№ hujjat ҳ O`z. Varaq Sana imzo varaq 5321400 ngkst

Bajardi

: 

  Ochilova D.U. 

energiyaning  katta  sarflari  ionlarning  elektrostatik  o'zaro  ta'sirini  yengish 

zarurligi  va  ularning  solvatlanmagan  holatdagi  barqaror  emasligi  bilan 

belgilangan.  

Uglevodorodlarning  termik  parchalanishining  radikal–zanjirli  jarayoni 

barcha  zanjirli  jarayonlar  kabi  uchta  bosqichdan  iborat:  zanjirni  initsirlash, 

zanjirning davomi, zanjirning uzilishi.  

Atmosfera  bosimida  1  sm

3

  gazda  taxminan  1019,  xuddi  shu  hajmdagi 

suyuqlikda  esa  taxminan  1021  molekula  mavjud.  Gazda  10  MPa  bosim  ostida 

molekulalarning  kontsentratsiyasi  qancha  bo'lsa  suyuqlikdagi  molekulalarning 

kontsentratsiyasi  ham  xuddi  shuncha  bo'ladi.  Shuning  uchun  reaksiyalarni 

suyuq  fazada  o'tkazish  mono  va  bimolekulyar  reaksiyalar  tezligining  nisbati 

nuqtai–nazaridan ularni gazli fazada yuqori bosim ostida o'tkazilganiga barobar 

bo'ladi.  Natijada  haroratlar  teng  bo'lganda  uglevodorodlar  va  neft 

mahsulotlarining 

suyuq 

fazali 

termik 

reaksiyasiyalari 

kondensatsiya 

mahsulotlarining ancha ko'p chiqishiga va parchalanish mahsulotlarining kichik 

chiqishiga  olib  keladi.  Suyuq  fazadagi  uglevodorodlarning  o'zgarishlarining 

yig'indi  natijasiga  ma'lum  darajadagi  «katak  effekti»  va  sol`vatlanish  ta'sir 

ko'rsatadi.  Gaz  fazada  uglevodorod  molekulalari  radikallarga  parchalanganda 

ular  shu  zumdayoq  uzoqqa  uchib  ketadi.  Suyuq  fazada  radikallar  qo'shni 

molekulalardan tuzilgan  «katak» bilan qurshab olingan. Radikallarning kinetik 

mustaqil  zarrachalar  bo'ladigan  masofaga  yiroqlashtirish  uchun  qo'shimcha 

aktivatsion  to'siqni  yengish  kerak  bo'ladi,  bu  aktivatsion  to'siq  katakdan 

radikalni diffuziyasining faollanish energiyasiga tengdir. Boshqa tomondan esa 

rekombinatsiyalash uchun ham radikallar katakli effektni yengishi kerak.  

Natijada  suyuqlikdagi  radikallarning  yig'indi  kontsentratsiyasi  gaz 

fazasidagiday bo'ladi. Ammo, agar radikallar massasi va faolligi jihatidan katta 

farq  qilsa  unda  katak  effekti  radikallarning  statsionar  kontsentratsiyasini 

o'zgartirishi  mumkin,  bu  esa  gaz  fazadagi  reaksiyaga  nisbatan  suyuq  fazali 

reaksiyaning faollanish energiyasining o'zgarishiga olib keladi. 

Termodestruktsiya  jarayonlari  orqali  neft  va  neft  mahsulotlarini  issiqlik 

ta`sirida parchalanishini tushuniladi.