# 4, 2020 pedagogik mahorat*педагогическое мастерство*pedagogical skill

# 4, 2020 PEDAGOGIK MAHORAT*ПЕДАГОГИЧЕСКОЕ МАСТЕРСТВО*PEDAGOGICAL SKILL
144 
ташкил этишда ўқитувчи педагогик маҳоратга эга бўлиши зарур. Ҳақиқатдан ҳам, узлуксиз таълимда
 
рақобатга бардош бера оладиган, интеллектуал жиҳатдан кучли мутахассислар тайёрлаш учун, ўқитишда 
янги педагогик технологиялардан, интерфаол усуллардан фойдаланиш асосий вазифа саналади. Бундай 
ёшларни вояга етказиш йўлларини ахтариш мақсадига йўналтирилган фанларни ўқитишда янги 
педагогик 
технологиялардан, 
интерфаол 
усуллардан 
фойдаланиш 
муаммоларига 
доир 
Қорақалпоғистон шароитида ҳам қатор тадқиқотлар олиб борилди. Бу эса педагогика илмида 
дидактика, яъни ўқитиш методикаси йўналишида янги педагогик қарашларнинг шаклланиши ва 
ривожланишидан далолат беради. 
 
Тадқиқотчи Г.Карлыбаеванинг
 
“Бўлажак физика ўқитувчиларининг методик тайёргарлигини 
такомиллаштириш” мавзусидаги диссертациясида бўлажак физика фани ўқитувчиларининг методик 
тайёргарлиги 
даражаси 
таҳлил этилиб ҳамда 
унинг 
педагогик-психологик 
омиллари 
такомиллаштирилган [5].
Тадқиқот жараёнида бўлажак физика ўқитувчиларининг методик тайёрланганлик мезонлари 
(ижтимоий, маънавий, педагогик-психологик) мазмуни ўзаро боғлиқлик даражасини белгиловчи 
касбий педагогик рефлекция кўрсаткичлари (мотивацион-қадриятли, когнитив-фаолиятли, шахсий-
рефлексив) асосида аниқлаштирилган. Шунингдек, исботлаш жараёнида касбий фаолиятга таёрлаш 
босқишлари физика фанига оид умумлаштирилган (педагогик кузатиш, тадқиқотчилик, илмий 
тасаввур, материалларни тизимлаш) ва кенгайтирилган (масалалар ечиш, ривожлантириш, татбиқ 
этиш) эмперик тушунчалар ҳамда амалий ва назарий билимларга тизимли йўналтириш ёндашуви 
асосида ёритилган. Энг муҳими, тадқиқотчининг физика таълимининг ахборот-методик таъминоти, 
интегратив дидактик воситалари, фаоллаштирувчи имкониятлар, модулли технологиядан 
фойдаланиш, ўзини-ўзи ривожлантириш, назорат қилиш, таҳлил методларининг доминант 
функцияларига оид таклифлари “Физикани ўқитиш технологиялари ва лойиҳалаштириш” номли 
дарслигида исботланган. 
Тадқиқотчи ёш олим Н.Матжанов “Узлуксиз таълим тизимида квант тасаввурларни 
шакллантириш ва ривожлантиришда изчиллик” мавзусидаги тадқиқот ишида ўрта махсус, касб-ҳунар 
ва олий таълим тизими физика таълими жараёнида квант тасаввурларни шакллантириш ва 
ривожлантириш изчиллигининг мазмуни ва ташкилий-педагогик асослари илмий томондан 
урганилган [6]. Тадқиқот жараёнида физика фанини ўқитишда квант тасаввурларни шакллантириш ва 
ривожлантиришнинг дидактик компонентлари (мақсад, концептуал, мазмун, технологик, назорат ва 
баҳолаш) мазмуни онгли ва коммуникатив фаолият фаоллашуви элементлари изшиллиги асосида 
такомиллаштирилган. 
Шунингдек, тадқиқот жараёнида кимё ва физика курсларида атом ва ядро физикасига оид 
эҳтимолий-статистик тасаввурларни шакллантириш методикаси ноаниқликлар муносабати 
концептлари (Комптон эффекти, Де-Бройл ғоялари, Де-Бройл тўлқини, Гейзенберг) бўйича ўқув 
элементлари алоқадорлиги аниқланган. Мазкур тадқиқот иши узлуксиз таълим тизимида физика 
ўқитувчиларининг касбий фаолияти давомида уларнинг танқидий ва ижодий тафаккурини 
рағбатлантириш, илғор педагогик ва ахборот технологиялари ҳамда ўқитишнинг интерфаол 
усулларига оид назарий ва амалий билими, кўникма ва малакаларини ривожлантириб бориш ва 
уларни амалиётда қўллаш орқали касбий компетентлигини такомиллаштириши, физикани ўқитишда 
самарадорликка эришишга хизмат қилиши билан изоҳланади. Ҳақиқатан ҳам, ушбу тадқиқот иши 
бўлажак физика ўқитувчиларининг касбий компетентлигини, кўникма ва малакаларини 
ривожлантириб боришда муҳим аҳамиятга эга. 
Бугунги кунда таълим жараёнида сифат ва самародорликка эришишда педагогик технология ва 
унинг таркибий қисми бўлган модулли ўқитишни такомиллаштириш ҳамда уни таълим жараёнига 
татбиқ этиш муаммоларини ҳал қилишга оид илмий тадқиқот ишлари олиб борилмоқда. Ана шундай 
тадқиқотлардан бири ёш олим Г.Изетаева “Олий таълим муассасаларида математик анализ ўқув 
фанини модулли технология асосида ўқитиш методикаси” номли диссертациясида олий таълим 
муассасаларида математик анализ ўқув фанини ўқитишни модулли таълим технология асосида 
ташкил этишнинг усулий асосларини белгилаб ҳамда улардан амалда фойдаланиш методикасини 
ишлаб чиқди [7]. Ёш олима тадқиқот ишида ўқитишга тизимли ёндашувнинг дидактик 
имкониятлари, ўқув машғулотларини лойиҳалаштиришнинг ихтирочилик, моделлаштириш ва 
эксперимент компонентлари мазмунини аниқлаштириш асосида илимий жиҳатдан таҳлил қилди. 
Шунингдек, тадқиқот жараёнида математик анализ фанини ўқитишнинг методик имкониятлари 
модулли ўқитиш технологиясининг функционал омиллари (педагогик-психологик, концептуал, 
технологик, инновацион) ни тизимлаштириш асосида ёритиб берди. Ушбу тадқиқот иши математика 
https://buxdu.uz

---