# 4, 2020 pedagogik mahorat*педагогическое мастерство*pedagogical skill

# 4, 2020 PEDAGOGIK MAHORAT*ПЕДАГОГИЧЕСКОЕ МАСТЕРСТВО*PEDAGOGICAL SKILL
183 
жараёнига тўлиқ киритилган ҳолда амалга ошириш мумкин, бунда мактаб биологик таълимининг 
замонавий йўналишларини ҳисобга олиш муҳимдир. 
Жамиятнинг демократлаштириш ва инсонпарварликка йўналтирилганлиги, экологизация 
тенденцияси Ўзбекистонда биологик таълимнинг янги мақсадларини аниқлади: 
- ёввойи табиат ҳақидаги билимларни, уни ўрганишнинг умумий усулларини, таълим 
қобилиятларини ўрганиш; 
- бу билимлар асосида дунёнинг илмий суратининг ўқувчилар томонидан тушунилиши; 
- гигиеник тарбия ва соғлом турмуш тарзини шакллантириш; 
- талабаларнинг экологик саводхонлигини шакллантириш; 
- табиат, жамият, шахс уйғун муносабатларини ўрнатиш. 
Мактаб ўқувчилари биологик (зоологик) таълимининг замонавий мазмуни ўртасидаги асосий 
фарқ унинг ўзгарувчанлиги бўлиб, муқобил муаллифлик дастурлари, сўнгра муаллифлик 
дарсликларини яратишда намоён бўлади. Мустақил Ўзбекистоннинг янги давлатчилигини 
шакллантириш шароитида янги ёндашувлар, фундаментал муносабатлар, ўқув материалларини тузиш 
принципларини излаш муҳим вазифа бўлди. 
Биологик таълим ўқув материалларининг хилма-хиллиги доирасида 
асосий ғоялари 
қуйидагилар белгиланди: 
- ёввойи табиатни даражама-даража ташкил этиш ғояси; 
- организмларнинг тузилиши ва функциялари билан ўзаро боғлиқлик ғояси; 
- организмнинг атроф-муҳит билан алоқа қилиш ғояси; 
- ҳаётнинг қийматини баҳолаш ғояси. 
Янги биологик таълимнинг 
етакчи йўналишлари
қуйидагилар: 
- ўзгарувчанлик; 
- кўп даражалилик; 
- фарқлаш; 
- эркин танлов. 
Биологик таълим соҳасидаги 
асосий ўзгаришлар
қуйидагилар: 
- ривожланиш функциясининг устуворлигини аниқ белгилаш учун мақсадли йўналишни 
ўзгартириш;
- таълимнинг уч – бошланғич, ўртаб юқори босқичида таълим олишнинг узлуксизлиги;
- биологиянинг барча бўлимларини ўрганиш; 
- таълим даражасига қўйиладиган умумий талабларни сақлашда муқобил ўқув дастурлари ва 
қўлланмалардан фойдаланиш;
- биологиянинг барча бўлимлари мазмунини экологиялаштириш;
-тегишли профил учун ишлаб чиқилган янги ўқув-услубий қўлланмалар асосида таълимни 
дифференцияллаш;
- биологик таълимнинг мажбурий минимал даражасини мактабнинг амалий фаолиятига 
киритиш. 
Педагогика фанида илмий-педагогик ишларни таҳлил қилиш шуни кўрсатмоқдаки, зоологияни 
мактабда ўқитишнинг инновацион моделини асослаш ва амалётга татбиқ этиш учун муайян шарт-
шароитлар яратилган, ўқувчиларнинг назарий ва амалий таълимини ошириш омили сифатида 
шаклланган, шунингдек, ўқувчиларнинг базис компетенциялари - интеллектуал ва коммуникатив, 
рефлексив ва ўз-ўзини ўқитиш қобилиятларини шакллантиришга имконят яратилган. Бундай хулоса 
учун асос бўлиб Н.Д.Андреева, И.Т.Богдан, К.Я.Вазина, Е.Ю.Ибатуллина, Е.В.Иванова, 
Р.Ш.Избасарова, Н.Мустафаева, А.И.Никишов, Л.В.Нироева, И.В.Сниховскаяларнинг тадқиқотлари 
хизмат қилади [1,2,3,4,5,6,7,8,9]. 
Таълим жараёнига инновацияларни жорий этиш ва педагогик инноватика назарияси ва 
методологияси асосларини ишлаб чиқиш масаласи М.В. Кларин, Н.И. Лапин, Н.Я. Найн, А.П. 
Панфилова, В.А. Сластенин, Л.С. Подымова Н.Р. Юсуфбеков [10,11,12,13,14]ларнинг тадқиқотларида 
ёритилган ва уларда турли таълим муассасаларида таълим тизими, технологияси, методологиясини 
ўқув-тарбия жараёнларида янгилаш муаммолари асосланган. Инновацион педагогик фаолиятнинг 
умумий ва ўзига хос хусусиятлари ижод сифатида В.И.Андреев, Д.Б.Богоявленская, 
В.И.Загвязинский, В.А.Кан-Калик, Н.Д.Никандров [15,16,17,18]ларнинг тадқиқотларида таҳлил 
қилинган. 
Назарий тадқиқотлар билан бир қаторда тадқиқотимизнинг амалий шартлари ҳам 
шакллантирилди:
https://buxdu.uz

---