~ ~ O’zbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi

~  ~ 
 
 
 
2-MAVZU: O’RTA OSIYO HUDUDIDA IBTIDOIY JAMOA TUZUMI 
(tosh davri manzilgohlari va dastlabki ibtidoiy xo’jalik) 
 
 
2.1.MA’RUZANI OLIB BORISh TEXNOLOGIYaSI 
 
Talabalar soni: 
O’quv vaqti: 2 soat 
Mashg’ulot shakli: 
 
Informatsion ma’ruza 
Ma’ruza rejasi: 
 
1.Jahon taraqqiyoti tarixida O’rta Osiyo sivilizatsiyasining o’rni. 
2.O’rta Osiyo hududida ibtidoiy jamoa tuzumi. 
3.Antropogenez jarayonlari. 
4.Ibtidoiy tasviriy san’at. 
 
Mashg’ulotning maqsadi: “O’rta osiyo hududida ibtidoiy jamoa tuzumi (tosh davri manzilgohlari va 
dastlabki ibtidoiy xo’jalik) mavzusini o’rganishning maqsadi Ibtidoiy jamoa davri insoniyat 
taraqqiyotining ilk bosqichlarini o’rganishdan iborat. 
Ma’ruza mazmuni: “O’rta osiyo hududida ibtidoiy jamoa tuzumi (tosh davri manzilgohlari va 
dastlabki ibtidoiy xo’jalik) mavzusini o’rganishning maqsadi Ibtidoiy jamoa davri insoniyat 
taraqqiyotining ilk bosqichi. Mavzu tarixshunosligi. O’zbekiston xududining tabiiy - geografik 
sharoiti va iqlimi.  Odamning paydo bo’lishi muammolari. Antropogenez jarayoni. Odamning paydo 
bo’lishi va rivojlanishida mehnatning o’rni.Arxeologiya, tarixiy antropologiya, paleozologiya, 
arxeobotanika, xalq og’zaki va yozma ijodiyotiiga oid manbalar. Fizika, ximiya va informatika 
manbalarining ibtidoiy jamiyat tarixini o’rganishdagi ahamiyati.  
Pedagogik vazifalar: O’rta osiyo hududida ibtidoiy jamoa tuzumi haqida to’liq ma’lumot berish, tosh 
davri manzilgohlari va dastlabki ibtidoiy xo’jalik to’g’risida tushuntirish. 
O’qitish vositalari: 
 
Interfaol usul, tarqatma materiallar. 
O’qitish usuli va shakli 
Ma’ruza, savol va topshiriqlar, aqliy xujum, guruhlar bo’lib ishlash. 
O’qitish шароити 
Elektron darsliklar tashkil etish. 
 
Monitoring va baholash 
 
Og’zaki nazorat, test usuli, o’z-o’zini nazorat qilish va reyting tizimi 
asosida baholash. 
 
  

---

~  ~ 
 
Mavzuning texnologik xaritasi 
 
Ish jarayonlari 
vaqti 
 
Faoliyatning mazmuni 
O’qituvchi 
Talaba 
1-bosqich.  
Mavzuga kirish 
(20-minut) 
Tayyorlov bosqichi  
1.1.Talabalarga ma’ruza mavzusini e’lon qiladi. 
O’tilgan mavzu bo’yicha savol-javob o’tkazadi. 
1. Jahon taraqqiyoti tarixida O’rta Osiyo 
sivilizatsiyasining o’rni. 
2. Ibtidoiy tasviriy san’at. 
Tinglaydi, savollarga javob 
beradi. 
 
 
1.2.Fanni o’zlashtirishda foydalanish uchun zarur 
bo’lgan adabiyotlar ro’yxati bilan tanishtiradi. (1-
ilova). 
Yozib oladi. 
 
2-bosqich.  
Asosiy bilim  
(50 minut) 
2.1.Mavzuning birinchi savoli bo’yicha ma’ruza 
qiladi. O’rta Osiyo hududida ibtidoiy jamoa tuzumi 
haqida tushuncha beradi.  (1-shakl). 
Talabalarni faollashtirish uchun testlar jadvalini 
to’ldirishni so’raydi. (2-ilova). 
Tinglaydi, savollar bilan 
murojaat qiladi, topshiriqni 
bajaradi. 
2.2.Ma’ruzaning “Antropogenez jarayonlari” 
savolini interfaol usullar orqali yoritib beradi. (2,3-
shakllar). 3,4-ilova orqali talabalar mavzuni qay 
darajada bilishini aniqlaydi. Mavzuni 4,5,6,7,8-
shakllar orqali davom ettiradi. 
9,10,11-shakllar orqali darsni tahlil qiladi. 
Talabalarni o’zlashtirishni nazorat qilish uchun 
savollar beradi. (5-ilova). 
Tinglaydi, yozib oladi. 
Savollarga javob beradi. 
2.3.O’zbekiston tarixi fanidan tayyorlangan  
elektron darslikdan foydalangan holda “O’rta 
Osiyo hududida ibtidoiy jamoa tuzumi” mavzusini 
yoritib beradi. (12-shakl va 6-ilova topshiriq) 13-
shakl bilan ma’ruzani davom ettiradi. 
Tinglaydi, yozib oladi. 
Savollarga javob beradi. 
3-bosqich. 
Yakuniy qism  
(10-minut) 
3.1.Ma’ruzada qilingan har bir savol yuzasidan 
umumiy yakuniy xulosa chiqaradi. 
Tinglaydi 
3.2.Talabalarning bilim va ko’nikmalarni 
baholaydi. 
O’zini nazorat qiladi 
3.3. 7-ilovadagi jadvalni to’ldirish uyga vazifa 
qilib beradi. 
O’UMga qaraydi 
 
 

---

~  ~ 
 
 
 
 
 
► ODAMNING PAYDO BO’LISHI 
► O’RTACHA UMRI 20-30 YOSH 
► BO’YI 135-150 SM, MIYA HAJMI 850 SM
3 
► SINANTROPLARGA YAQIN URUG’DOSH 
► IQLIM YOZDA IILIQ, QISHDA SOVUQ VA NAMCHIL 
► JILG’A VA DARYO BO’YLARIDA YASHAGAN 
► TURAR JOY VA KIYIMGA EHTIYOJ BO’LMAGAN 
► TERMACHILIK VA OVCHILIK BILAN SHUG’ULLANGAN 
► TOSH 
► TAYOQ 
                                 MEHNAT QUROLLARI 
► SO’YIL 
► CHOPPER 
► KO’LBULOQ 
► SELUG’UR                       MANZILGOHLARI 
► FERGANTROP 
 

---

~  ~ 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
► KRAMANON – XOMO SAHINES - ONGLI 
► UMRI DAVOMIYLIGI 30-32 YOSH 
► BOYI 180 SM, MIYA HAJMI 1590 SM
3 
► IQLIM SOVUQ 
► SUN’IY OLOVNING KASHF ETILISHI 
► IRQLARNING VUJUDGA KELISHI 
► MATRIARXAT DAVRINING BOSHLANISHI 
► MURAKKAB QUROLLARNING VUJUDGA KELISHI 
► PICHOQ 
► QIRG’ICH 
► TO’G’NAG’ICH 
► GARPUN 
► OVCHILIK, TERMACHILIK, BALIQCHILIK 
► IBTIDOIY TASVIRIY SAN’AT 
► DINIY TASAVVURLAR 
► AMALIY SAN’AT (HAYKALTAROSHLIK) 
► ILK TURARJOYLARNING QURILISHI 
► ILK MUSIQIY BILIMLAR 
► AHOLINING O’TROQLASHUVI 
► MADANIY YODGORLIKLAR: 30 GA YAQIN 
► URUG’CHILIKNING YUZAGA KELISHI 
► SIYOBCHA 
► KO’LBULOQ 
► O’QTOSH 
 

---

~  ~ 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
► IQLIMNING SERNAM BO’LISHI 
► O’Q-YOYNING KASHF ETILISHI 
► OV HAYOT MANBAIGA AYLANISHI 
 
► MAYDA HAYVONLARNING OV QILINISHI 
► HAYVON BOLALARINING QO’LGA O’RGATILISHI 
► IT DASTLABKI UY HAYVONI 
► DAVR OXIRIDA OLD OSIYODA DEHQONCHILIK VA 
CHORVACHILIK 
► DAYDI HAYOTGA O’TILISHI 
► MURAKKAB MEHNAT QUROLLARI 
► MIKROLIT  
► SAVATLAR 
► QOYATOSH SURATLARI 
► IBTIDOIY TASVIRIY SAN’AT 
►QO’SHILISH   
►OBISHER  
► MACHAY 
► ZARAUTSOY