", " I n e ", " IL i", "ili-ne"

Download 299,64 Kb. bet 3/3 Sana 28.05.2020 Hajmi 299,64 Kb. #57254

Bog'liq
11 - Avtomatika, hisoblash texnikasi va manipulyatorlarda ishlatiladigan logik va boshqa

x,	*2	...	X •
У
0	0	0	0	0
1	0	0	0	0
0	1	0	0	0
0	0	1	0	0
0	1	0	1	0
i	1	I	0	0
i	1	1	1	1

2. 
   rasm. Logik “HE” elementining shartli ko‘rinishi (a): K155LN1(LN2) seriyali mikrosxema asosidagi “HE” elementining funksional sxemasi va kirish, chiqishlarining nomerlanishi (b); ishlash vaqt diagrammasi (d).
   

2.Shifrator (hisoblagich) vazifalari, ishlash negizlarini gapirib bering.

Shifratorlardeb, kirishigaberilayotgandiskretko'rinishdagixabarlamibelgilanganqonuniyatasosidakodlarkombinatsiyasigaaylantiribberuvchiqurilmaga (o'zgartirgich) aytiladi.

Masalan, 4-razryadliikkilikshifratorikirishigaberilayotganketma-ketimpulslami 4-razryadliikkilikkodigaaylantiribberadi. Shifratorlarkirishigaberilayotgandiskretsignallami, sonlarnifaqatginaikkilikkodigaaylantirmasdanyanaboshqakodlarko'rinishiga; Greykodi; KOI-7 kabikodlatgaaylantiribberishimumkin (1.8.6-jadval).
3.Deshifratorlaming vazifalari, ishlash negizlarini, ishlatilish o'rnini gapirib bering.

Deshifratorlardeb, ma’lumqonuniyatasosidakodlanganvakirishigaberilayotganxabar (kod) diskretxabarlargaaylantiribberuvchiqurilmaga (o'zgartirgich) aytiladi.

Masalan; deshifratorkirishigaberilayotganikkilik, KOl-7 yokiboshqakodlarinio'nlik, sakkizlik, yettilik, o‘noltiliksanoqsistemalaridagisonlargaaylantiribberishimumkin.

Shifratorlar sifatida ketma-ket ulangan triggerlardan tuzilgan sanagich (счетчик) ishlatiladi. Masalan; to'rt razryadli ikkilik schyotchigi: K1551E2, K155IE5, K155IE8 va shunga o'xshash deshifrator sifatida esa to'rt razryadli ikkilik-o'nlik deshifratori

1.8.6-jadval

4-razryadli ikkilik shifratorining holatjadvali

Kirish (impuls- lar soni)	Chizqishlar
	23	22	2'	2°
0	0	0	0	0
1	0	0	0	1
2	0	0	1	0
3	0	0	1	1
4	0	1	0	0
5	0	1	0	1
6	0	1	1	0
7	0	1	1	1
8	1	0	0	0
9	1	0	0	1
10	1	0	1	0
11	1	0	1	1
12	1	1	0	0
13	1	1	0	1
14	1	1	1	0
15	1	1	1	1

4. 
   Multipleksor (demultipleksorlarning) tuzilishi. bajaradigart vazifasi, ishlash negizlarini, ishlatilish o‘rnini gapirib bering.
   

Kommutator (multipleksor) nazoratqiluvchi, o'lchovchiqurilmalarningkirishlarigabirnechtasensorlardankelayotgankattaliklarniketma-ketuzatibberishnitashkiletadiganqurilmadir. Kommutator (multipleksor) uzliklivauzliksizsignallarnikommutatsiyalaydiganqurilmalargaajralad

Kommutatsiyalarbirnechtakirishgaegabo‘lib, bittato‘g‘richiqishli (bittateskarichiqishli) bo'lishimumkin. Kommutator (multipleksor) shartli belgilanishi va ko'rinishi 1.8.5-a rasmda keltirilgan, uning ishlash rejimi 1.8.7-jadvalda keltirilgan.

Demultipleksorlar “Demultipleksorlar bitta kirishli bo'lib, shu kirishiga berilayotgan signallarni x_v x_v x_g chiqishlariga navbatma-navbat (ketma-ket) ulab berishni tashkil qiladigan qurilmadir. Bu ulanishlar multipleksor, demultipleksoming a_{, a_v a_z boshqaruvchi kirishlariga ikkilik kodlar kombinatsiyasi ko‘rinishida beriladigan kodlar orqali amalga oshiriladi (000, 001,010, 011, 100, 101, 110, 111).

	t *	XI
Kirish ^	I—>	X2	MS -
signallari ,		Х8
Boshqaruv­	r~*	Al	Gr
chi signallar <	f ¥	A2
(kodlar)	I—	A3

		У1
	DMS	y2;
Al		Уп
A2
AJ

Kirish

signali

Boshqaruvchi

signallar

(kodlar) —


a) b)

1.8.5-rasm.Multipleksor (kommutatsiya) (a) va demultipleksor (b) larning shartli ko‘rinishi.

1.8.7-jadval

N	A,	A2	Л2	X,	X2	X3		X,	Y	Y
1	0	0	0	0	0	0		0	0	1
2	0	0	1	1	0	0		0	1	0
3	0	1	1	0	I	0		0	1	0
4	1	0	0	0	0	1	...	0	I	0
8	1	1	1	0	0	0	...	1	1	0

Masalan; multipleksor uchun birinchi boshqaruvchi kodlar kombinatsiyasidan (000) multipleksorning “X,” kirishi “U” chiqishiga ulanadi. Demultipleksor uchun esa teskarisi bo'ladi, ya’ni demultipleksorni X-kirishi U-chiqishiga shunga o'xshash kod berilganda ulanadi va hokazo. Natijada, (multipleksor uchun) birinchi boshqaruvchi kodlar kombinatsiyasidan (000), multipleksorning X, kirishi U chiqishiga ulanadi yoki (demultipleksor uchun) U kirishi X, chiqishiga ulanadi. 001 kodlar kombinatsiyasidan multipleksorning X, kirishi U chiqishiga ulanadi va shunga o'xshash.

Ishlatilish o'mi. Boshqaruvchi signallami zanjirlarga navbat bilan taqsimlanishini ta’minlash uchun musiqaviy markazlarda, yuguruvchi to'lqinlarda, taqsimlagich vazifalarda ishlatish uchun qo'llaniladi. Uzlukli (diskret) signallarni komutatsiya qilish uchun kommutatsiyalar ishlatiladi, uzluksiz signallarni komutatsiya qilish uchun esa analogli (uzluksiz) multiplek- sorlar ishlatiladi.

Logik elementlaming asosiy tavsiflariga quyidagilar kiradi:

1Т°_Ь- kirishdagi logik “0” signalining kattaligi (V);

II _b- kirishdagi logik “1” signalining kattaligi (V);

S^e_chiq - chiqishdagi logik “0” signalining kattaligi (V);

i¹ _chjq- chiqishdagi logik “1” signalining kattaligi (V);

Ishlash chastotasining kattaligi (Hz);

Yuklama qobiliyati;

Ishchi harorat oralig'i (°C);

Ishlash mustahkamligi va boshqalar.

Shifratorlarning asosiy xarakteristikalariga bular kiradi; yuqorida keltirilgan xarakteristikalardan tashqari yana: razryadligi, nisoblash (o'zgartirish) tezligi va boshqalar [1, 2, 3].

4. 
   Boshqa seriyali mikrosxemadagi logik elementlarga misollar keltiring. Masalan: K133LA1,...,K133LA8; K176LAZD 1761E4, K176IE12; K561LAZ, K555LAZ, K555LI2D1551M 1,
   

K155LN1(LN2) mikrosxemasida bir-biriga bog'liq bo'lmagan oltita “NE” elementi bor. Ularning har biri alohida ishlatilishi mumkin.

Ishlatilish o'rni. Avtomatik boshqarish qurilmalarida, manipulyatorlar, blokirovka qiluvchi signallarni oluvchi sxemalarda yoki boshqa sohalarda ishlatiladi. Bulardan tashqari, “NE” elementlari buferli (quvvat bo'yicha kuchaytiruvchi) element vazifasini ham bajaradi.

2. 
   rasm. Logik “I-NE” elementining shartli belgilanishi (a): K155LAZ seriyali mikrosxemadagi “I-NE” elementining funksional
   

sxemasi va ularning chiqishlarini nomerlari (b).

2. 
   jadvalda logik “I-NE” elementining ishlash holati keltirilgan.
   

1.8.3-jadval





Holat jadvaldan ko'nnib turibdiki, “I-NE” elementining “v” chiqishida logik “1” signali hosil bo‘ladi, qachonk' uning kirishlari logik “0” signali bo‘lsa. Agar logik “I-NE” elementining hamma kirishlarida logik “1” signal bo‘lsa, uning “y” chiqishida logik “0” signali paydo bo'ladi.

Ishlatilish o'mi. Yuqorida keltirilgan logik “I” mikrosxemasiga o'xshash vazifalami bajaradi, ulardan tashqari qurilmalaming ishlashlarini diagnostika, analiz qilishlarda, solishtirishlarda ishlatilishi mumkin.



1.8.4-rasm. “ILI”, “ILI-NE” logik elementlarini shartli belgilanishlari (a, b), K155LEFILI-NE” elementini funksional sxemasi (d).

1.8.4-holat jadvalidan ko'rinib turibdiki, “ILI” elementining biron-bir kirishiga logik “1” signali berilsa, uning “U” chiqishidan logik “1” xabari olinadi. “ILI-NE” logik elementida esa kirishiga berilgan logik “1” signallar “U” chiqishida teskarisiga, ya’ni logik “0” signaliga aylantiriladi.

Ishlatish o'rni. Avtomatik qurilmalaming usullarini ishlashlarini analiz qilish, boshqaruvchi impulslarni vaqt diagrammasining davomiyligini uzaytirish, mikroEHM, kont- rollerlami yaratish va boshqa maqsadlarda ishlatiladi.

“ILI”, “ILI-NE” logik elementlarining ishlashlari 1.8.4- va1.8.5- holat jadvallarida keltirilgan.

1.8.4-jadval 1.8.5-jadval

Download 299,64 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham: