har qanday vazifalarni bajarish uchun juda kam vaqtga ega.
Sensorli ekranli kompyuterlardan foydalanish, albatta, har
qanday ishni amalga oshirishni tezlashtiradi va maqsadga
tezroq erishishga yordam beradi.
Monitorlarning asosiy xususiyatlari quyidagilardan
iborat:
1. Monitor ekran hajmi. Monitorlar va televizorlarda
ekran o‘lchamlari diagonali dyumlarda (1 dyum=2,54 sm)
o‘lchanadi. Agar bir necha yil oldin 17, 19-dyuymli
monitorlar talabga ega bo‘lsa, bugungi kunda 22-24 dyumli
diagonali monitorlarga talab ko‘paygan.
2. Katta formatli monitorlar. So‘nggi paytlarda,
barcha monitorlar keng formatli (gorizontal va vertikal 16:10
aspekt nisbati), an’anaviy 4:3 aspekt nisbatli monitorlari
deyarli yo‘q bo‘lib ketdi. 16:10 aspekt nisbatli monitorlarning afzalligi asboblar panelini “yashirish” shart
emas (shu bilan foydali maydonni toraytiradi), bir nechta oynalarlar sizning ekraningizga osongina mos
keladi va uyda filmlarni tomosha qilish kinoga o‘xshash bo‘ladi.
3. Ekran o‘lchamlari. LCD monitorning butun ekrani kichik nuqtalarga (piksel deb ataladi) bo‘linadi.
Tabiiyki, har bir nuqtaning kattaligi qanchalik kichik bo‘lsa, tasvir shunchalik yaxshi bo‘ladi. Piksellar
sonini monitor tomonidan vertikal va gorizontal ravishda ko‘rsatiladigan piksel soni. 19 dyumli monitorlar
uchun 1280×960 nuqtadan kam bo‘lmasligi kerak, 22 dyum uchun kamida 1600×1050 nuqta, nuqta hajmi
0,3 mmdan oshmasligi kerak va nuqta hajmi 0,278 mmdan kam bo‘lmasligi kerak.
LCD monitorning texnik xususiyatlari tufayli ba’zi piksellar rangni o‘zgartira olmaydi, ya’ni har
doim qora, oq yoki rangli bo‘lishi mumkin. Bunday piksellarga “singan piksel” deyiladi.
4. Monitor aloqa ulagichlari. Monitor kompyuterga raqamli (DVI) yoki analog (VGA usuli, D-Sub)
usuli orqali ulanishi mumkin. Ikkinchi holda, analog signalning konvertatsiyasi maxsus sxemalar yordamida
amalga oshiriladi. Kompyuter va monitor o‘rtasida raqamli kirish mavjud bo‘lganda, konvertatsiya
qilinmasdan to‘g‘ridan-to‘g‘ri aloqa amalga oshiriladi, rasm tiniqroq bo‘ladi. Monitorlarda yana bir juda kam
uchraydigan ulagichga ega, HDMI (yuqori aniqlikdagi multimedia interfeysi) — yuqori aniqlikdagi video
ma'lumotlarini va ko‘p kanalli raqamli audio signallarni uzatish imkonini beradi. Ushbu ulagichga ega
bo‘lgan har qanday zamonaviy video qurilmani osongina monitorga ulashingiz mumkin, masalan: o‘yin
konsoli, disk pleer.
5. Yorqinlik va kontrasti. Monitorning yorqinligi monitorning to‘liq oq ekrani tomonidan chiqarilgan
yorug‘lik miqdorini ko‘rsatadi. Kontrast darajasi eng yorqin va eng qorong‘i joylarning yorqinligi nisbati
sifatida aniqlanadi. Texnik xususiyatlarga kirmasdan, monitor qora rang ko‘rsatishi mumkin bo‘lgan
darajada chuqur kontrasti bo‘lishi kerak. Eng yaxshi kontrast 700:1 oralig‘ida 1000:1 oralig‘ida joylashgan.
Tajribalar shuni ko‘rsatadiki, sanitariya gigiyena talablariga rioya etilmasa, kompyuter optik
sindromi (CVS — Computer Vision Syndrome), asabiylashish va stressga olib keladi. Foydalanuvchiga
elektromagnit nurlanish asosiy monitor orqali ta’sir qiladi. Ko‘p foydalanuvchilar (ba’zi ma’lumotlarga
ko‘ra, 60% gacha) charchoq, tish va ko‘z og‘rig‘i haqida shikoyat qiladi. Quyidagi alomatlar qayd etildi:
ko‘z qizarishi (48,44%), og‘riq (9,17%), bezovtalik (5,6%), og‘irlik hissi (3,94%), umumiy noqulaylik
(10,48%), bosh og‘rig‘i (9,55%), ko‘z qorayishi (2,59%), bosh aylanishi (2,22%), ikkilanish (0,16%). Shu
bilan birga, vizual tizimda ob’ektiv o‘zgarishlar kuzatildi: ko‘rish keskinligining pasayishi (34,2%),
binokulyar ko‘rish (49,42%), stereoziya (46,8%).
Bularning oldini olish hamda kompyuterda ishlash davomida salomatligingizga zarar yetmasligi
uchun quyidagi talablarga rioya qilishingiz va ularni esdan chiqarmasligingiz kerak:
1) kompyuter stolidan 20 sm uzoqlikda o‘tiring;
2) ko‘zingiz kompyuter ekranidan 50–60 sm uzoqlikda bo‘lsin, har 20–30 daqiqadan so‘ng ko‘zga
dam berib turish va kompyuterda ishlash kuniga 180 daqiqadan oshmasligi zarur;
3) yelka va qo‘l tirsagi orasidagi burchak 90–120° ni tashkil qilsin;
4) kompyuter oldida o‘tirganingizda gavdangizni tik tuting;
5) oyoq kaftingiz polga to‘laligicha tegib tursin;
6) qo‘l kaftingizni va barmoqlaringizni erkin tuting;
7) qo‘lingizni tanangizga yaqin masofada ushlang;
8) tizza osti burchagi 90° ni tashkil qilsin.
Sinf xonasidagi o‘rtacha havo harorati +22°C, nisbiy namlik – 46%, atmosfera bosimi – 750 mmHg
bo‘lishi kerak. Chang miqdori – ish joyining 10 mg/m dan oshmasligi, maksimal zarracha hajmi – 2
mikrondan oshmasligi kerak. Xonada mikroiqlimni saqlash uchun issiq va sovuq mavsumda shamollatish va
isitish kerak. Issiq mavsumda xonada shamollatish uy konditsionerlari tomonidan amalga oshiriladi.
Uskunaning to‘liq yuki bilan sinfdagi havo harorati + 25°S dan oshmasligi kerak. sovuq havoda xona
radiatorlarning batareyalari bilan isitiladi. Qish mavsumida sinf xonasidagi havo harorati + 19 °s dan past
bo‘lmasligi kerak.
Monitorga yaqin ovozli kolonka va uzluksiz quvvat manbalarini o‘rnatish tavsiya etilmaydi, chunki
bu qurilmalar tasvir sifatini buzadi. Murakkab holatlarda, bu tasvirning sezilarli darajada titrayotgani bilan
namoyon bo‘ladi.
Ko‘zlar – bu atrofingizdagi dunyoni to‘liq o‘rganish va his qilish, go‘zallikka qoyil qolish va
zamonaviy texnologiyalardan zavq olish imkonini beruvchi ko‘rish organi. Yerning aksariyat aholisi va
ayniqsa, bolalar o‘z nuqtai nazariga ega bo‘lib, unga e’tibor bermaydilar. Ko‘rish muammolarini keltirib
chiqaradigan asosiy omillar nafaqat irsiy kasalliklar va tug‘ma patologiyalarni, balki sezilarli darajada
zamonaviy texnologiyalar davrida gadjetlar, kompyuterlar maktab o‘quvchilarini hayratga soladi va ular dam
olishni unutib qo‘yishadi.
Kompyuter oldida noto‘g‘ri o‘tirish umurtqa pog‘onangizda og‘riqlar paydo bo‘lishiga hamda tez
toliqishingizga sababchi bo‘ladi. Kompyuterdan foydalanishda sog‘lig‘ingizga zarar yetmasligi uchun ko‘z
mashqlari va harakat mashqlarini bajarib turish kerak.
Ko‘z uchun mashqlar
Do'stlaringiz bilan baham: 
