~ ~ O’zbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi

~  ~ 
 
17-MAVZU. MOVAROUNNAHR TEMURIYLAR DAVRIDA 
 
 
17.1.MA’RUZANI OLIB BORISh TEXNOLOGIYaSI 
 
Talabalar soni: 
O’quv vaqti: 2 soat 
Mashg’ulot shakli: 
Informatsion ma’ruza 
Ma’ruza rejasi: 
1. Temuriylar davrida Movarounnahr va Xurosonda siyosiy hayot. 
2. Temuriylar davlatining zaiflashuvi sabablari. 
3. Movarounnahrning Shayboniyxon tomonidan bosib olinishi. 
Mashg’ulotning maqsadi: Temuriylar davrida Movaraunnahr haqida chuqur bilimlar hosil qilish. 
Ma’ruza mazmuni: Mavzu tarixshunosligi. Temur saltanatining parchalanishi. O’rta Osiyo va 
Xurosonda mustaqil davlatlarning tashkil topishi. Mirzo Ulug’bek (1394-1449) - Movarounnakr 
hukmdori. XV asrning II yarmida Movarounnaxr va Xurosondagi ijtimoiy-siysiy axvol. Xurosonda 
Sulton Xusayn Boyqora (1469-1506) davlati. Uning yuksalishi va zaif tomonlari. Alisher Navoiy 
(1441-1501) - yirik davlat arbobi, ilm ma’rifat homiysi. Temuriylar davlatida ijtimoiy va iqtisodiy 
munosabatlar. Sug’orish va qishloq ho’jaligi sug’orma dehqonchilikning rivojlanishi.  
Yaylov chorvachiligi: yilqichilik, qorakulchilik, tuyachilik, podachilik. Yer egaligi va soliq turlari. 
Xunarmandchilik: tuqimachilik, kulolchilik, chilangarlik, temirchilik, binokorlik. Samarqand, Buxoro, 
Toshkent, Shoxruxiya, Termiz, Shaxrisabz, Qarshi - o’rta asrning namunali xunarmandchiligi va 
savdo markazlari. Ichki va tashqi savdo.  
Mavzu tarixshunosligi. Amir Temur ilm-fan va madaniyat homiysi. Movarounnaxrda ilm-fan va 
madaniyat. Samarqand, Buxoro. Fijduvon. Shaxrisabz va boshqa shaharlarda me’moriy binolar-
madrasalar. Ulug’bek rasadxonasi. Ilm-fan arboblari Qozizoda Rumiy, Fiyosiddin Jamshid Koshiy 
(vafoti 1429), Mirzo Ulug’bek (1394-1449), Alouddin Ali Qushchi (vafoti 1474), Mirim Chalabiy, 
Davlatshox Samarqandiy (tax.1435-1495), Xafizu Abru, Abdurazzoq Samarqandiy (1313-1482), 
Mirxond (1433-1498), Xondamir(1473-1534),Baxouddin Naqshbandiy (1318-1389) va boshqalar. 
Islom allomalari - Xo’ja Axror Valiy (1404-1490), badiiy adabiyog daholari. "Samarqand 
akademiyasi". Me’morchilik, naqqoshlik, tasviriy san’at. 
Kitob san’ati, xattotlik, musavvirlik, lavvoxlik (lavxa chizish) va saxxoflik (muqovasozlik). Tasviriy 
san’at. XV asr tasviriy san’atining ulug’ namoyondalari.  XIV-XV asrlarda musiqa san’ati. Moxir 
san’atkorlar – mashshoqlar, bastakorlar, xofizlar. 
Pedagogik vazifalar: Temur saltanatining parchalanishi. O’rta Osiyo va Xurosonda mustaqil 
davlatlarning tashkil topishi ҳақида тўлиқ маълумотлар беради. Samarqand, Buxoro, Toshkent, 
Shoxruxiya, Termiz, Shaxrisabz, Qarshi - o’rta asrning namunali xunarmandchiligi va savdo 
markazlariдан бири эканлиги тўғрисида маълумот беради.  
O’qitish vositalari: 
Interfaol usul, tarqatma materiallar. 
O’qitish usuli va shakli 
Ma’ruza, savol va topshiriqlar, aqliy xujum, guruhlar bo’lib ishlash. 
O’qitish sharoiti 
Elektron darsliklar tashkil etish. 
Monitoring va baholash 
Og’zaki nazorat, test usuli, o’z-o’zini nazorat qilish va reyting tizimi 
asosida baholash. 
 
  

---