# 3-son 2019. indd

AXBOROT XAVFSIZLIGI

---

129
Jamiyatda axborotlashtirish sohasidagi munosabatlarning kengayishi bilan bir qa-
torda, mamlakatimizda ushbu sohadagi huquqbuzarliklarning oldini olishga qaratilgan 
yangi  ijtimoiy  munosabatlar  –  axborot  xavfsizligini  ta’minlash  dolzarb  masalalardan 
biriga aylandi. 
Globallashayotgan dunyoda inson ongini egallash va uni manipulyasiya qilishga 
urinishlar avj olayotgan hozirgi davrda jamiyatda axborot xavfsizligi va uning zamirida 
fuqarolarning ma’naviy daxlsizligi ta’minlanmas ekan, aksariyat insonlar bu kurashning 
bevosita ishtirokchisiga aylanib qolishi mumkin.
Hozirgi kunning jadal globallashuvi jarayoni va uning odamlar, xususan, yosh-
lar, o‘quvchilarning ongiga, ruhiyati, umumtarbiyasiga bo‘lgan ta’siri – bolalarimizning 
ma’naviy yetuk shaxs bo‘lib, milliy mentalitetimiz, milliy tarbiyamizga monand voyaga 
yetishishlari bilan bog‘liq masalalarga alohida yondashishni taqozo etmoqda. Zero, 
biz o‘zbek ma’naviyati, madaniyati, boy tarixiy, milliy merosini jamiyatning shiddatli 
rivojlanishining qurboni emas, qaysidir ma’noda uning hamkori, qaysidir ma’noda esa 
uning salbiy ta’sirlariga qarshi quroli sifatida qo‘llashimiz, uni saqlab qolishga intilishi-
miz lozim. 
Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi qabul 
qilinganligining 24 yilligiga bag‘ishlangan tantanali marosimdagi ma’ruzasida “Bugungi 
tez o‘zgarayotgan dunyo insoniyat oldida, yoshlar oldida yangi-yangi, buyuk imkoniyat-
lar ochmoqda. Shu bilan birga, ularni ilgari ko‘rilmagan turli yovuz xavf-xatarlarga ham 
duchor qilmoqda. G‘arazli kuchlar sodda, g‘o‘r bolalarni o‘z ota-onasiga, o‘z yurtiga qar-
shi qayrab, ularning hayotiga, umriga zomin bo‘lmoqda. Bunday keskin va tahlikali sha-
roitda biz ota-onalar, ustoz murabbiylar, jamoatchilik, mahalla-ko‘y, bu masalada hush-
yorlik va ogohlikni yanada oshirishimiz kerak. Bolalarimizni birovni qo‘liga berib qo‘y-
masdan, ularni o‘zimiz tarbiyalashimiz lozim. Buning uchun yoshlarimiz bilan ko‘proq 
gaplashish, ularning qalbiga quloq solish, dardini bilish, muammolarini yechish uchun 
amaliy ko‘mak berishimiz kerak”, degan fikrlari har birimizga katta mas’uliyat yuklaydi. 
Jahon axborot makonining globallashuvi sharoitida inson ongi va qalbiga, milliy 
mentalitetiga,  sog‘lom  e’tiqodiga,  vatanparvarlik  va  fidoyilik  tuyg‘ularining  kamol  to-
pishiga salbiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin bo‘lgan g‘oyaviy-mafkuraviy, madaniy, infor-
matsion tahdidlar ta’siri sezilmoqda. Boshqacha aytganda, “bugungi kunda odamzod 
ma’lum bir davlatlar va siyosiy kuchlarning manfaatlarigagina xizmat qiladigan, olis- 
yaqin manbalardan tarqaladigan, turli ma’no-mazmundagi mafkuraviy kuchlarning 
ta’sirini doimiy ravishda sezib yashaydi”. Shunday ekan, global axborot tizimidan foy-
dalanish jarayonida mamlakat va xalq manfaatlaridan kelib chiqib, axborot xavfsizligini 
hamda milliy ma’naviy daxlsizlikni ta’minlash darajasiga erishish lozim.
Darhaqiqat, bugungi axborot globallashuvi davri jamiyatning ijtimoiy-siyosiy ji-
hatdan xavfsizligini, g‘oyaviy-mafkuraviy jihatdan daxlsizligini ta’minlashga qaratilgan 
samarali mexanizmlarni ishlab chiqmagan mamlakat barqarorlikka erisha olmasligini 
ko‘rsatmoqda.
 “Axborot xavfsizligiga tahdid manbalari tasodifiy va oldindan ko‘zlangan bo‘lishi 
mumkin”. Dastur ta’minotidagi kamchiliklar, texnik vositalarning nosozligi, malakaning 
yetishmasligi yoki foydalanuvchining xatolari tasodifiy tahdidlar hisoblanadi. Oldindan 
ko‘zlangan tahdidlar esa axborot zaxiralariga zarar yetkazish maqsadida atayin amal-
ga oshiriladi.
Ular faol (aktiv) va nofaol (passiv) bo‘ladi. Nofaol tahdidlarga axborot zahiralaridan 
ularning vazifalariga ta’sir ko‘rsatmagan holda ruxsat berilmagan foydalanishga bo‘lgan 

---

130