” 2021yil jismoniy madaniyat

Asosiy va qo`shimcha o`quv adabiyotlar hamda axborot manbaalari
Asosiy darslik va o`quv qo`llanmalar
1. Azizov N.X. Belbog`li turkiston Kurashi. - Toshkent: о`qituvchi, 1998.
2. Борисов К. Прaктикa рукопaшного боя. Учебное пособия под/рек. 2003 г
Qo`shimcha adabiyotlar
3. Salomov R.S. Sport mashg`ulotining nazariy asoslari – Toshkent., О`zbekiston Davlat jismoniy tarbiya instituti, 2005 yil - 238 b.
4. Goncharova O.V. Yosh sportchilarning jismoniy qobiliyatlarini rivojlantirish Toshkent., О`zbekiston Davlat jismoniy tarbiya instituti 2005 yil - 171 b.
5. Dzyudo Kurashi. A.A.Absatarov. A.A.Istomin. Toshkent Iqtisod-Moliya 1993 yil.
Internet saytlari
6. www.cspi.uz
7.www.pedagog.uz
8.www.edu.uz
9. www.nadlib.uz (A.Navoiy nomidagi O`z.MK)
10. http://ziyonet.uz —Ziyonet axborot-ta`lim resurslari portal

2-Ma’ruza Dzyudo Kurashining qoidalari.
Reja:
1.Dzydo kurashi haqida
2. Dzyudo kurashining qoidalari.
1.Ishoralar (Jest).
1. Ippon – sof g`alaba-10 ball: qo`lni boshdan yuqoriga, kaftni oldinga qilib, baland ko`tarish.
2. Vaza-ari – yarim g`alaba-7 ball: qo`lni to`g`ri qilib, yon tarafga yelka barobarida kaftni pastga qilib ko`tarish.
3. Vaza-ari avaseti ippon: ishora bilan avval vaza-ari ni, keyin esa ippon ni ko`rsatish.
4. Yuko – kichik ustunlik-5 ball: qo`lni yon tarafga gilamga nisbatan 450 burchak ostida kaftni pastga qilib ko`rsatish (hоzirgi kunda bekor qilingan).
5. Kinza: bajarilgan usul natijasi bo`lmasa. Ishora ko`rsatilmaydi, lekin ketma-ket uchta kinza dan keyin shido ogohlantirilishi berish kerak.
6. Shidо – jazo (ogohlantirish): harakatga mos ishora ko`rsatib, ko`rsatgich barmoq bilan aybdor dzyudochini yoki dzyudochilarni (chap dzyudochini chap qo`l bilan, o`ng dzyudochini o`ng qo`l bilan) ko`rsatish.
7. Osayekomi – bosib turish usuli: Kurashayotgan dzyudochilar tarafga yuzlanib va oldinga gavda bilan sal engashib, qo`l 450 burchak ostida pastga qilgan holatda dzyudochilar tarafga to`g`ri qilib uzatish.
8. Toketa – bekor qilish: qo`lni oldinga uzatib, kaftni gilamga ko`ndalang qilgan holatda o`ngga va chapga 2-3 marta silkitish.
9. Xiki-vake – teng: qo`lni yuqoriga baland ko`tarib, keyin uni oldinga tushirish va oldida ozroq vaqt ushlab turish (bosh barmoq yuqorida).
10. Matte – bellashuvni to`xtatish: qo`lni yelka barobarida gilamga parallel qilib, kaftni (barmoqlarini yuqoriga qilib) vaqtni qayd qiluvchi hakam tarafga qaratgan holatda ko`tarish.
11. Sono-mama – qimirlamaslik: oldinga egilib, ikkala dzyudochiga yengil turtki bilan tegib bellashuvni to`xtatish.
12. Yoshi – davom ettirish: ikkala dzyudochiga yengil turtki bilan tegib bellashuvni davom ettirish.
13. Xato bahoni bekor qilish: bir qo`l bilan xato ishorani ko`rsatib, ikkinchisini bosh ustida ko`targan holatda, 2-3 marta o`ngga va chapga silkitish.
14. Xantey – g`olibni aniqlash: g`alaba qilgan dzyudochining kiyimiga yoki bog`ichiga mos rangdagi bayroqchani bosh ustida baland ko`tarish.
15. Kachi – uchrashuv g`olibi: qo`lning kaftini ichkariga qilib, g`olib tarafga qaratib ko`tarish (bosh barmoq ichkarida).
16. Dzyudochiga yoki dzyudochilarga kiyimini tartibga keltirish zarurligini ko`rsatish: qo`llarni belbog` barobarida, kaftlarini o`ziga qaratgan holatda chap kaftni o`ng kaft ustida qilib kesishtirish.
17. Dzyudochining shifokor tarafidan tekshiruvini qaydnomada qayd qilinishligi zarurligini ko`rsatish: o`rtadagi hakam bir qo`lini kaftini pastga qilib jarohatlangan dzyudochi tarafga yo`naltiradi, ikkinchi qo`lining ko`rsatgich barmog`ini tepaga qilib,
ikkinchi tekshiruvda esa ko`rsatgich va o`rta barmoqlarini tepaga qilib qaydnomalarni yurituvchi hakam tomonga yo`naltiradi.
18. Shifokor tomonidan yordam ko`rsatish: yengil jarohatlarda (burun qonashi, va hk.) qo`lini kaftini yuqoriga qilib dzyudochi tarafga to`g`ri qilib uzatish.
19. Shifokorning erkin davolashi: ikkala qo`lini kaftlarini yuqoriga qilib jarohatlangan dzyudochi tarafga uzatish.
20. Jazoni e`lon qilish (shido, xansoku-make): qoidani buzgan dzyudochini ko`rsatgich barmog`i bilan ko`rsatish.
21. Bellashuvni sust olib borish: ikkala qo`lni oldida ko`kragi barobarida ko`tarish va ularni aylantirib, qoidani buzgan dzyudochini ko`rsatgich barmog`i bilan ko`rsatish.
22. Har bir rasmiy ishoradan keyin qaysi dzyudochining bahosi yoki jazoni olgani yetarli darajada aniq bo`lmasa, o`rtadagi hakam ko`k yoki oq dzyudochini boshlang`ich joyini ko`rsatgich barmog`i bilan ko`rsatib beradi.
23. Uzoq to`xtash bo`lganda, o`rtadagi hakam dzyudochi yoki dzyudochilarga oyoqlarini chalishtirib o`tirishga ruxsat berish uchun, ularga boshlang`ich o`rnini qo`llari bilan kaftlarini yuqoriga qilgan holatda ko`rsatishi kerak.
24. Yuko, vaza-ri ishoralarini ko`rsatilayotganida qo`l harakatini qarama-qarshi yelkadan boshlashi kerak va o`rtadagi hakam shunday holatni egallashi kerakki, ishora yon hakamlarga ko`rinarli bo`lishi va ikkala dzyudochi uning ko`rish maydonida bo`lishi kerak.
25. Xato ishora ko`rsatilganda, tezlik bilan bekor qiluvchi ishorani ko`rsatib, keyin to`g`ri bahoni ko`rsatishi kerak.
26. Bekor qilinayotgan baho e`lon qilinmaydi va barcha ishoralar 3-5 soniya davomida ko`rsatib turilishi kerak.
27. G`olibni e`lon qilayotganda o`rtadagi hakam (dzyudochilar ham) boshlang`ich holatda turadi, keyin o`rtaga bir qadam tashlab g`olibni ko`rsatadi va orqaga bir qadam tashlaydi.