|
1 - chizma. Mahsulot (ishlar, xizmatlar) tannarxini aniqlashning asosiy
usullari
Me’yoriy usul
TANNARXNI
ANIQLASH
USULLARI
Oddiy usul
Bosqichli usul
Buyurtma
usul
302
2 - chizma. Mahsulot tannarxini aniqlashning buyurtma usulining sxematik
ko‘rinishi
Bevosita va
bilvosita moddiy
xarajatlar,
bevosita va
bilvosita
mehnat xarajatlari,
bevosita va
bilvosita
ishlab chiqarish
xarakteridagi
boshqa xarajatlar
Tugallanmagan
ishlab chiqarish
Buyurtma 1
Buyurtma 2
Buyurtma 3
Tayyor
maxsulot
Sotilgan
maxsulot
tannaxi
303
3 - chizma. Mahsulot tannarxini aniqlashning bosqichli usulining sxematik
ko‘rinishi
Tayyor maxsulot
Sotilgan maxsulot
tannarxi
Bevosita va bilvosita
moddiy xarajatlar,
bevosita va bilvosita
mehnat xarajatlari,
bevosita va bilvosita
ishlab chiqarish
xarakteridagi
boshqa xarajatlar
Tugallanmagan ishlab chiqarish:
maxsulot A
Tugallanmagan ishlab chiqarish:
maxsulot V
304
4 - chizma. Ishlab chiqarish xarajatlari va olingan tayyor maxsulotlar
hisobini xujjatlashtirishning sxematik ko‘rinishi.
Dastlabki xujjatlar
Mehnat sarfini xisobga
olish buyicha
Moddiy kiymatliklar sarfi
bo‘yicha
Material zahiralar
bo‘yicha aylanma
qaydnoma
Mahsulot chiqimi
bo‘yicha
Tayyor maxsulot
bo‘yicha
aylanma
qaydnoma
Asosiy vositalar va
boshqa aktivlar-ni
saqlash bo‘yicha
Ishlab chikarish shaxsiy xisob varakasi
274-son shakldagi memorial order
308 – son shakldagi bosh jurnal kitobi
Hisobot shakllari
Ish xaki xisobi daftari
Yig‘ma qaydnoma
305
D 090 K
Tugallanmagan i/ch
D 060-069 K
qoldig‘i
D
060-069
qaytarilgan
chiqindilar,
material
bevosita
foydalanilmagan
materiallar
xarajatlar
D 210 K bilvosita
D 261
D 161,173 K
brak
Ish xaqi, ajr.
Taqsimlanadigan
xarajatlar
D 050
D 020-029 K
hisob baxosi (reja
tannarx)
asosiy vositalar
farqi (+ ; -)
eskirishi
ishlab chiqarilgan
maxsulot
D 159,172 K
xaqiqiy
tannarxi
Ish va xiz.va
boshqalar
Tugallanmagan i/ch
qoldig‘i
5 – chizma. Ishlab chiqarish xarajatlari hisobini buxgalteriya yozuvlarida
aks ettirishning sxematik ko‘rinishi
090 –“Tovar (ish, xizmat)larga xarajatlar” subschyoti bo‘yicha oy oxiridagi
qoldiq tugallanmagan ishlab chiqarishning tannarxini ko‘rsatadi. Analitik hisob
xarajatlarning turlari va chiqarilayotgan mahsulotlarning turlari bo‘yicha 292-son
shakldagi joriy hisoblar va hisob-kitoblar daftarida (kartochkasida) yuritiladi.
3 – jadval
306
Mavzuga doir buxgalteriya o‘tkazmalari:
№
Muomalalar mazmuni
Dt
Kt
Asos bo‘luvchi
xujjat
1
Maxsulot(ish va xizmatlar
ishlab chiqarish jarayonida
materiallar sarflanganda
090
06 schyotning
tegishli
subschyotlari
Yuk
xati(talabnoma),
hisobdan
chiqarish
dalolatnomalari
va boshqalar
2
Mahsulot(ish va xizmat)lar
ishlab chiqarishda band
bo‘lgan xodimlarga ish
haqi hisoblanganda
090
173
Tabel yoki
dalolatnomalar
3
Mahsulot(ish va xizmat)lar
ishlab chiqarishda band
bo‘lgan
xodimlarga
hisoblangan
ish
haqiga
nisbatan yagona ijtimoiy
to‘lov
ajratmalari
hisoblanganda
090
161
Buxgalteriya
ma’lumotnomasi
4
Boshqa
korxona
va
tashkilotlar
tomonidan
mahsulot(ish va xizmat) lar
ishlab
chiqarishda
hizmatlar ko‘rsatilganda
090
15 schyotning
tegishli
subschyotlari
Bajarilgan
ishlarni
topshirish, qabul
qilish
dalolatnomasi
5
Mahsulot(ish va xizmat)lar
ishlab
chiqarishda
foydalanilgan
asosiy
vositalarga
eskirish
hisoblanganda
090
02 schyotning
tegishli
subschyotlari
Buxgalteriya
raschyotlari,
ma’lumotnomasi
6
Mahsulot(ish va xizmat)lar
ishlab chiqarish jarayonida
bilvosita
(umumishlab
chiqarish
xarakteridagi
xarajatlar) taqsimlanganda
090
210
Buxgalteriya
ma’lumotnomasi
7
Ishlab chiqarish jarayoni
natijasida mahsulot hisob (
reja) tannarhida qabul
qilinganda
050
090
Yuk xati, kirim
orderi
8
Maxsulot (ish va xizmat)
ishlab
chiqarish
reja
tannarhi
bilan
haqiqiy
tannarhi o‘rtasida salbiy
tafovut aniqlanganda (reja
050
090
Buxgalteriya
ma’lumotnomasi
307
tannarhi
past,
xaqiqiy
tannarhi yuqori)
9
Maxsulot (ish va xizmat)
ishlab
chiqarish
reja
tannarhi
bilan
haqiqiy
tannarhi o‘rtasida salbiy
tafovut aniqlanganda (reja
tannarhi yuqori, xaqiqiy
tannarhi
past)
– farq
summa qizil yozuvda aks
ettiriladi
050
090
Buxgalteriya
ma’lumotnomasi
12 – MAVZU. BUDJET TASHKILOTLARIDA MOLIYAVIY AKTIVLAR
HISOBI.
1 – jadval
Budjet tashkilotlari daromadlar va xarajatlar smetalari ijrosini amalga oshirishda
moliyaviy aktivlar ya’ni pul mablag‘lari hisobi alohida tashkil etiladi. Budjet
tashkilotlari moliyaviy aktivlariga hisobvaraqlardagi pul mablag‘lari, kassadagi
pul mablag‘lari, pul hujjatlari, yo‘ldagi pul jo‘natmalari, moliyaviy qo‘yilmalar
(vaqtincha depozitga qo‘yilgan pul mablag‘lari) kiradi. Budjet tashkilotlari pul
mablag‘lari harakati moliya organlari tomonidan ochilgan shahsiy
hisobvaraqlarda yuritiladi.
Budjet tashkilotlarida shahsiy hisobvaraqalarni ochish, yuritish, yopish tartibi
“Budjetdan mablag‘ oluvchilarning shaxsiy hisobvaraqlarini O‘zbekiston
Respublikasi Moliya vazirligi G‘aznachiligida va uning hududiy bo‘linmalarida
yuritish Qoidalari” (O‘zbekiston Respublikasi Adliya vazirligida 2007 yil 5
dekabrda 1746-son bilan ro‘yxatga olingan)ga asosan amalga oshiriladi.
G‘aznachilik va uning xududiy bo‘limlarida Budjet tashkilotlari uchun shahsiy
hisobvaraqlar ochilib yuritilar edi. 2011 yildan boshlab Budjet tashkilotlari pul
mablag‘lari hisobini yuritish uchun moliya organlari tomonidan shahsiy
hisobvaraqlar ochilishi belgilandi. Moliya organlari tomonidan ochilgan shaxsiy
hisobvaraq dasturga kiritiladi va G‘aznachilik va ularning xududiy
bo‘linmalarida ko‘rinadi.
2– jadval
Budjet tashkilotlari shaxsiy hisobvarag‘ining unikal raqami yigirma etti
razryaddan iborat bo‘lib:
Razryad raqamlari
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
Razryad raqamlari
Sh
ulardan:
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
308
1-6 gacha razryadlar - Tasdiqlangan mablag‘larning manbalari va Budjet
darajasi tasnifiga muvofiq mablag‘larning manbalar kodi va Budjet darajasi;
7-9 gacha razryadlar - Tasdiqlangan valyutalar klassifikatoriga muvofiq
valyuta kodi;
10-14 gacha razryadlar - Tasdiqlangan hududlar tasnifiga muvofiq hududiy
tegishlilik kodi;
15-24 gacha razryadlar - Budjetdan mablag‘ oluvchilar bo‘yicha Budjet
tasnifining tegishli ko‘rsatkichlari kodlari, bunda:
15-21 gacha razryadlar - Xarajatlarning vazifa jihatdan tasnifining tegishli
kodi;
22-24 gacha razryadlar - Tashkiliy tasnifning tegishli kodi;
25-27 gacha razryadlar - Budjetdan mablag‘ oluvchilarning shaxsiy
hisobvaraq raqami kodi.
3 – jadval
Yuridik majburiyat
- yuridik (jismoniy) shaxslarning ikkinchi tomon
oldidagi tuzilgan shartnomalar, kelishuvlar va tegishli hokimiyat organlarining
qarorlari bo‘yicha yuzaga kelgan majburiyatlaridir.
Moliyaviy majburiyat
- yuridik (jismoniy) shaxslarning ikkinchi tomon, tovar
(ish va xizmat)lar etkazib beruvchilar oldidagi etkazib berilgan tovar (ish va
xizmat)lar uchun xaq to‘lashni tasdiqlovchi hujjatlar, jumladan hisob-to‘lov
hujjatlarida hisoblangan, ishchilarga ish haqi, to‘lov hujjatlari, sud qarorlari,
hamda Budjetdan mablag‘ oluvchilarni mol etkazib beruvchi yoki to‘lovni qabul
qiluvchiga mablag‘larning o‘tkazilish majburiyatini yuklovchi hujjatlardir.
4 – jadval
BUDJET TASHKILOTLARIDA MOLIYAVIY AKTIVLAR HISOBINI
TASHKIL ETISHDA BUXGALTERIYA HISOBI OLDIGA QUYIDAGI
VAZIFALAR QO‘YILADI:
1.
Budjet tashkilotlari moliyaviy aktivlar hisobini amaldagi me’yoriy xuquqiy
xujjatlar talablari bo‘yicha tashkil etish;
2.
Moliyaviy aktivlar hisobini buxgalteriya boshlang‘ich va yig‘ma xujjatlari,
hisob regstirlarida o‘z vaqtida to‘g‘ri rasmiylashtirish;
3.
Budjet va Budjetdan tashqari pul mablag‘larini daromadlar va xarajatlar
smetalari bo‘yicha maqsadli sarflanishi, saqlanishi ta’minlash;
4.
Buxgalteriya schyotlarida moliyaviy aktivlar mavjudligi hamda harakatini
aniq, to‘liq va o‘z vaqtida aks ettirish;
5.
Tashkilot kassasida, shahsiy hisobvaraqlardagi pul mablag‘lari, pul xujjatlari,
moliyaviy qo‘yilmalar butligini nazorat qilish;
6.
Chet el valyutasidagi pul mablag‘larini O‘zbekiston Respublikasi markaziy
banki tomonidan belgilagan xorijiy valyuta kurslari bo‘yicha kurs tafovutlarini
aniqlab hisob registrlarida o‘z vaqtida aks ettirib borish;
7.
Budjet tashkilotlarining Budjet va Budjetdan tashqari pul mablag‘lari
mavjudligi xolati va xarakatiga oid buxgalteriya axborotlarini shakllantirib
309
berish va boshqalar.
Do'stlaringiz bilan baham: |
