• Coreldraw • pho to s h o p

27 S.Q.Tursunov va boshqalar. Kompyuter grafikasi va web-dizayn. Pedagogika OTMlari talabalari uchun
darslik. T. Cho‘lpon. 2013 v, 377-bet.
29

---

va olchovlar kabi ayrim operatsiyalami samaraliroq bajarish uchun 
ishlab chiqilgandir. Bir modelning boshqasiga almashtirilishi tasvirdagi 
ranglaming buzilishiga olib kelishi mumkin.
Ranglami kodlash. Palitra28
Kompyuter rangli tasvirlar bilan ishlay olishi uchun tasvimi sonlar 
ko‘rinishida ifodalash-ranglami kodlash kerak. Kodlash usuli rang mo­
delidan va kompyuterdagi raqamli m a’lumotlaming formatiga bogliq.
RGB modeli uchun har bir komponentga m a’lum bir sohada 
chegaralangan sonlar, masalan, 0 dan 1 gacha bo'lgan kasr sonlar bilan, 
yoki 0 dan m a’lum bir maksimal qiymatgacha b o ig a n butun sonlar bilan 
berilishi mumkin, Hozirgi paytda Tme Colour formati keng tarqalgan 
b o lib , unda har bir tashkil etuvchi qism bayt ko‘rinishida berilib, u har 
bir tashkil etuvchi qism uchun 256 gradatsiyani beradi:
R=0...256; 
G=0...255; 
B=0...255. 
Ranglar 
soni 
256x256x256x=16,7 mln (224) tani tashkil etadi.
Kodlashning bunday usulini qismlar (komponentlar) usulida kod­
lash deb atash mumkin. Kompyuterda Tme Colour tasviri kodlari baytlar 
uchligi tarzda beriladi yoki uzun birlikka (to‘rt baytli) - 32 bitga joy- 
lashtiriladi (masalan, Windows APIda):
C=00000000 bbbbbbbb gggggggg rrrrrrrr.
Kompyuter grafikasi tizimlaridagi tasvirlar bilan ishlaganda ko‘- 
pincha tasviming sifati (iloji boricha ko‘proq rang talab etiladi) va 
tasvimi saqlash va qayta tiklash uchun zarur boladigan va masalan, xo- 
tira xajmi bilan hisoblanadigan, resurslar (bir pikselga to ‘g ‘ri keladigan 
bitlar sonini kamaytirish kerak) o ‘rtasida kelishi (komprolis) holatini 
izlashga to ‘g ‘ri keladi.
Bundan tashqari, ba’zi tasvirlar o ‘z-o‘zicha chekli ranglardan foy- 
dalanishi mumkin. Masalan, chizmachilik uchun balki ikki xil rang 
yetarli b o la r, inson yuzi uchun pushti, sariq, qirmizi, qizil, yashil, rang­
laming nozik turlari; osmon uchun esa - havorang va kulranglar nozik 
turlari yetarli. Bunday hollarda to iiq rangli kodlashdan foydalanish 
ortiqchalik qiladi29.
Ranglar sonini qisqartirishda mazkur tasvir uchun muhim boig an
ranglar toplamini aks ettimvchi palitradan foydalaniladi. Palitrani rang­
lar jadvali sifatida qabul qilish mumkin. Palitra tanlangan rang modelida