IQTISODIY TARIX fanidan O'QUV QO'LLANMA
zilikni kuchaytirdi. Ta'sis kengashi, xalqni inqilobiy chiqishlaridan cho'chigan holda, 1791
yil yozida Le Shapele qonunini qabul qil- di (ushbu qonunda ishchilar birlashmasi va ish
tashlashlari taq- iqlanib ularga nisbatan pul jarimalari va qamoqxona muddatlari belgilandi).
Keyinchalik ishsizlar uchun ochilgan "hayriya ustaxonalari" yo- pildi. Shu bilan birga
hukumat tepasidagi yirik burjuaziya soliqqa tortishning yagona tizimini joriy etishda yuqoriroq
soliqlarni mayda sanoatchilar zimmasiga yuklashdi. Agrar masala oxirigacha hal etilmagan edi.
Feodalizm sarqitlari oxirigacha bartaraf etilmagan edi.
1972 yil avgustida xalq qo'zg'aloni natijasida monarxiya tu- zumi ag'darildi. Hukumat
tepasiga jirondistlar - respublikachi burjuaziya vakillari keldi. Bir yildan kam bo'lgan davr ichida
oziq- ovqatga maksimum narx belgilandi. Emigrantlarning konfiskatsiya qilingan yerlarini mayda
uchastkalar qilib sotish yoki ularni yillik renta evaziga muddatsiz egalik qilishga berish to'g'risida
Qonun qabul qilindi. Sobiq feodal huquqlari bilan bog'liq barcha tergov ishlari bekor qilindi.
Agrar va boshqa muammolarni keskin hal etilishi inqilobning uchinchi bosqichi (iyun 1793
- iyul 1794 yy.)ga to'g'ri keldi. Parij qo'zg'oloni natijasida yakobinlar - inqilobiy demokratlar
diktat- urasi o'rnatildi. Hukumat tepasiga quyidagi siyosatchilar kelishidi;
-
M. Robesper, L. Sen-Jyust, J.P. Marat, J. J. Danton va boshq. Ya- kobinchilar
diktaturasining qat'iyatligi ichki va tashqi dushman- larga zarba berib, feodal tuzumni butunlay
tugatdi.
Xususan, 1793 yil iyunida Konvent dekreti bilan emigrantlarning konfiskatsiya qilingan
yerlarini imtiyozli sotish tartibi belgilandi. Kam ta'minlangan dehqonlar kichik yer maydonlarini
sotib olishda boshlang'ich yerning 5% summasini kiritish imkoniyatiga ega bo'ldilar. Qolgan
summani to'lash uchun 10 yil muddat beri- lar edi. Dehqonlarning yerlari ularning xususiy mulkiga
aylandi.
Oziq-ovqat muammosini hal etish maqsadida "tovarlarni chayqov maqsadida sotib olish"
jinoyat deb hisoblana boshlandi. Har bir rayonda oziq-ovqat omborlari tashkil etildi. Non
zaxiralarini ro'yxatdan o'tkazish bilan maxsus komissarlar shug'ullanar edilar. Yer egasi va uning
oilasining ehtiyojidan ortiq bo'lgan bug'doy konfiskatsiya qilinar edi. 1793 yilning kuzidan
boshlab birinchi zaruratdagi mahsulotlardan (kiyim-kechak, yoqilg'i va boshq.) tashqari, xom
ashyo, temir, cho'yanga ham qat'iy cheklangan narxlar belgilandi.
Yakobinchilar o'zlarining qat'iy va ziddiyatli siyosatlari natijasida xalqni qo'llab-
quvvatlashidan mahrum bo'ldilar. Bu holatdan yirik burjuaziya foydalanishga harakat qildi. 1
mlrd.livr hajmda majburiy qarz olingandan so'ng mamlakatning iqtisodiy holatini yomonlashtirdi.
Daromadi 9 ming livrdan oshgan boylarning zeb- ziynat va mulk soliqlari deyarli konfiskatsiyaga
tenglashdi. Ushbu "soliqlar" joylarda qat'iylik bilan undirilardi. Aholining kambag'al qismi uchun
hayriya kassalari tuzildi.
1794 yilning 27 iyulida yirik moliyaviy burjuaziya, sanoat tad- birkorlari, savdogarlar
manfaatlarini yoqlab chiqqan aksilinqilob yakobinchilar diktaturasini ag'darib hukumat tepasiga
general Napoleon Bonapartni kelishiga sababchi bo'ldi.
Do'stlaringiz bilan baham: