangi  jarayonlar  qatoriga  birinchi  navbatda 

quyidagilar kiradi:  

  – geterogen katalizatorlar ishtirokida piroliz (katalitik piroliz);  

  – gomogen initsirlaydigan qo'shimchalar ishtirokida piroliz;  

  – gaz holidagi issiqlik tashuvchilar qo'llanadigan yuqori haroratli piroliz;  

  – metall va ular tuzlar suyuqlanmasida piroliz; 

  – termokontaktli jarayonlar.  

Tekshirilgan  katalizatorlardan  kaliy  vanadat,  indiy  oksidi,  temirxromli 

oksidi  (88  %  Fe

2

O

3

+  7  %  Cr

2

O

3

  )  va  boshqa  katalitik  piroliz  jarayonida  eng 

katta faollikni ko'rsatadi. 

Koks 

hosil 

qilishni 

kamaytirish 

uchun 

katalizator 

tarkibiga 

modifikatorlar  K

2

CO

3

,  K

2

SO

4

,  Fe(NO

3

)

2

  va H

3

BO

3 

ni kiritishni tavsiya etiladi. 

Dastlabki  xom  ashyoni  odatdagi  pirolizdagi  kabi,  suv  bug'i  bilan  suyultiriladi, 

ammo  katalitik  jarayonda  suv  bug'i  uglevodorodli  xom  ashyoli  partsial 

bosimini 

nafaqat 

pasaytiradi 

balki 

uglevodorodlarning 

parchalanish 

reaksiyalarida qatnashib o'zgarish darajasini oshiradi.  

Faraz  qilishlaricha  suv  katalizator  yuzasida  dissotsiativ  adsorbtsiyaga 

duchor  bo'ladi  va  faol  radikallarni  qo'shimcha  generatsiyalaydi  (hosil  qiladi). 

Oddiy  haydash  benzinlarining  geterogen  –  katalitik  pirolizi  nokatalitikga 

qaraganda  pastroq  haroratda  830–840 

  o'rniga  780 

)  amalga  oshadi  va 

alkenlar  chiqishining  yig'indisi  odatdagi  piroliznikiga  qaraganda  10  %  ga 

yuqori  bo'ladi  (53  %  o'rnida  60  –63  %).  Vakuumli  gazoyl  kabi  og'irroq  neft 

fraksiyalarning  katalitik  pirolizini  dastlabki  gidrokreking  bilan  o'tkazishni 

tavsiya etiladi.  

Initsirlangan  jarayonda  piroliz  reaksiyasining  gomogen  initsiatorlari 

sifatida  bir  qator  moddalar:  galogenlar  va  galogensaqlagan  moddalar  (asosan 

---

 

 

 

№ hujjat 

ҳ 

  O`z. 

 

 Varaq 

Sana 

imzo

 

varaq 

 

5321400 – NGKST

 

Fozilov S.F.  

Rahbar: