“ budjet hisobi ” fanidan O’quv–uslubiy majmua

11 – MAVZU. BUDJET TASHKILOTLARIDA TOVAR (ISH, 
XIZMAT)LAR ISHLAB CHIQARISH XARAJATLARI HISOBI 
1 – jadval 
Mahsulot(ish,xizmat) lar ishlab chiqarish tannarxini hosil qiluvchi 
xarajatlar ularning iqtisodiy mazmuniga ko‘ra quyidagi elementlar 
bo‘yicha guruhlarga ajratiladi:
a) ishlab chiqarish moddiy xarajatlar (qaytariladigan chiqitlar qiymati 
chiqarib tashlangan holda); 
b) ishlab chiqarish xususiyatiga ega bo‘lgan mehnatga haq to‘lash xarajatlari, 
shu jumladan ular bo‘yicha hisoblangan yagona ijtimoiy to‘lov summalari; 
v) ishlab chiqarish ahamiyatiga ega bo‘lgan asosiy vositalar eskirishi 
summasi; 
g) ishlab chiqarish ahamiyatiga ega bo‘lgan boshqa xarajatlar. 
Sotish xarajatlari, tashkilotni boshqarish bo‘yicha umumiy xarajatlar 
(ma’muriy xarajatlar), boshqa operatsion xarajatlar, moliyaviy faoliyat 

---

301 
bo‘yicha xarajatlar va favqulodda zararlar mahsulot (ishlar, xizmatlar) ishlab 
chiqarish tannarxiga kiritilmaydi.
 
2 – jadval 
Tovar(ish,xizmat) lar ishlab chiqarish xarajatlari tannarxni aniqlash 
usullari bo‘yicha umumlashtiriladi. 
Mahsulot (ishlar, xizmatlar) tannarxini aniqlashning asosiy usullari bo‘lib: 
oddiy, me’yoriy, buyurtma, bosqichli usullar hisoblanadi. 
Tannarxni aniqlashning oddiy usuli qo‘llanilganda hisobot davridagi barcha 
ishlab chiqarish xarajatlari barcha ishlab chiqarilgan mahsulotlar (ishlar, 
xizmatlar) tannarxiga kiritiladi. Mahsulot (ishlar, xizmatlar) birligining 
tannarxi ishlab chiqarish xarajatlari summasini ishlab chiqarilgan mahsulotlar 
(ishlar, xizmatlar) birliklarining umumiy miqdoriga bo‘lish yo‘li bilan hisoblab 
chiqariladi.
Tannarxni aniqlashning me’yoriy usuli xom ashyo, materiallar, mehnat va 
ishlab chiqarish quvvatidan foydalanishning belgilangan me’yorlari bo‘yicha 
xarajatlarni hisobga olishga asoslangan. Me’yornomalar vaqti-vaqti bilan tahlil 
qilib turiladi va zarur hollarda joriy shart-sharoitlarga muvofiq qaytadan ko‘rib 
chiqiladi.